Bytyń (województwo wielkopolskie)
52°29′13″N 16°30′17″E/52,486944 16,504722| wieś | |
 Panorama od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
548[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-542[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PSZ |
| SIMC |
0584490 |
Położenie na mapie gminy Kaźmierz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego  | |
| 52°29′13″N 16°30′17″E/52,486944 16,504722[1]
| |
.jpg)
.jpg)
Bytyń – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Kaźmierz, nad Jeziorem Bytyńskim, przy drodze krajowej nr 92.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Bytyń był wzmiankowany w źródłach w 1322 roku jako własność Piotra Drogosławica, kanclerza Królestwa Polskiego i kasztelana międzyrzeckiego. Piotr Drogosławic (Petr Drogoslai) oraz zamek (castrum Bithin) wymienione są pod rokiem 1327 w bulli papieża Jana XXII[4]. Następnie wielokrotnie zmieniał właścicieli. Od roku 1520 należał do Konarzewskich herbu Poraj[5]. Na przełomie XV i XVI wieku posiadał prawa miejskie – między 1447 a 1537 rokiem występował w dokumentach jako miasto[6]. W czasie wojny trzynastoletniej Bytyń wystawił w 1458 roku 1 pieszego na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[7]. Wieś szlachecka Bithin położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[8]. W 1751 roku wieś kupił Andrzej Niegolewski z Niegolewa (1714–1770), starosta pobiedziski, miecznik i chorąży wschowski. W 1787 roku w Bytyniu urodził się Andrzej Niegolewski, bohater spod Somosierry. W listopadzie roku 1806 w miejscowej karczmie z Napoleonem Bonaparte spotkał się generał Jan Henryk Dąbrowski[9]. Następnie w XIX wieku Bytyń przeszedł przez małżeństwo na dwa pokolenia w ręce Gąsiorowskich – Bronisława i jego córki Heleny. Do Niegolewskich powrócił w XX wieku na drodze dziedziczenia. W 1926 roku majątek Bytyń wraz z folwarkiem Witkowice obejmował 2146 ha, miał gorzelnię, krochmalnię i tartak. Do roku 1939 jego właścicielem był Andrzej Niegolewski[10].
W okolicach wsi, w 1873, został odnaleziony skarb miedziany z ok. 2000 r. p.n.e. W jego skład wchodziła m.in. para wołków w jarzmie (Wołki z Bytynia) – unikatowy w Polsce zabytek archeologiczny[6].
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bytyń, po jej zniesieniu w gromadzie Kaźmierz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- późnogotycki kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
Został zbudowany w 1534 roku, a w 1906 roku – przebudowywany i powiększony o kaplicę i kruchtę, od 1991 roku poddany gruntownemu remontowi. Wewnątrz kościoła w neobarokowym ołtarzu głównym znajduje się późnorenesansowy obraz Matki Boskiej z ok. 1630 roku[6]. - zespół pałacowo-parkowy
Klasycystyczny dwór pierwotnie został wybudowany jako parterowy ok. 1785 roku prawdopodobnie przez budowniczego Bernarda Leinwebera z Poznania dla Niegolewskich. W ciągu XIX wieku dwukrotnie był rozbudowywany, m.in. przez nadbudowanie piętra[11]. W latach ok. 1990–2000 pałac został odrestaurowany i uzupełniony o przeszklone skrzydła[6]. Wokół niego rozpościera się park o powierzchni 11,1 ha ze starym drzewostanem, założony w 2 połowie XVIII wieku w stylu "włoskim", później przekształcony w krajobrazowy. W pobliżu pałacu stoi piętrowa oficyna neorenesansowa z końca XIX wieku i zabudowania folwarczne, m.in. wieża ciśnień, z początku XX wieku[6].
Rezerwaty przyrody[edytuj | edytuj kod]
W okolicy znajdują się rezerwaty przyrody:
- Rezerwat przyrody Bytyńskie Brzęki
- Rezerwat przyrody Brzęki przy Starej Gajówce
- Rezerwat przyrody Wyspy na Jeziorze Bytyńskim
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14234
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 139 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Bullarium Poloniae, Rzym 1982, t. I, s. 258–259.
- ↑ Marcin Libicki, Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. Wyd. 3. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2003, s. 42–43. ISBN 83-7301243-5.
- ↑ a b c d e Wielkopolska: słownik krajoznawczy. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo KURPISZ, 2002, s. 37. ISBN 83-88841-22-X.
- ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 3.
- ↑ „Napoleon i jego epoka w Wielkopolsce”, Anna Jabłońska, Dorota Matyaszczyk , XIV Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego w Wielkopolsce 2006
- ↑ Marcin Libicki, Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. Wyd. 3. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2003, s. 43. ISBN 83-7301243-5.
- ↑ Marcin Libicki, Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. Wyd. 3. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2003, s. 42. ISBN 83-7301243-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bytyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 521.
- Bytyń (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 290.
| Sołectwa | |
|---|---|
| Pozostałe miejscowości |
