Jarosław Stećko
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier rządu ukraińskiego | |
| Okres |
od 30 czerwca 1941 |
Jarosław Stećko (ukr. Ярослав Стецько, ur. 19 stycznia 1912 w Tarnopolu, zm. 5 lipca 1986 w Monachium) – ukraiński polityk niepodległościowy, działacz nacjonalistyczny, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1929–1934 studiował filozofię i prawo na uniwersytetach we Lwowie i Krakowie, wstąpił do Ukraińskiej Organizacji Wojskowej, od 1932 członek krajowej egzekutywy i referent ideologiczny OUN. Aresztowany w 1934, skazany w 1936 na 5 lat więzienia za działalność w OUN, karę zmniejszoną w wyniku amnestii odbywał do 1937, po uwolnieniu w wyniku kolejnej amnestii wyjechał za granicę[1].
Po wkroczeniu Wehrmachtu, w tym Batalionu Nachtigall, do Lwowa 30 czerwca 1941 i ogłoszeniu przez działaczy OUN-B deklaracji niepodległości Ukrainy, przystąpił do formowania rządu ukraińskiego, który przetrwał tylko dwanaście dni.
Cały skład rządu został aresztowany przez Niemców. Adolf Hitler był bowiem zdecydowanie przeciwny koncepcji powstania państwa ukraińskiego, planując wszystkich Słowian przekształcić w niewolniczą siłę roboczą imperialnej III Rzeszy. Podczas ostatecznych rozmów, prowadzonych we wrześniu 1941 w Berlinie w gmachu byłej ambasady polskiej pomiędzy przedstawicielami Abwehry i OUN (B), zarówno Stepan Bandera, jak i Jarosław Stećko kategorycznie odmówili odwołania deklaracji niepodległości Ukrainy. W konsekwencji po pobycie w więzieniu Moabit Stećko został w początku 1942 roku osadzony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen (oddział dla więźniów specjalnych tzw. Zellenbau, gdzie przebywali m.in. Stefan Rowecki, kanclerz Austrii Kurt Schuschnigg i premier Francji Edouard Daladier). 80% aktywu Organizacji Ukrainskich Nacjonalistów zostało aresztowanych przez Gestapo[2][3].
Uwolniony we wrześniu 1944, w związku z decyzją Niemców o formowaniu Ukraińskiej Armii Narodowej. Pod koniec wojny ranny w nalocie USAAF na terenie Czech, podał się w szpitalu za premiera Ukrainy i został zatrzymany przez przejmujących władzę partyzantów, którzy uznali go za kolaboranta. Przed ewentualnym wydaniem w ręce sowieckie uchroniło go uwolnienie przez członków OUN-B.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Monachium – ośrodku uchodźstwa ukraińskiego, gdzie poznał swoją żonę Sławę.
Po zlikwidowaniu Stepana Bandery przez zawodowego zabójcę KGB Bohdana Staszynskiego w 1959 został prowydnykiem (przewodniczącym) OUN na emigracji. Według zeznań Staszynskiego złożonych na procesie, Stećko miał być jego następną ofiarą.
W 1966 roku przyznano mu honorowe obywatelstwo miasta Winnipeg[4].
Po śmierci Jarosława Stećki, jego dzieło kontynuowała żona, Sława Stećko, stając na czele OUN.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Стецько Ярослав w: Енциклопедія історії України: Т. 9. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2012, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2, s. 855.
- ↑ Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006, Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN), ISBN 83-7399-163-8 (RYTM), ISBN 978-83-88490-58-3; s. 92.
- ↑ Aresztowani przez Gestapo byli m.in. – obok Stepana Bandery i Jarosława Stećki – prowidnycy OUN: Iwan Gabrusewycz, Bohdan Kordiuk, Lew Rebet i Stepan Łenkawskyj, a także Ołeksandr Bandera, Wasyl Bandera, Dmytro Jaciw, Mykoła Kłymyszyn, Petro Mirczuk, Wsewołod Petriw, Jarosław Rak, Iwan Rawłyk, Tymisz Semczyszyn, Wołodymyr Stachiw, Rostysław Wołoszyn, Ostap Łynda. Zamordowani zostali: Pantelejmon Sak, Iwan Kłymiw i poetka Ołena Teliha.
- ↑ Grzegorz Rossoliński-Liebe, Bandera. Faszyzm, ludobójstwo, kult. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2018, s. 636, ISBN 978-83-8097-167-7.
Bibliografia, literatura[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Motyka: Ukraińska partyzantka 1942–1960. Rytm: Oficyna Wydawnicza, 2006.
- Ryszard Torzecki: Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy, 1933–1945. Warszawa: KiW, 1972.
- Ryszard Torzecki: Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989.
- Ryszard Torzecki: Polacy i Ukraińcy: Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej. Warszawa: PWN, 1993.
- Стецько Ярослав Семенович. W: Енциклопедія історії України / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. Т. 9 : Прил–С. Київ: Wyd. «Наукова думка», 2012. ISBN 966-00-0632-2. (ukr.)
.png)