Edmund Roman Orlik
| |
| plutonowy | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
architekt |
Edmund Roman Orlik (ur. 26 stycznia 1918 w Rogoźnie, zm. 8 kwietnia 1982 w Opolu)[1] – polski architekt, plutonowy podchorąży rezerwy broni pancernych Wojska Polskiego. W literaturze wojennej wymieniany jest także jako Roman Orlik[2].
Życiorys
Edmund Roman Orlik po maturze zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej i w 1937 roku ukończył przeszkolenie w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie, po czym rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej[3]. Zmobilizowany w sierpniu 1939 roku, walczył w czasie kampanii wrześniowej w szwadronie czołgów 71 Dywizjonu Pancernego w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii[2].
18 września 1939 w czasie starcia pod Pociechą w Puszczy Kampinoskiej półpluton Orlika składający się z 1 czołgu TKS Orlika, uzbrojonego w nkm 20 mm oraz 2 czołgów TKS uzbrojonych w karabiny maszynowe, osłaniający Grupę Operacyjną Kawalerii gen. Romana Abrahama, zniszczył ogniem z 20 mm działka TKS Orlika 3 czołgi niemieckie z 1. Dywizji Lekkiej[2], prawdopodobnie typu PzKpfw 35(t)[a]. W wyniku starcia zginął m.in. dowódca niemieckiego plutonu – książę raciborski, 23-letni leutnant Wiktor IV Albrecht von Ratibor[3].
19 września brał udział w boju o Sieraków, skąd Niemców wyparto w nocy w wyniku natarcia na wieś 7. pułku strzelców konnych i 9. pułku ułanów z WBK. Niemcy ruszyli do natarcia wykorzystując kilkadziesiąt czołgów z 11 pułku pancernego (Panzer-Regiment 11) płka. Philippsa i 65 batalionu pancernego (Panzer-Abteilung 65) mjra Thomasa. Przy wsparciu 2 baterii 7. dywizjonu artylerii konnej i działek 7. pułku strzelców konnych zniszczono i uszkodzono ponad 20 czołgów, z czego 7 trafił, według jego relacji, TKS plutonowego Orlika, biorąc przy okazji 2 jeńców[2]. Orlik doprowadził następnie swój czołg w składzie polskiego ugrupowania do Warszawy i brał udział w jej obronie, za co po wojnie został odznaczony Krzyżem Walecznych[3]. Walczył w szeregach Armii Krajowej[4].
Kariera zawodowa
Po wojnie Orlik ukończył studia na Wyższej Szkole Plastycznej i pracował w Łodzi, m.in. projektując tam budynki w dzielnicy akademickiej. Był twórcą projektu Biblioteki Uniwersyteckiej, powstałej w latach 1956-1960, uznawanej za najbardziej dopracowane dzieło architektoniczne okresu PRL w Łodzi[5]. Zaprojektował w Łodzi też m.in. akademik dla obcokrajowców (tzw. Wieża Babel) i Studium Języków Obcych[5]. Ukończył następnie architekturę na Politechnice Wrocławskiej i od początku lat 70. mieszkał i pracował w Opolu[3]. Zmarł w 1982 w wyniku nieszczęśliwego wypadku[2].
Upamiętnienie
Miejsce potyczki pod Pociechą upamiętnia pamiątkowy głaz „Kamień Orlika”[6] (Nieprawidłowe parametry: {52|20|02|N|20|44|15|E|type:landmark}), na którym widnieje napis:
W tym miejscu doszło do zwycięskiego pojedynku polskiej tankietki TKS-20 z 71 Dyonu P.WLK.BK dowodzonej przez plut. pchr. Edmunda Orlika z czołgiem niemieckim PKW III z 11 P.Panc. 1 DLek. dowodzonym przez por. księcia von V. Ratibor.
Orlika upamiętnili także twórcy gry World of Tanks, umieszczając w niej „Medal Orlika”. Jest on przyznawany za zniszczenie czołgiem lekkim trzech lub więcej pojazdów wroga (będących co najmniej o dwa poziomy wyżej niż pojazd gracza).
- ↑ Kwestia typu zniszczonych przez Orlika czołgów nie jest jasna, w braku jej udokumentowania. Książka J. Magnuskiego Karaluchy przeciw panzerom sugeruje, że chodziło o czołgi czeskiego typu PzKpfw 35(t), które stanowiły główne uzbrojenie 1. Dywizji Lekkiej. Jednakże, w literaturze spotkać można też zdjęcie zniszczonego czołgu PzKpfw IV opisane jako czołg księcia von Ratibor.
- ↑ Tadeusz Śliwa (oprac.), ORLIK EDMUND ROMAN. NAJLEPSZY POLSKI PANCERNIAK W II WOJNIE ŚWIATOWEJ w serwisie zarządu Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa RP [dostęp 27-06-2014]
- ↑ a b c d e Janusz Magnuski: Karaluchy przeciw panzerom. Warszawa: Pelta, 1995. ISBN 83-85314-06-7.
- ↑ a b c d Janusz Magnuski: Orlik uderza pierwszy w: "Za Wolność i Lud" nr 20/1978, s.15
- ↑ Sławek Zagórski: Roman Orlik - pierwszy polski as pancerny. interia.pl. [dostęp 2014-04-24].
- ↑ a b Łódź: Jak z PRL, to nie znaczy do wyburzenia (wywiad z Janem Salmem), serwis Dziennika Łódzkiego, 30 lipca 2010
- ↑ Ołtarzew. Książęce śmierci. Polska Niezwykła. [dostęp 2012-01-15].