Jan Piotr Norblin
|
||
 Jan Piotr Norblin, Autoportret |
||
| Imiona i nazwisko | Jean-Pierre Norblin de La Gourdaine | |
| Data i miejsce urodzenia | 15 lipca 1745 Misy-sur-Yonne |
|
| Data i miejsce śmierci | 23 lutego 1830 Paryż |
|
| Narodowość | francuska | |
| Dziedzina sztuki | malarstwo | |
| Styl | rokoko | |
Jan Piotr Norblin de la Gourdaine (ur. 15 lipca 1745 w Misy-sur-Yonne, zm. 23 lutego 1830 w Paryżu, franc. fr. Jean-Pierre Norblin de La Gourdaine) – z pochodzenia Francuz, malarz, rysownik i grafik, w 1774 sprowadzony do Polski przez Czartoryskich. Jeden z najważniejszych malarzy okresu stanisławowskiego, uważany za ojca polskiego malarstwa rodzajowego.
Spis treści
Rodzina[edytuj]
Jan Piotr Norblin de la Gourdaine urodził się w Misy-sur-Yonne w Szampanii w mieszczańskiej rodzinie. Jego ojcem był Pierre Martin Norblin właściciel posiadłości La Gourdaine[1]. Malarz miał kilku synów: pierwszy z nich: Sébastien Louis Guillaume Norblin, był tak jak ojciec malarzem. Drugi zaś Louis Pierre Martin Norblin, wiolonczelistą, kolejny Aleksander Jan Norblin był brązownikiem. Syn tego ostatniego, Wincenty Norblin (1805-1872) był założycielem polskiej linii rodziny. Z niej wywodził się m.in. Stefan Norblin, polski plakacista, prawnuk artysty[2].
Młodość i lata nauki[edytuj]
W 1769 roku był studentem akademii Ecole Royale – Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu[3]. Po studiach u Francesca Casanovy w Paryżu podjął szereg krótkich podróży, w tym do Londynu, gdzie spotkał swojego przyszłego mecenasa ks. Adama Kazimierza Czartoryskiego[4]. W 1774 roku udał się wraz z nim do Polski, gdzie został nauczycielem rysunków jego dzieci. Przebywał w latach 1783-1785 i 1789-1790 w Arkadii koło Nieborowa, później na Puławach. W Polsce mieszkał przeszło trzydzieści lat i tu powstały wszystkie jego najwybitniejsze prace. Na potrzeby Czartoryskich malował pejzaże i scenki z życia dworskiego, na zamówienie króla Stanisława Poniatowskiego odtworzył na płótnie epizod z wojen kozackich. Prace jego cieszyły się wielkim uznaniem króla Stanisława Augusta, złożył akces do insurekcji kościuszkowskiej[5].
Twórczość[edytuj]
Pierwszymi znanymi pracami Norblina są trzy szkice przedstawiające paryską prochownię w Bastylii z roku 1760 wykonane przez artystę w wieku lat 15[6]. Po przyjeździe do Polski Norblin malował sceny rodzajowe, portrety, polskie sceny historyczne (bitwy), głównie jednak cenne są jego szkice rodzajowe (seria kostiumów polskich, Zbiór rozmaitych stroiów polskich/Costumes polonais 1817), przedstawiające życie wsi i miasteczek polskich przy końcu XVIII wieku. Z prac Norblina wymienić należy obrazy olejne: Jasełka polskie, Kabalarka, sceny w rodzaju Watteau (były w Galerii Stanisława Augusta), krajobrazy (widoki Arkadii, Łazienek) itd., dalej z dekoracji w Powązkach zachowane 3 wielkie krajobrazy parkowe z festynami. W Arkadii pod Nieborowem zachowała się freskowa dekoracja plafonu (Jutrzenka). Norblin był również rytownikiem. Znanych jest 94 płyt, przeważnie akwafort, przebija się w nich silnie wpływ Rembrandta. Przeważają sceny historyczne (Powołanie Przemysława na króla, Ofiarowanie korony Piastowi), portrety, typy polskie, studia głów i popiersi, krajobrazy wiejskie i kompozycje (Wynalezienie rysunku).
Najciekawsze jego prace z początkowego okresu twórczości w Polsce to rysunki rodzajowe, scenki z życia ulicy, tzw. typy uliczne, a także scenki o charakterze anegdotycznym zawarte w obszernym szkicowniku artysty. Istotnym osiągnięciem Norblina były ilustracje do Myszeidy Krasickiego. Najważniejszy okres twórczości artysty w Polsce przypada na czasy po Konstytucji 3 Maja, szczególnie insurekcji kościuszkowskiej. Norblin naszkicował moment przyjęcia słynnej konstytucji. Insurekcja warszawska zastała Norblina w stolicy i to jemu zawdzięcza kultura polska ilustracje tamtych wydarzeń (rysunki walk na Krakowskim Przedmieściu, wieszania zdrajców i in.). Zatrudniony oficjalnie w roli ilustratora powstania, Norblin (już także obywatel polski) naszkicował m.in. Obóz powstańców, Rzeź Pragi, a wspólnie z Orłowskim Bitwę pod Racławicami. W 1804 roku artysta opuścił Polskę, gdzie otrzymał szlachectwo i zamieszkał na stałe we Francji w Paryżu, gdzie malował sceny z Polski na podstawie przywiezionych szkiców, rysował sceny z życia francuskiej ulicy i z wojen napoleońskich.
Charakterystyka dzieł[edytuj]
Zdaniem większości krytyków sztuki rysunki Norblina cechuje świetna kreska, wielki talent do obiektywnego oddania całości tematu. Charakterystyczne, że jego prace zwykle traciły po ich dopracowaniu, największą wartość artystyczną zachowując w formie pierwotnego szkicu. Tematyka prac Norblina i podejście do wybieranych przez niego tematów każą widzieć w nim moralistę i filozofa o raczej demokratycznych przekonaniach. Norblin wykształcił w Polsce grupę uczniów, tak jak on przede wszystkim wybitnych autorów scen rodzajowych, spośród których najważniejsi to Aleksander Orłowski, Michał Płoński i Jan Rustem.
Przypisy
- ↑ Zygmunt Batowski, Norblin, Lwów 1911.
- ↑ Drzewo rodowe Norblinów. [dostęp 28.11.2012].
- ↑ Alicja Kępińska, Jan Piotr Norblin, Ossolineum, Wrocław 1978.
- ↑ Alicja Kępińska, Jan Piotr Norblin, Ossolineum, Wrocław 1978.
- ↑ Akty powstania Kościuszki, t. III, Wrocław-Kraków 1955, s. 244.
- ↑ J.M.. Michałowski, U źródeł twórczości Jana Piotra Norblina, „Biuletyn Historii Sztuki”, 1971 nr 2, s. 118.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Jan Piotr Norblin | Ryciny – wystawa wirtualna Biblioteki Narodowej i Francuskiej Biblioteki Narodowej
