Jan Wyderkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Wyderkowski
Grab
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

19 czerwca 1913
Kępno

Data i miejsce śmierci

4 lutego 2001
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1933–1939, 1943–1974

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Gwardia Ludowa
Armia Ludowa
Siły Zbrojne PRL

Jednostki

7 Dywizja Piechoty,
41 Pułk Piechoty
3 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca brygady

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Późniejsza praca

członek rady naczelnej ZBoWiD

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Partyzancki Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal im. Ludwika Waryńskiego Order Wojny Ojczyźnianej I klasy

Jan Wyderkowski pseud. Grab (ur. 19 czerwca 1913 w Kępnie, zm. 4 lutego 2001 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, komendant wojewódzki MO w Bydgoszczy w 1945.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jan Wyderkowski (stoi pierwszy z lewej) w partyzantce, czerwiec 1944

W 1933, po ukończeniu gimnazjum w Kępnie, został przyjęty do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 15 października 1936 i 113. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[1]. Został wcielony do 57 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w Poznaniu na stanowisko dowódcy plutonu. Walczył w wojnie 1939 m.in. bitwie nad Bzurą, dwukrotnie ranny.

Od końca września 1939 do sierpnia 1940 ukrywał się, a następnie pracował w młynie we Wrocławiu. Od listopada 1941 do marca 1942 więziony przez Niemców, po zwolnieniu osiedlił się na Lubelszczyźnie, gdzie handlował i pracował na roli. Wiosną 1943 wstąpił do GL pod pseudonimem „Grab” i został porucznikiem w oddziale dowodzonym przez Wacława Czyżewskiego. W październiku 1943 mianowany kapitanem GL i szefem sztabu II Obwodu GL, brał udział w bitwie w Lasach Parczewskich 18 X 1943 i w bitwie pod Kochanami 22 X 1943. Poza tym przygotowywał akcje bojowe i sabotażowe. Na początku 1944 został zastępcą dowódcy Obwodu II AL, a w lutym 1944 awansowany na majora AL. Uczestnik bitwy w Puszczy Solskiej, gdzie się wyróżnił. Pod koniec czerwca 1944 towarzyszył naczelnemu dowódcy AL gen. Michałowi Żymierskiemu-Roli podczas inspekcji. Współorganizował przerzut delegacji KRN do Moskwy. 26 VII 1944 został mianowany szefem sztabu 7 Dywizji Piechoty w Siedlcach, jednak już 1 VIII 1944 przeniesiony do MO jako zastępca komendanta wojewódzkiego MO w Lublinie. 2 grudnia 1944 został komendantem zapasowego batalionu MO przy Komendzie Głównej MO, a 3 lutego 1945 komendantem wojewódzkim MO w Bydgoszczy.

W lipcu 1945 przeszedł do służby w WP jako zastępca dowódcy 41 Pułku Piechoty ds. liniowych w Szczecinie, a od 15 I 1946 dowódca tego pułku. W 1947 odbył kurs w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, następnie był szefem sztabu 7 Dywizji Piechoty w Krakowie. 13 XII 1950 został kierownikiem Studium Wojskowego przy UMK w Toruniu, a 19 X 1951 przeniesiony do rezerwy w ramach rozprawy z „gomułkowszczyzną”. Pracował m.in. w Ministerstwie PGR-ów. W listopadzie 1956 ponownie powołany do służby w WP i mianowany dowódcą 3 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Lublinie. 1957-1959 studiował w Moskwie w Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. Woroszyłowa, a w międzyczasie w październiku 1958 został awansowany na generała brygady. Po powrocie był zastępcą dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego ds. liniowych.

Od 1961 do 1965 attaché wojskowy, morski i lotniczy przy Ambasadzie PRL w Moskwie. W maju 1968 mianowany inspektorem ds. organizacji paramilitarnych w Głównym Inspektoracie Obrony Terytorialnej. Jesienią 1974 pożegnany przez ministra obrony narodowej gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego w związku z zakończeniem zawodowej służby wojskowej i przeniesiony w stan spoczynku.

Był członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD. Zmarł w Warszawie, pochowany w Neuchatel w Szwajcarii.

Awanse[edytuj | edytuj kod]

W trakcie wieloletniej służby w WP, Gwardii Ludowej i w ludowym Wojsku Polskim otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe[2]:

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 17.
  2. Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. IV: S-Z, Toruń 2010, s. 270-274
  3. Życie Partii, styczeń - marzec 1987, str. 55
  4. „Za Wolność i Lud”, nr 21 (1985), 25 maja 1985, str. 5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. IV: S-Z, s. 270-274.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.