Przejdź do zawartości

Jan Zaleski (filolog)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Zaleski
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1926
Monasterzyska

Data i miejsce śmierci

4 czerwca 1981
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki

Zawód, zajęcie

polonista, filolog

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

docent

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Uczelnia

Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie

Wydział

Wydział Filologiczny

Rodzice

Jana Zaleski, Rozalia Zaleska (z domu Muraszka)

Małżeństwo

Teresa Isakowicz

Dzieci

Danuta Isakowicz-Zaleska, Joanna Isakowicz-Zaleska, Tadeusz Isakowicz-Zaleski

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Jan Zaleski (ur. 15 stycznia 1926 w Monasterzyskach, zm. 4 czerwca 1981 w Krakowie) – polski filolog.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Jana Zaleskiego i Rozalii z Muraszków[1]. Jego dziadek Antoni Zaleski był ostatnim w rodzinie, który jeszcze uważał się za szlachcica zagrodowego[1]. Rodzina żyła w biedzie, m.in. za niespłacony dług zlicytowano ich dom[2]. W 1945 roku wraz z matką i rodzeństwem (ojciec zginął na wojnie[3]) został wysiedlony w nowe granice Polski. Wychowywał się w ośrodku dla dzieci i młodzieży prowadzonym w pałacu w Krzeszowicach[4]. Maturę zdał z wyróżnieniem, z drugą lokatą na roku[5]. Ukończył studia polonistyczne I stopnia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie (1953)[6] oraz II stopnia w zakresie językoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim (1955)[7]. W 1965 roku uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy Język Aleksandra Fredry. Część I, Fonetyka (promotorem był Witold Taszycki)[8], a w 1976 roku habilitację na podstawie pracy Język Aleksandra Fredry. Część II, Fleksja, składnia, słowotwórstwo, słownictwo[9].

Całą karierę naukową związany był z WSP w Krakowie, dodatkowo uczył też w studium nauczycielskim w Tarnowie, Bochni i Nowej Hucie[10][11]. W 1953 roku został zatrudniony w Zakładzie Języka Polskiego WSP na stanowisku asystenta[12]. W 1958 roku uzyskał stopień starszego asystenta[10]. W 1965 roku został powołany na stanowisko adiunkta[13]. W 1966 roku został powołany w skład Komisji Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk[14]. W 1969 uzyskał stanowisko docenta oraz nominację na stanowisko kierownika katedry[15], funkcję tę pełnił do 1971 roku, kiedy w ramach reorganizacji zlikwidowano wszystkie katedry; wtedy też otrzymał nominację na stanowisko kierownika Zakładu Języka Polskiego[16] (ponawianą w następnych latach). W 1971 roku został wybrany sekretarzem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego[17] (wybrany ponownie w 1974 roku)[18].

Prowadził zajęcia z gramatyki opisowej języka polskiego, historii języka[12], gramatyki historycznej języka polskiego[19], kultury języka[20]. W opinii Leszka Bednarczuka łączył w pracy naukowej zainteresowanie historią języka polskiego, pasje teatralne i znajomość polszczyzny kresowej[21]. Po jego kierunkiem napisano 68 prac magisterskich[22], był recenzentem czterech rozpraw doktorskich, wypromował dwóch doktorów[23].

Zbierał monety, skupował na aukcjach stare mapy, książki, kalendarze i czasopisma, zwłaszcza o tematyce kresowej[24]. Od 1963 roku był członkiem sekcji numizmatycznej Polskiego Towarzystwa Filatelistów[25]. Łącząc pasję naukową z zainteresowaniami, nazewnictwu monet poświęcił jeden z artykułów naukowych[26], a słownictwu numizmatycznemu – referat[16].

Od czasów młodości prowadził swój pamiętnik. Spisywał też wspomnienia swoich krewnych i znajomych z Kresów Wschodnich. Pozostawił też maszynopisy i odręczne teksty, z których pochodzą m.in. słowa: Kresowian zabito dwukrotnie, raz przez ciosy siekierą, drugi raz przez przemilczenie. A ta druga śmierć jest gorsza od tej pierwszej”. Słowa te stały się mottem filmu Wojciecha Smarzowskiego „Wołyń”[27].

Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1973)[28], uzyskał też nagrodę ministra (1976)[29]. Pośmiertnie został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej; jego imię nadano jednej z pracowni WSP[30].

Był żonaty z polską Ormianką Teresą Barbarą Isakowicz, polonistką. Mieli troje dzieci: Tadeusza (1956-2024)[31], późniejszego księdza i działacza społecznego oraz bliźniaczki: Danutę i Joannę (ur. 1958)[32].

Został pochowany na cmentarzu Rakowickim. Uroczystości pogrzebowe odprawił zaprzyjaźniony z nim kardynał Franciszek Macharski[30].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 16.
  2. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 25.
  3. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 63.
  4. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 65, 74 i nast.
  5. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 89.
  6. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 100.
  7. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 102, 107.
  8. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 127, 129.
  9. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 180, 224.
  10. a b Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 117.
  11. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 118, 120, 121.
  12. a b Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 101.
  13. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 129.
  14. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 132.
  15. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 139.
  16. a b Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 153.
  17. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 145.
  18. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 165.
  19. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 109, 131.
  20. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 126.
  21. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 119.
  22. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 210.
  23. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 217.
  24. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 136.
  25. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 125.
  26. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 147.
  27. Ireneusz Dańko, Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski: Kresowian zabito dwukrotnie, „Gazeta Krakowska”, 14 października 2016.
  28. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 162.
  29. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 181.
  30. a b Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 220.
  31. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 113.
  32. Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 116.