Przejdź do zawartości

Jan Rerutko

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Rerutko
Drzazga
Ilustracja
podporucznik piechoty podporucznik piechoty
Data urodzenia

24 lipca 1918

Data śmierci

6 listopada 1943

Przebieg służby
Lata służby

1935–1943

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
ZWZ–AK

Jednostki

80 pułk piechoty
oddział „Krwawa Łuna”

Stanowiska

dowódca plutonu
dowódca oddziału

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Jan Kanty Włodzimierz Antoni Rerutko ps. „Drzazga” (ur. 24 lipca 1918, zm. 6 listopada 1943) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego i Związku Walki Zbrojnej–Armii Krajowej.

Upamiętnienie na Mauzoleum w Sanoku

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 24 lipca 1918[1]. Pochodził z Krakowa[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 października 1938 i 226. lokatą w korpusie oficerów piechoty[1]. W marcu 1939 pełnił służbę w 80 pułku piechoty w Słonimie na stanowisku dowódcy plutonu w 1. kompanii strzeleckiej[3].

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 i nastaniu okupacji niemieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną, przyjmując pseudonim „Drzazga”[4][2]. Od 1940 do 1942 był zatrudniony jako gajowy u boku leśniczego w Kalnicy, Jana Marciaka, prowadzącego tamże punkt kontaktowy na tej trasie[5][6]. W tym czasie działał w służbie kurierskiej i przy organizowaniu tras kurierskich z ziemi polskiej na Węgry[2][6]. Pełnił funkcję zastępcy szefa łączności trasy kurierskiej pod kryptonimem „Bronisława”, Aleksandra Rybickiego ps. „Jacek”[7][2]. W tym czasie często przebywał w Sanoku, na punkcie kontaktowym w domu u zatrudnionego w miejscowym Stadtverwaltung działacza konspiracji Arnolda Andrunika[2][8]. W tym mieście 20 sierpnia 1941 zostali aresztowani przez Niemców członkowie konspiracji: Kazimierz Andrunik ps. „Rybak” (w jego mieszkaniu przy ul. Sanowej 6), Władysław Łykowski ps. „Olcha” i Jan Rerutko ps. „Drzazga”, który jako jedyny z nich został następnie zwolniony z uwagi na swoje miejsce pracy[9][10][11]. Pod koniec września 1941 podczas przejścia trasą kurierską „Las” został aresztowany wraz z kurierką Marią Szerocką ps. „Mucha” i młodym przewodnikiem „Jankiem” w lesie nieopodal Stariny (niefortunnie trafili na polowanie urządzone przez węgierskiego komendanta straży granicznej, podczas którego w łowieckiej nagonce brało udział około 60 funkcjonariuszy tej służby)[12][13]. Wraz z zatrzymanymi trafił do aresztu posterunku ukraińskiej policji w Cisnej, skąd zdołał uciec[14][13]. Następnie powiadomił przełożonych o zatrzymaniu ww. kurierki, w listopadzie 1941 wspomagał „Jacka” w uwolnieniu jej ze szpitala w Sanoku, a pięć dni później ubezpieczał transport kurierki poza Sanok[15][16][17]. W 1942 kontynuował działalność kurierską, m.in. przechodząc przez punkt kontaktowy w Krakowie i kontaktując się ponownie z Arnoldem Andrunikiem, przebywającym wówczas w tym mieście[18].

W sierpniu 1943 objął po Henryku Cybulskim oddział polskiej samoobrony na Wołyniu, po czym był dowódcą tegoż, nazwanego „Krwawa Łuna” i działającego w powiecie łuckim (Obwód Łuck AK) w strukturze Inspektoratu AK Łuck[19][20][21]. W połowie sierpnia 1942 został skierowany do obrony Przebraża[22]. Jego oddział liczył 107 ludzi[23][22]. Nie zgodził się na podporządkować sowietom mimo nakłaniania przez nich i zaoferowania „nagrody”[24]. Ze swoim adiutantem został zaproszony na spotkanie przez komendanta sowieckiego oddziału partyzanckiego, ps. „Bohun” celem uzgodnienia wspólnej akcji przeciw Niemcom[20]. 6 listopada 1943 został zamordowany w okolicach Hermanówki, a ciało jego i kilku polskich żołnierzy odnaleziono potem w miejscu, w którym przebywał wcześniej ww. oddział sowieckich partyzantów[25][19][20][24].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W 1962 Jan Rerutko został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 121.
  2. ↑ a b c d e Andrunik. Zapiski 2018 ↓, s. 41.
  3. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 644.
  4. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 288.
  5. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 51.
  6. ↑ a b Edward Orłowski: Marciak Jan (1898–1962). trasakurierskalas.pl. [dostęp 2020-04-27].
  7. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 100.
  8. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 102.
  9. ↑ Andrunik. Zapiski 2018 ↓, s. 47, 49, 51.
  10. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 104, 106.
  11. ↑ Krystyna Chowaniec: Czytelnicy piszą: Ludzie trasy kurierskiej Las. korsosanockie.pl, 2018-09-29. [dostęp 2020-04-27].
  12. ↑ Rybicki. Mucha 1974 ↓, s. 383-384.
  13. ↑ a b Brygidyn. San 1992 ↓, s. 106.
  14. ↑ Rybicki. Mucha 1974 ↓, s. 384.
  15. ↑ Rybicki. Mucha 1974 ↓, s. 388, 390.
  16. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 107-108.
  17. ↑ Bogusław Ciupka: Aleksander Rybicki. trasakurierskalas.pl. [dostęp 2020-04-27].
  18. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 108.
  19. ↑ a b Jan Szatsznajder. Cichociemni (3). Pokręcone losy. „Nowiny”. Nr 30, s. 4, 4-5 lutego 1984. 
  20. ↑ a b c Tadeusz Bór-Komorowski (oprac. i przypisy Andrzej Krzysztof Kunert): Armia podziemna. Warszawa: Bellona, Rytm, 2009, s. 221. ISBN 978-83-11-11617-7.
  21. ↑ Marek A. Koprowski: W „krwawej łunie”. kresy.pl, 2014-01-17. [dostęp 2020-04-27].
  22. ↑ a b Andrzej Chmielarz: Polski ruch oporu 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. 460.
  23. ↑ Roman Kucharski: Krwawa łuna. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wołyń, 1997, s. 5.
  24. ↑ a b Krzysztof A. Tochman: Michał Fijałka. W obronie Wołynia. Zwierzyniec-Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2004, s. 82.
  25. ↑ Roman Kucharski: Krwawa łuna. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wołyń, 1997, s. 176, 180.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Rerutko&oldid=68066198”