Przejdź do zawartości

Jan Moroński

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy Jana Niemca-Morońskiego. Zobacz też: inne postaci noszące imię i nazwisko „Jan Niemiec”.
Jan Andrzej Niemiec-Moroński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 listopada 1889
Bażanówka

Data i miejsce śmierci

1 listopada 1948
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1914–1929

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

35 pułk piechoty

Stanowiska

dowódca batalionu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Faksymile
Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje – trzykrotnie ranny
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Oficerowie 5 pp LP w Piasecznie. Od lewej: Adam Koc, Teodor Furgalski, Michał Karaszewicz-Tokarzewski i Jan Niemiec-Moroński
Grobowiec Jana Morońskiego

Jan Andrzej Niemiec-Moroński, właśc. Jan Niemiec (ur. 29 listopada 1889 w Bażanówce, zm. 1 listopada 1948 w Krakowie) – działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, w 1936 za podrobienie weksla na 2000 zł pozbawiony stopnia podpułkownika dyplomowanego piechoty Wojska Polskiego[1], doktor praw, właściciel ziemski[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 29 listopada 1889 w Bażanówce, w ówczesnym powiecie sanockim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Macieja i Zofii z Mazurów[3][4][2][5]. Był uczniem Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[6].

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, gdzie od 20 stycznia 1915 pełnił obowiązki oficera prowiantowego oraz dowódcy taborów 5 pułku piechoty w składzie I Brygady[7]. W 1914 ranny pod Oekermező[8]. 2 lipca 1915 został mianowany chorążym, a 1 kwietnia 1916 awansowany na podporucznika piechoty[9]. Wiosną 1917 był przydzielony do Szkoły Taborytów[9][7]. 1916 W 1918 był oficerem 1 pułku piechoty Polskiej Siły Zbrojnej[7].

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Służył w 7 pułku piechoty Legionów, stanowiącego kontynuację 1 pp PSZ. W czasie wojny z bolszewikami dowodził II batalionem pułku[10]. Był dwukrotnie ranny (1918 pod Dobrosinem i 1920 nad Berezyną)[8]. Na wniosek dowódcy pułku ppłk. Zdzisława Maćkowskiego z 28 sierpnia 1920 został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[11]. W 1921 był przydzielony z macierzystego pułku do Dowództwa 3 Dywizji Legionów na stanowisko szefa oddziału operacyjno-informacyjnego[10][12]. W latach 1921–1922 był słuchaczem I Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. 2 marca 1922, w trakcie kursu, Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz zezwolił mu na zmianę nazwiska rodowego „Niemiec” na nazwisko „Moroński”[13]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 245. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. 16 września 1922 minister spraw wojskowych, generał dywizji Kazimierz Sosnkowski na wniosek dowódcy Wyższej Szkoły Wojennej przyznał mu „pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego” i przydzielił do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie na stanowisko kierownika referatu. Pełniąc służbę sztabową pozostawał oficerem nadetatowym 7 pułku piechoty Legionów w Chełmie[15]. 18 maja 1923 prezydent RP zatwierdził go w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 527. lokatą w korpusie oficerów piechoty[16]. W 1924 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko szefa Oddziału Wyszkolenia[17]. Z dniem 15 października 1924 odkomenderowany został z DOK X do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie na okres sześciu miesięcy[18]. W 1925 kontynuował służbę w DOK X w Przemyślu[19]. Później został przydzielony do 32 pułku piechoty w Modlinie na stanowisko dowódcy III batalionu detaszowanego w Działdowie[20]. W 1928 został przeniesiony do 35 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko dowódcy batalionu[21]. 23 stycznia 1929 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 22. lokatą w korpusie oficerów piechoty[22]. Z dniem 31 sierpnia 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[23]. Zamieszkał w Warszawie przy ul. Ludwika Mierosławskiego 5[2]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[24].

Uzyskał stopień doktora praw[25]. W czerwcu 1934 stanął przed sądem okręgowym oskarżony o fałszowanie weksla i wyłudzenie obrony u adwokata[26][27][28]. Sprawa dotyczyła wcześniejszego procesu sądowego oficera II Oddziału Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kpt. Stanisława Szczęsnego Skwirczyńskiego, którego sąd wojskowy skazał na karę 5 lat pozbawienia wolności za przywłaszczenie 100 000 zł. Jan Niemiec-Moroński zajął się kwestią opłacenia honorarium dla jego adwokata podczas procesu w I instancji. Z 3000 zł przekazał 1000 zł w gotówce, a reszta opiewała na weksle wystawione przez dwie osoby i przedsiębiorstwo pod nazwą Koncesjonowany Eksport Wytworów Polskiego Monopolu Spirytusowego, które żyrował sam Niemiec-Moroński. Po tym jak adwokat usiłował zrealizować płatność, okazało się, że osoby z weksla nie istnieją, a adres firmy stanowi nieruchomość należąca do podpułkownika. Przed sądem Jan Niemiec-Moroński tłumaczył się i zapewniał m.in., że weksle nie zostały sfałszowane, a swoje przedsiębiorstwo stworzył celem eksportu wyrobów spirytusowych na teren kolonii francuskich i do Konga Belgijskiego oraz wskazał, że wskutek zaniedbań nie zostało zarejestrowane administracyjnie. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział VIII Karny wyrokiem z 7 grudnia 1934 skazał go na podstawie art. 187 kodeksu karnego (fałsz dokumentu i użycie go za autentyczny) na karę sześciu miesięcy więzienia z darowaniem tej kary z mocy rozporządzenia Prezydenta RP z 21 października 1932 o amnestii[29]. 27 lipca 1935 wiceprezes Sądu Okręgowego w Warszawie zawiadomił o skazaniu Kapituły Krzyża Virtuti Militari i Krzyża Niepodległości[29].

Zmarł 1 listopada 1948 i dwa dni później został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XXIIA, rząd 10, miejsce 15)[30][25].

Był żonaty z Antoniną z Kręciszewskich, z którą miał trzy córki: Lillę Annę po mężu Cielecką (1922-1999), Jolantę Teresę (1926–1944) i Milenę (ur. 1 stycznia 1931)[31].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

11 maja 1921 dowódca 3 Dywizji Legionów gen. ppor. Leon Berbecki sporządził wniosek o odznaczenie Jana Niemca Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari[10][41]. Był również przedstawiony do odznaczenia Orderem Odrodzenia Polski[42].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 802.
  2. ↑ a b c d Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  3. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  4. ↑ Jan Andrzej Niemiec-Moroński. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2021-02-10].
  5. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  6. ↑ Maria Myćka-Kril: Dorobek nauczycieli i uczniów Gimnazjum w Sanoku. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 96.
  7. ↑ a b c Żołnierze Niepodległości : Moroński Jan. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-11-09].
  8. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  9. ↑ a b Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 17.
  10. ↑ a b c Niemiec-Moroński (Niemiec) Jan Andrzej. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.89-8400 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-08].
  11. ↑ Niemiec-Moroński (Niemiec) Jan Andrzej. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.69-6096 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09].
  12. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 44.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 marca 1922, s. 235.
  14. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 41.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 11, 143, 404.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 26 maja 1923, s. 1.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 63, 138, 348.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 7 listopada 1924, s. 665.
  19. ↑ Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 10.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 48, 171.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 336.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 24 stycznia 1929, s. 3.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 215.
  24. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 325, 842.
  25. ↑ a b Nekrolog. Jan Moroński. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-11-09].
  26. ↑ Z sądów. Honorarium w podrobionych wekslach. „Kurier Warszawski”. Nr 160, s. 12, 13 czerwca 1934. 
  27. ↑ Pod zarzutem fałszerstwa wekslowego stanął przed sądem b. pułkownik. „ABC”. Nr 161, s. 1, 14 czerwca 1934. 
  28. ↑ Sprawa wekslowa pułkownika rezerwy. „Siedem Groszy”. Nr 161, s. 5, 14 czerwca 1934. 
  29. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 5.
  30. ↑ Lokalizator grobów. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2022-11-09]..
  31. ↑ Lilla Morońska. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-11-27].
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 maja 1921, s. 990.
  33. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  34. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  35. ↑ M.P. z 1931 r. nr 287, poz. 381.
  36. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  37. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922, s. 71.
  38. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  39. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.
  40. ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto.
  41. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..
  42. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-09]..

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Moroński&oldid=74445299”