Przejdź do zawartości

Gryżyna (województwo lubuskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gryżyna
wieś
Ilustracja
Pałac w Gryżynie
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

krośnieński

Gmina

Bytnica

Wysokość

ok. 75 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

125[2]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-630[3]

Tablice rejestracyjne

FKR

SIMC

0908490

Położenie na mapie gminy Bytnica
Mapa konturowa gminy Bytnica, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Gryżyna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Gryżyna”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Gryżyna”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, blisko prawej krawędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Gryżyna”
Ziemia52°11′11″N 15°16′38″E/52,186389 15,277222[1]

Gryżyna (niem. Griesel)[4]wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Bytnica.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Według danych z 2011 roku wieś liczyła 141 mieszkańców[5].

Wieś położona ok. 22 km od Świebodzina. Siedziba Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego. Wieś otoczona lasami Borów Lubuskich, na północ od Gryżyny rynna jezior gryżyńskich (największe jezioro Kałek).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Jest to wieś o metryce średniowiecznej, ale o jej najstarszych dziejach dziś już niewiele wiadomo[4]. Przez dłuższy czas losy miejscowości były związane z przedstawicielami rodu von Schlichting, którzy mieszkali tutaj od XVI do końca XVII wieku. Gryżyna oraz pobliski Kosobudz zostały zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej wskutek działań wojska dowodzonego przez szwedzkiego generała Stalhansa, a Szlichtyngowie wkrótce po tym zrzekli się majątku w Gryżynie[4]. Około 1700 roku osiedlił się we wsi baron von Schenkendorf, następnie około 1780 roku von Pfortner. Posiadłość objął po, nim książę von Hohenzollern. Jako właścicielkę dóbr w roku 1879 wymienia się żonę radcy stanu Krausego. Ówczesny wykaz pracujących we wsi zakładów obejmował gorzelnię, wapniarnię i cegielnię[4].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • zespół pałacu myśliwskiego, z połowy XVII wieku do XIX w.:
    • murowany pałac został wzniesiony na miejscu starszej budowli pochodzącej z XVII lub XVIII wieku około 1820 roku na planie prostokąta[4]. Podpiwniczony parterowy budynek z poddaszem użytkowym i nakryty dachem mansardowym. Znajduje się tutaj przy elewacji frontowej zachodniej, ganek z czterokolumnowym portykiem z tarasem w zwieńczeniu i z wejściem prowadzącym przez facjatę neobarokową[4]. W środku elewacji ogrodowej również umieszczono facjatę. Po 1945 roku dwór należał do nadleśnictwa w Bytnicy, ale od 1971 roku stał już opuszczony i zaniedbany i dopiero w latach osiemdziesiątych XX wieku wyremontowano go z myślą o adaptacji na pensjonat[4].
    • park o powierzchni 5,4 ha z zabytkowymi alejami dębów został urządzony w pierwszej połowie XIX wieku. Zachował się w nim interesujący drzewostan m.in. z magnolią japońską, choiną kanadyjską czy cypryśnikiem błotnym[4].
    • mauzoleum rodziny von Hohenzollern, zbudowane w 1872 roku[4].
inne
  • dwór wybudowany w 1793 przez Wiktora Wierusz-Kowalskiego. W 1907 właścicielem był Alexander von Lossow[6]. We frontonie pseudoryzalitu znajduje się data MDCCLXXXXIII (1793) oraz herby: Junosza i Dryja[7].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39727
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 347 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c d e f g h i Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 254.
  5. Wieś Gryżyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-30], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  6. Gryżyna. [dostęp 2024-09-13].
  7. Dwór w Gryżynie. [dostęp 2024-09-13].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 250-251. ISBN 978-83-919914-8-0.