Chrząchów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chrząchów
wieś
Ilustracja
Kościół w Chrząchowie
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

puławski

Gmina

Końskowola

Wysokość

180,2 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

669[2][3]

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

24-130[4]

Tablice rejestracyjne

LPU

SIMC

0383633[5]

Położenie na mapie gminy Końskowola
Mapa konturowa gminy Końskowola, po prawej znajduje się punkt z opisem „Chrząchów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Chrząchów”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Chrząchów”
Położenie na mapie powiatu puławskiego
Mapa konturowa powiatu puławskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Chrząchów”
Ziemia51°24′56″N 22°07′24″E/51,415556 22,123333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Rzeka Kurówka w Chrząchowie

Chrząchów – wieś położona nad rzeką Kurówką w województwie lubelskim, powiecie puławskim, gminie Końskowola[5][6], w odległości 4 km od Kurowa, 6 km od Końskowoli, 12 km od Puław i 35 km od Lublina. Wieś stanowi sołectwo gminy Końskowola[7]. Najwyższym punktem wsi jest Łysa Góra (180,2 m n.p.m.)[8].

Wieś liczy około 160 gospodarstw i nieco więcej domów, znajdują się tu: kaplica pw. Trójcy Świętej w parafii pw. Znalezienia św. Krzyża i św. Andrzeja Apostoła w Końskowoli, szkoła podstawowa i przedszkole, remiza strażacka ochotniczej straży pożarnej, agencja pocztowa, sklepy. Docierają tu autobusy puławskiej komunikacji miejskiej.

Wieś stanowi sołectwo gminy Końskowola[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 716 mieszkańców[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

  • Pierwsze pisemne wzmianki o Chrząchowie sięgają XV wieku. Jan Długosz zanotował wieś jako Crzochow[10]. Wykopaliska wskazują jednak na istnienie zorganizowanego osadnictwa między X a XIII wiekiem. Mniej zorganizowane osiedla ludzkie mogły istnieć tu wcześniej, skoro na terenie dzisiejszego pobliskiego Nowego Pożogu istniały już w epoce mezolitu (8 tys. – 5 tys. lat p.n.e., a rówieśnicy budowniczych Biskupina pozostawili ślady na terenie dzisiejszej Opoki.
  • Prawdopodobnie od momentu powstania Chrząchów należał do parafii końskowolskiej. Przed jej erygowaniem, żyjący w okolicy ludzie mogli korzystać z posługi kapłanów z Jaroszyna za Wisłą, Gołębia, Wietrznej Góry (dziś: Kazimierz Dolny), Garbowa, istnieje też przekaz o efemerycznym kościele w Kurowie XII wieku.
  • Pierwszym znanym z imienia właścicielem Chrząchowa był rycerz Mikołaj, o którym nie ma żadnych dodatkowych informacji. Jest notowany jako właściciel wsi w 1430 roku. Przez stulecia wieś, będąc własnością prywatną, wchodziła w skład tzw. klucza końskowolskiego. Pozostawała kolejno własnością Tęczyńskich, Zbaraskich, Daniłłowiczów, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich i Czartoryskich.
  • W XV wieku powstały na północ od Chrząchowa powstała wieś Chrząchówek, a w XVI wieku – Wola Chrząchowska (obecnie Pulki). Ich toponimika wskazuje, że mogło być to związane z przeludnieniem Chrząchowa.
  • Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[11].
  • Wieś Chrzochów wchodziła w 1662 roku w skład majętności końskowolskiej Łukasza Opalińskiego[12].
  • W 1676 roku wieś zapłaciła pogłówne od 90 poddanych[10]
  • Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, że w 1827 roku było we wsi 45 domów i 335 mieszkańców[13]
  • W momencie uwłaszczenia w latach 60. XIX wieku wieś liczyła: 70 gospodarstw chłopskich, placówkę przeznaczoną na szkołę i placówkę przeznaczoną na kuźnię. W obrębie wsi było wyznaczonych również 6 nadziałów obrabianych przez małorolnych chłopów z Wólki Nowodworskiej[14].
  • 10 września 1939 roku wieś została zbombardowana przez samoloty Luftwaffe. Zginęło kilka spokrewnionych lub spowinowaconych ze sobą osób oraz nieznany mężczyzna (wszyscy są pochowani w jednej mogile na cmentarzu w Końskowoli).

W latach 1954-1958 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chrząchów, po jej zniesieniu w gromadzie Kurów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16748
  2. ↑ Wieś Chrząchów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-30], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-09-30].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-04-19].
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. ↑ a b Strona gminy. Harmonogram wyboru sołtysów
  8. ↑ Mapa topograficzna Polski 1:100 000. Oddział topograficzny Sztabu Gen. WP. Wydanie turystyczne. M-34-21/22.
  9. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  10. ↑ a b Chrząchów z Chrząchówkiem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 330.
  11. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  12. ↑ jacek Pielas, Podział latyfundium Łukasza Opalińskiego, marszałka nadwornego koronnego z lat 1668-1670, w: Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 158.
  13. ↑ Chrząchów i Chrząchówek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 652.
  14. ↑ Tabela likwidacyjna i Tabela nadawcza wsi Chrząchów, zbiory Archiwum Państwowego w Lublinie

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dzieje Końskowoli (red.) Ryszard Szczygieł, Końskowolskie Towarzystwo Regionalne, Lublin 1988
  • S. Wojciechowski, Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 1966
Gmina Końskowola
Wsie
Osady
Części miejscowości
  • Kąty
  • Okręglica
  • Oleśniak
  • Płósy
  • Pulki-Majątek
  • Zakierzki
  • Zażuk

Herb gminy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chrząchów&oldid=73149585”