Gaspard II de Coligny
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
24 sierpnia 1572 (53 lata) |
Zawód, zajęcie |
admirał, wojskowy |
Gaspard II de Coligny (ur. 16 lutego 1519 w Châtillon-sur-Loing; zm. 24 sierpnia 1572 w Paryżu) – francuski admirał, przywódca hugenotów w czasie wojen religijnych we Francji (1562–1570).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Coligny był synem Gasparda I de Coligny (marszałka Châtillon) i Luizy de Montmorency. W wieku 22 lat przybył na dwór królewski, gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z François de Lorraine - 2. księciem de Guise. Wziął udział w wojnach włoskich w 1544, osiągając stopień generała pułkownika. W 1552 zostaje mianowany admirałem Francji. Następnie walczy z Hiszpanami, przez których zostaje pojmany i uwięziony na okres dwóch lat.
Mimo że już w 1555 Coligny obmyślał plany stworzenia kolonii hugenockiej w Brazylii to praktycznie aż do 1560 nie ujawniał się ze swoim przejściem na protestantyzm. Korzystając z ochrony swojego wuja Montmorency domagał się swobód religijnych, w czym uzyskał poparcie kanclerza Michela de L'Hospitala a przez pewien okres nawet Katarzyny Medycejskiej. Jego przejście na protestantyzm miało bardziej wymiar polityczny niż religijny i było częściowo spowodowane konfliktem z katolickimi książętami z rodziny Gwizjuszy (de Guise). Coligny w protestantyzmie upatrywał narzędzia do zapewnienia porządku i dyscypliny.
W 1562 wybuchła we Francji wojna domowa o podłożu religijnym. Coligny niechętnie przyłączył się do walki. W lutym 1563, gdy został zamordowany Franciszek de Guise, wdowa po nim, Anna d’Este, szukała możliwości pozwania de Coligny'ego, bo uważała go za odpowiedzialnego za śmierć męża. W ciągu następnych 3 lat wnosiła petycje do króla i pozwy sądowe. W styczniu 1566 rada królewska uznała oskarżonego niewinnym[2].
Po śmierci księcia Condé stał się głównym przywódcą hugenotów. Pomimo klęski pod Moncontour (1569) udało mu się odtworzyć armię protestancką na południu kraju i dojść z nią do górnego odcinka Sekwany. Dzięki temu hugenotom udało się doprowadzić do zawarcia korzystnego dla nich porozumienia pokojowego w Saint-Germain (1570).
W 1571 Coligny wraca na dwór królewski i zaczyna wywierać coraz większy wpływ na króla Karola IX. Zaczął planować użycie połączonej armii francuskich katolików i hugenotów przeciwko Hiszpanii w zbuntowanych Niderlandach. Sukces odniesiony przez protestantów poza granicami Francji miał wzmocnić ich pozycję w tym kraju m.in. poprzez osłabienie katolickiej Hiszpanii i wyparcie jej z północnej Europy. Oprócz tego Coligny dzięki pokonaniu Hiszpanii liczył na szczególne względy króla. Plany Coligny'ego napotkały na zdecydowany opór Katarzyny Medycejskiej i rodziny Gwizjuszy, dla których Hiszpania była naturalnym sprzymierzeńcem.
22 sierpnia 1572 w Paryżu miał miejsce nieudany zamach na Coligny'ego[3]. Admirał został postrzelony w ramię i palec, jednakże, poza tym, że amputowano mu palec, nie odniósł groźniejszych obrażeń[4] . Król po tym wydarzeniu udał się do niego i obiecał przeprowadzenie dokładnego śledztwa w tej sprawie[4] . Krótko później jednak Karol zdecydował się na zlikwidowanie najważniejszych przywódców hugenockich, w tym Coligny'ego[4] . Karol i jego doradcy obawiali się, że nieudany zamach na życie Coligny'ego wywoła bunt hugenotów, pragnęli powstrzymać rebelie, zdusić ją w zarodku[4] .
Według niektórych historyków zamach na życie zaplanowała Katarzyna Medycejska, która obawiała się, że Coligny zdobędzie wpływ na jej syna, króla, i odsunie ją od władzy[4] . Inni historycy kwestionują rolę Katarzyny, wskazują, że morderstwo było planowane przede wszystkim przez rodzinę Gwizjuszy, rząd Hiszpanii i papieża[4] .
Rankiem 24 sierpnia najemnicy Henryka Gwizjusza zaatakowali dom, w którym przebywał Coligny. Admirał został wielokrotnie uderzony, a następnie jeszcze ciągle żywy wyrzucony przez okno, później odcięto mu głowę[4] . Głowę zaniesiono królowi i jego matce, następnie zabalsamowano i przesłano papieżowi do Rzymu[4] . Ciało było poniewierane przez tłum w Paryżu, pochowano je w tajemnicy dopiero kilka dni później[4] . Większość współczesnych, mając w pamięci ataki Anny d’Este na Coligny'ego, uważała ją za stojącą za zamachem.
Morderstwo zainicjowało rzeź protestantów w Paryżu, znaną jako Noc św. Bartłomieja[4] .
Życie rodzinne
[edytuj | edytuj kod]Z pierwszą żoną - Charlotte de Laval (1530-1568), Coligny miał następujące potomstwo:
- Louise de Coligny (1555-1620), czwartą i ostatnią żonę Wilhelma I Orańskiego,
- François de Coligny (1555-1591), admirała Gujenny,
- Charles de Coligny (1564-1632), markiz d'Andelot.
Z drugą żoną - Jacqueline de Montbel (zm. 1588), hrabiną d'Entremont i Launay-Gelin, miał jedną córkę:
- Beatrice de Coligny (ur. 1572), hrabinę Entremont.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tytulatura: Comte de Coligny, baron de Beaupont et Beauvoir, Montjuif, Roissiat, Chevignat et autres lieux, seigneur de Châtillon, amiral de France
- ↑ Anne d’Este – SiefarWikiFr [online], siefar.org [dostęp 2021-11-20] .
- ↑ Robert Jean Knecht: Catherine de'Medici. Routledge, 2014, s. 154-159. ISBN 978-0-582-08241-0.
- ↑ a b c d e f g h i j Knecht 2014 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- PWN: 3887305
- Britannica: biography/Gaspard-II-de-Coligny-seigneur-de-Chatillon
- Treccani: coligny-gaspard-ii-de-signore-di-chatillon
- Universalis: gaspard-de-coligny
- БРЭ: 2080569
- NE.se: gaspard-de-coligny
- SNL: Gaspard_de_Coligny
- VLE: gaspard-ii-de-coligny
- Catalana: 0018600
- DSDE: Gaspard_de_Châtillon_Coligny
- Hrvatska enciklopedija: 12230