Brodnica (województwo wielkopolskie)
52°08′28″N 16°53′32″E/52,141111 16,892222
| wieś | |
 Kościół neogotycki z końca XIX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
756[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
63-112[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PSE |
| SIMC |
0580718 |
Położenie na mapie gminy Brodnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu śremskiego  | |
| 52°08′28″N 16°53′32″E/52,141111 16,892222[1]
| |
| Strona internetowa | |
Brodnica – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Brodnica.
Brodnica uzyskała lokację miejską przed 1418 rokiem, zdegradowana przed 1510 rokiem[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego. Miejscowość jest siedzibą Gminy Brodnica.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś Brodnica położona 10 km na północny zachód od Śremu przy drodze powiatowej nr 2463 z Grabianowa do Mosiny oraz drogach powiatowych nr 4062 z Iłówca do Psarskie oraz nr 4065 do Chaław[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o Brodnicy pochodzi z 1230. Wówczas wieś była własnością Czesława z Brodnicy. W latach 1426-1581 miejscowość była znana jako miasto. W 1445 potomkowie Czesława, Andrzej i Mikołaj, dokonali podziału majątku. W czasie wojny trzynastoletniej Brodnica wystawiła w 1458 roku 1 pieszego na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[6]. W 1562 całość Brodnicy znalazła się w rękach Łodziów, którzy używali nazwiska Brodniccy. Częsta zmiana właścicieli majątków następowała od XVII do XIX wieku. W XIX wieku właścicielami byli Chłapowscy, w roku 1939 Mańkowscy. Podczas okupacji niemieckiej administracja nazistowska wprowadziła dla miejscowości kolejne sztuczne nazwy okupacyjne Hochkirch (1939–1943) i Brodenkirch (1943-1945). Obecnie wieś pełni funkcje usługowe dla rolników, działają niewielkie zakłady rzemieślnicze i usługowe. Od 1994 - Brodnica ma swój herb[7][8].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Zabytkami chronionymi prawnie są[9][7]:
- Kościół Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej – zbudowany w stylu neogotyckim w latach 1867-1870 według projektu Stanisława Hebanowskiego, twórcy Teatru Polskiego w Poznaniu. Poświęcenia dokonano 25 listopada 1870. W 1890 dobudowano wieżę o wysokości 48 m i transept. W ołtarzu głównym jest tryptyk z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej z 1965, w płycinach znajdują się malowane postacie świętych, po zamknięciu tryptyk przedstawia Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny. Do wyposażenia kościoła należą: późnobarokowe rzeźby i klasycystyczne tabernakulum. We wnętrzu są również epitafia Chłapowskich. Na zewnętrznej ścianie znajdują się tablice epitafijne dawnych właścicieli wsi Moraczewskich i Mańkowskich oraz kaplica grobowa Koźmianów i Wilczyńskich. Na bramie wejściowej widnieje tablica z 1989 poświęcona fundatorom kościoła.
- Eklektyczny dwór – z 1890, wzniesiony przez Wacława Mańkowskiego, w narożu budynku jest figura Matki Boskiej Jazłowieckiej. W pałacu znajdowały się przejściowo mieszkania, szkoła, ośrodek zdrowia, ośrodek praktyk studenckich oraz Urząd Gminy. obecnie mieści się tutaj ekskluzywny hotel. Do dworu prowadzi aleja kasztanowców i lip.
- Park podworski – o powierzchni 5,56 ha, znajduje się w nim 25 kasztanowców zwyczajnych i 12 lip drobnolistnych, oraz pomnik Józefa Wybickiego z 1980, projektu Grzegorza Kowalskiego.
Pozostałymi zabytkami wsi są[7]:
- Pusty grób gen. Józefa Wybickiego – z 1880, którego prochy przeniesiono w 1923 roku do kościoła Św. Wojciecha w Poznaniu
- Zespół folwarczny i kolonia czworaków z XIX/XX wieku - ozdobiona w narożach budynków figurami świętych.
We wsi jest Szkoła Podstawowa im. Hymnu Narodowego w dwóch budynkach, z początku XX wieku i z 1999. Przy placówce znajdują się tablice z pierwszą strofą hymnu. Do świątków przydrożnych należy m.in. figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z 1954[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10090
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 89 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 22-23.
- ↑ Powiatowy Zarząd Dróg w Śremie: Wykaz dróg powiatowych. [dostęp 2009-07-06].
- ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
- ↑ a b c Brodnica. W: Zbigniew Szmidt: Atrakcje turystyczne ziemi śremskiej. Śrem: Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości, 2001, s. 21. ISBN 83-910942-7-8.
- ↑ a b Zbigniew Szmidt: Powiat Śremski, przewodnik turystyczny. Śrem: Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010, s. 25-29.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2015-09-21].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brodnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 362.
_COA.svg)