Deszkowice Pierwsze
50°44′48″N 22°58′35″E/50,746667 22,976389
 |
Ten artykuł od 2010-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
22-448[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LZA |
| SIMC |
0899578[5] |
Położenie na mapie gminy Sułów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zamojskiego  | |
| 50°44′48″N 22°58′35″E/50,746667 22,976389[1]
| |
Deszkowice Pierwsze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Sułów[6][5].
Wieś położona w północno-wschodniej części gminy Sułów, nad rzeką Wieprz, w obrębie Padołu Zamojskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 848.
Wieś jest sołectwem w gminie Sułów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 651 mieszkańców[8].
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego w Deszkowicach[9].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0899584 | Czajki | część wsi |
| 0899590 | Czternastka | część wsi |
| 0899609 | Góry | część wsi |
| 0899615 | Kątek | część wsi |
| 0899621 | Pod Szosą | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy raz miejscowość pojawiła się w dokumentach w 1398 roku, kiedy Dymitr z Goraja w dniu 14 listopada darował swoim bratankom: Prokopowi, Aleksandrowi, Mikołajowi i Andrzejowi dobra Szczebrzeszyn z wsiami: Źrebce, Kulików, Deszkowice, Michalów, Kosobudy, Topólcza, Brody, Bodaczów, Siedliska, Złojec, Bortatycze, Kisielów (Hyża), Płoskie, Lipsko i Wieprzec (M. Stankowa 1975, s. 24).
_-_DSC01059_v1.jpg)
W 1401 roku dziedzice Szczebrzeszyna powierzyli Bartłomiejowi, synowi Hanka Górskiego, osadzenie wsi Deszkowska Wola na prawie magdeburskim (ZDM, t. V, 1153). Wieś posiadała wówczas 7 łanów użytków (M. Stankowa 1975, s. 25).
Rejestr poborowy z 1564 roku notował w Deszkowicach 19 i ¼ łana użytków, 3 zagrodników bez ziemi, 1 czynszownika, 4 komorników (A. Jabłonowski 1902, s. 200). W 1588 roku istniał we wsi blich (bielarnia płótna) uposażony w grunty. W dwa lata później Stanisław Górka dał Molendzie przywilej na młyn wraz z rolą do niego należącą oraz 100 zł zabezpieczonych na tym młynie. Ponadto Molenda otrzymał dożywotnio karczmę i półłanek należący do karczmy oraz łan roli. Wystawił on karczmę i wraz z żoną i córką Anną Rucką miał zapisane na niej 171 zł (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Według rejestru poborowego z 1589 roku istniał w Deszkowcach folwark, młyn, karczma i staw (W. Bondyra 1993, s. 29). Około roku 1650 we wsi było 48 kmieci osiadłych na półłankach (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).
Inwentarz z 1709 roku wymienia tu dwór drewniany na planie prostokąta, trójdzielny, dwutraktowy z sienią na osi. W jednym trakcie znajdowała się izba z komorą boczną, a w drugim piekarnia z komorą. W 1709 roku właścicielem wsi był Deszkowski (I. Rolska-Boruch 1999, s. 156). W 1735 roku w wyniku pożaru spłonęło 12 gospodarstw w Deszkowicach. Odnotowano jednak dalsze inwestycje we wsi: w 1763 roku wybudowano karczmę, a w 1797 roku dwór (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Około 1761 roku Deszkowice kupił Marcin Dydyński, skarbnik grabowiecki i kasztelan lubaczowski (A. Boniecki, t. V, s. 133).
W 1794 roku był we wsi kołodziej Michał Bryka. Spis z 1800 roku umieszczał wieś w ordynackim kluczu szczebrzeskim. Wówczas był tu folwark, młyn, austeria i karczma (R. Orłowski 1963, s. 33 i 93). Inwentarz z 1807 roku wymienia w Deszkowicach staw z młynem, karczmę zajezdną i gorzelnię (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).
W 1827 roku wieś położona była w powiecie zamojskim i parafii Nielisz. Liczyła wówczas 101 domów i 612 mieszkańców.
Po ukazie uwłaszczeniowym w 1864 roku doszło w Deszkowicach do buntu chłopów na tle sporu o serwituty w lasach ordynackich, gdy chłopi masowo zaczęli wywozić drewno z lasów klucza starozamojskiego. Dopiero ściągnięcie wojska z Zamościa i Szczebrzeszyna pozwoliło złamać opór włościan (J. Jachymek, A. Koprukowniak, J Marszałek 1980, s. 30).
Według spisu z 1921 roku wieś liczyła 1506 mieszkańców, w tym 19 żydowskich unitów (Skorowidz...., t. IV, s. 29). Właściciel 280 ha ziemi w 1929 roku był hrabia Maurycy Zaniski, natomiast dwa młyny należały do S. Kital sukcesorów Ziajki (Ks. Adr. 1929, s. 509). l
Dnia 10 lipca 1943 roku wieś została wysiedlona przez Niemców (W. Bondyra 1993, s. 29), w listopadzie 1943 roku żandarmeria rozstrzelała we wsi 6 Żydów przywiezionych ze Szczebrzeszyna (Biuletyn GKBZHwP, t. IX, s. 253). W latach 60. powstała tutaj Gminna Spółdzielnia, a w 1977 roku restauracja Ordynacka. W 1979 roku rozpoczęto budowę kościoła pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego, który ukończono w 1988 roku.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Archeologia[edytuj | edytuj kod]
Według tradycji istniał w Deszkowicach monastyr ruski (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Zapewne z jego istnieniem należy łączyć odkryte podczas badań wykopaliskowych w 1997 roku cmentarzysko szkieletowe, datowane wstępnie na XIII-XV wiek (E. Mitrus 1988, s. 197–202).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22873
- ↑ Wieś Deszkowice Pierwsze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-09], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-09].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 219 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-10].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Jednostki pomocnicze gminy Sułów. Urząd Gminy Sułów. [dostęp 2016-08-25].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Niedźwiedź: Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego. Zamość: 2003.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Deszkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 9.