Dieta Kwaśniewskiego
Dieta Kwaśniewskiego (nazywana przez zwolenników niepoprawnie dietą optymalną) – dieta niskowęglowodanowa podobna do diety ketogenicznej, propagowana od lat 60. XX w. przez polskiego lekarza Jana Kwaśniewskiego. Polega na zwiększeniu spożycia tłuszczu w diecie oraz na ograniczeniu białka i znacznej redukcji węglowodanów. Ta dieta jest stosowana dorywczo w celu leczenia skrajnej otyłości[1].
Specyfika diety Kwaśniewskiego
[edytuj | edytuj kod]Dieta zaproponowana przez Jana Kwaśniewskiego jako dieta odchudzająca zakłada ograniczenie spożywania węglowodanów do około 15% masy w spożywanym pokarmie oraz białek do 20–30% masy[potrzebny przypis]. Zalecane proporcje masowe „białko: tłuszcz: węglowodany” zaproponowane przez Kwaśniewskiego w zależności od publikacji książkowych wynoszą: 1,0 : 3,0–3,5 : 0,8 (wersja najnowsza, która zakłada możliwość okresowego zwiększenia udziału białka[2]). W wersjach wcześniejszych podawane proporcje to 1,0 : 2,2 : 0,5 lub 1,0 : 2,0 : 0,5 lub 1,0 : 2,0–2,5 : 0,5[3].
Zalecane jest spożywanie tłustych produktów zwierzęcych, takich jak żółtka jaj, podroby, tłuste mięsa, sery, masło, śmietana. Uzupełnieniem tych produktów powinny być niskocukrowe warzywa, przykładowo pomidory, ogórki i warzywa kapustne. Kwaśniewski odradza spożywanie owoców, z wyjątkiem niewielkich ilości owoców jagodowych, takich jak agrest, czarne porzeczki, jagody i żurawina. Kwaśniewski odradza również spożywania cukru i słodyczy, miodu, mleka, białek jaj, ryb, drobiu, przetworów owocowych (dżemów, kompotów), ryżu, kasz, pieczywa, ciast, klusek i potraw mącznych, ziemniaków i skrobi ziemniaczanej, grochu i fasoli[potrzebny przypis].
Dieta zaproponowana została jako dieta odchudzająca. Według metaanalizy opublikowanych w latach 2002–2005 wyników badań (randomizowane próby kliniczne) stosowanie diet niskowęglowodanowych w okresie od dwóch tygodni do 1 roku powoduje spadek masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością oraz brak lub niewielki wpływ na masę ciała osób o normalnej masie ciała[4].
Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]Kwaśniewski początkowo opisywał również rzekomy wpływ diety na poprawę nastroju, jednak zarówno opisane przypadki osób stosujących dietę, jak i badania wykazały mechanizm odwrotny. Kwaśniewski w swoich późniejszych publikacjach stwierdził, że jest to wynik błędów w stosowaniu jego diety[2].
Początkowo Kwaśniewski nie opisywał innych zalet niż spadek wagi i poprawa nastroju, jednak w książkowych wydaniach z 1997-2000[5] i 2001[6] znajduje się rozdział „Księga cudów” opisujący rzekome przypadki uzdrowień ludzi stosujących dietę. Brak jest innej dokumentacji tych przypadków. Z medycznego punktu widzenia opartego na dużych amerykańskich programach badawczych[7][8][9][10][11][12][13], stosowanie diety odchudzającej o zwiększonym udziale tłuszczów, kosztem białek i węglowodanów, powoduje znaczny wzrost ryzyka cukrzycy typu 2, miażdżycy i hipercholesterolemii (poprzez podwyższenie poziomu frakcji LDL cholesterolu i trójglicerydów w surowicy krwi)[14]. Istnieją polskie badania, w których potwierdzone zostały niektóre wyniki, u osób stosujących dietę rekomendowaną przez Kwaśniewskiego[15]. Zdaniem Kwaśniewskiego przytoczone badania są nieobiektywne, ponieważ traktują o popularnej w USA metodzie żywienia typu „fast food”, w której występuje szkodliwe dla zdrowia połączenie węglowodanów i tłuszczów przetworzonych.
Istnieją badania nad dietami ketonowymi (nazwa od ciał ketonowych), w tym jedno z 2007 roku dotyczące wpływu tych diet na częstość objawów epilepsji u dzieci[16], jednak badania te nie mogą być odnoszone do diety Kwaśniewskiego ze względu na większy udział białka w badanych dietach ketonowych[potrzebny przypis].
Komitet Terapii Wydziału VI Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk, bazując na istniejących metanalizach prac naukowych, uznał dietę Kwaśniewskiego w 1999 roku za szkodliwą dla zdrowia, uzasadniając: „Wszystkie dotychczasowe duże programy badawcze wykazały, że ograniczenie w diecie tłuszczów zwierzęcych, mięsa wieprzowego, a zwiększenie podaży jarzyn i owoców oraz zmniejszenie kaloryczności diety – zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi, ogranicza zapadalność na chorobę niedokrwienną, zawał serca, udar mózgu oraz przedłuża życie współczesnego człowieka(...)”[17].
Według Jana Kwaśniewskiego, który opublikował odpowiedź w swoim własnym wydawnictwie, stanowisko Komitetu Terapii oparte jest o fałszywe przesłanki i nie jest poparte żadnymi badaniami statystycznymi efektów tej diety[18].
Inne diety niskowęglowodanowe
[edytuj | edytuj kod]W Stanach Zjednoczonych znana jest – mylona często z dietą Kwaśniewskiego – dieta Atkinsa, której założenia zostały opublikowane 7 lat przed pierwszą publikacją Jana Kwaśniewskiego, zwana także dietą niskowęglowodanową. Obie diety (Atkinsa i Kwaśniewskiego) promują podobną metodykę odchudzania, bogatą w tłuszcze, a ubogą w węglowodany, jednak różnią się znacznie ilością zalecanego w diecie białka[potrzebny przypis].
Popularyzacja diety
[edytuj | edytuj kod]W Jaworznie od 1998 r. działa Ogólnopolskie Stowarzyszenie Optymalnych im. Adama Jany, pierwotnie pod nazwą Ogólnopolskie Stowarzyszenie Bractw Optymalnych im. ks. prof. Włodzimierza Sedlaka, mające w statucie m.in. popularyzację tej diety. Dla osób praktykujących dietę na rynku czasopism istnieje miesięcznik „Optymalni” wydawany przez powyższe stowarzyszenie[potrzebny przypis].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dst Design, Dieta Kwaśniewskiego (optymalna) - jadłospis, zasady [online], dietetykanienazarty.pl [dostęp 2024-05-28] (pol.).
- ↑ a b Jan. Kwaśniewski, Dieta optymalna, dieta idealna, Warszawa: Wydawn. "WGP", 2004, ISBN 83-87534-32-3, OCLC 56323111 [dostęp 2018-08-14].
- ↑ Tomasz. Kwaśniewski, Tłuste życie, Warszawa: Wydawn. WGP, 1997, ISBN 83-905428-6-2, OCLC 41004777 [dostęp 2018-08-14].
- ↑ M. Hession i inni, Systematic review of randomized controlled trials of low-carbohydrate vs. low-fat/low-calorie diets in the management of obesity and its comorbidities, „Obesity Reviews”, 10 (1), 2009, s. 36–50, DOI: 10.1111/j.1467-789X.2008.00518.x, PMID: 18700873 (ang.).
- ↑ Marek. Chyliński, Dieta optymalna, wyd. 2, Katowice: Prasa Śląska, 1997, ISBN 83-906974-0-8, OCLC 222177865 [dostęp 2018-08-14].
- ↑ Jan. Kwaśniewski, Dieta optymalna, Warszawa: Wydawn. "WGP", 2001, ISBN 83-87534-15-3, OCLC 50610005 [dostęp 2018-08-14].
- ↑ R.B. Singh i inni, Low fat intake and coronary artery disease in a population with higher prevalence of coronary artery disease: the Indian paradox, „Journal of the American College of Nutrition”, 17 (4), 1998, s. 342–350, DOI: 10.1080/07315724.1998.10718773, PMID: 9710843.
- ↑ Jiaqiong Xu i inni, Dietary fat intake and risk of coronary heart disease: the Strong Heart Study, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 84 (4), 2006, s. 894–902, DOI: 10.1093/ajcn/84.4.894, PMID: 17023718.
- ↑ Kyungwon Oh i inni, Dietary fat intake and risk of coronary heart disease in women: 20 years of follow-up of the nurses’ health study, „American Journal of Epidemiology”, 161 (7), 2005, s. 672–679, DOI: 10.1093/aje/kwi085, PMID: 15781956.
- ↑ F.B. Hu i inni, Dietary fat intake and the risk of coronary heart disease in women, „The New England Journal of Medicine”, 337 (21), 1997, s. 1491–1499, DOI: 10.1056/NEJM199711203372102, PMID: 9366580.
- ↑ Fat [online], www.americanheart.org [zarchiwizowane z adresu 2010-07-09] (ang.).
- ↑ D.J. Maron, J.M. Fair, W.L. Haskell, Saturated fat intake and insulin resistance in men with coronary artery disease. The Stanford Coronary Risk Intervention Project Investigators and Staff, „Circulation”, 84 (5), 1991, s. 2020–2027, PMID: 1934376.
- ↑ Minna Soinio i inni, Dietary fat predicts coronary heart disease events in subjects with type 2 diabetes, „Diabetes Care”, 26 (3), 2003, s. 619–624, PMID: 12610011.
- ↑ Oświadczenie Komitetu Terapii Wydziału Nauk Medycznych PAN z 1999 r.
- ↑ Katedra i Zakład Bromatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu: Profil lipidowy, stężenia aldehydu dimalonowego oraz białka ostrej fazy w grupie osób stosujących „optymalny” model żywienia.
- ↑ J.M. Freeman, E.H. Kossoff, A.L. Hartman, The Ketogenic Diet: One Decade Later, „Pediatrics”, 119 (3), 2007, s. 535–543, DOI: 10.1542/peds.2006-2447.
- ↑ „Czy dieta optymalna jest szkodliwa? Kwaśniewski na cenzurowanym” – Stanisław Sterkowicz, Służba Zdrowia, 35-38 (1999), 3335.
- ↑ Polemika Jana Kwaśniewskiego z Komitetem Terapii Polskiej Akademii Nauk – „Prawda o żywieniu optymalnym”, Jan Kwaśniewski, Ciechocinek, 13 czerwca 1999.
