Jełowa
50°47′59″N 18°04′21″E/50,799722 18,072500| wieś | |
 Kościół pw. św. Bartłomieja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
174 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2006) |
ok. 2000 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
46-024[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0499057 |
Położenie na mapie gminy Łubniany  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
| 50°47′59″N 18°04′21″E/50,799722 18,072500[1]
| |
Jełowa (dodatkowa nazwa w niem. Jellowa, przed 1945 Ilnau[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Łubniany.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W kronikach po raz pierwszy w 1344 r. można spotkać nazwę Gilowa. Najprawdopodobniejsze wydaje się pochodzenie tej nazwy od słowa jodła, ponieważ rozciągały się tam wielkie lasy jodłowe. Inne źródła wyjaśniają, że nazwa pochodzi od jolowka (jałówka), co oznacza cielęta i wskazuje, że kwitła tu hodowla bydła. Ostatnia hipoteza zakłada, że nazwa pochodzi od rodzaju gleby „ił” i od słowa iłowa. Nazwy te pokazują wiele informacji o wyglądzie i ukształtowaniu powierzchni danej miejscowości[potrzebny przypis].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0499063 | Borek | część wsi |
| 0499070 | Dębina | część wsi |
| 0499092 | Jeżów-Ług | przysiółek |
| 0499086 | Młynek | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Z przekazów pisemnych i ustnych wiadomo, że miejscowość kiedyś otaczał pierścieniem las, jak gdyby była odcięta od świata. Z biegiem stuleci wolna przestrzeń rozszerzała się coraz bardziej, poprzez wyręby lasu i osady. Około 1305 r. wymienia się już Jełową w niemieckim prawnym dokumencie, a przed 1399 r. posiada już lenno kościelne i sąd wiejski.
Najstarsza osada sięgająca prawdopodobnie czasów daleko przed narodzeniem Chrystusa miała powstać na piaszczystym wzgórzu zwanym Muhlberg (na Młyńskiej Górze – dzisiaj tzw. Borek). W połowie XIX wieku odkryto stare cmentarzysko. Znalezione urny i ich zawartość wskazują, że ludzie mieszkali już tu w odległych czasach[potrzebny przypis].
W końcu 1852 r. Jełowa uzyskała szosę. Jełowa otrzymała połączenie kolejowe 1 października 1889 r.; uruchomiono wtedy trasę Opole–Jełowa–Namysłów, parę lat później poprowadzono połączenie kolejowe Opole–Kluczbork.
W latach 1775–1770 nauczycielem i organistą był Kleemann. Wówczas nauczyciel uczył wszystkich przedmiotów szkolnych i był organistą w kościele. W latach 1817–1847 organistą i nauczycielem był Franciszek Haase z Krapkowic. Za jego czasów została wybudowana stara szkoła. W 1830 r. jej część musiała zostać przebudowana, a w 1903 r. zastąpiono ją całkowicie nowym budynkiem. Budowa ta pośrednio była zasługą proboszcza Siegesmunda. Podobnie Kobylno zawdzięcza mu nową szkołę z 1904 r., dawniej dzieci z Kobylna uczęszczały do szkoły w Jełowej.
W dniach 9-11 września 1939 do Jełowej przybył Adolf Hitler w pociągu pancernym Amerika. 12 września nazistowskie władze Niemiec na czele z Hitlerem przeprowadziły tutaj konferencję na temat przyszłych losów Polski (Konferencja w Jełowej). W jej wyniku zapowiedziano zniszczenie polskiej państwowości oraz zagładę polskich elit przywódczych[7].
W Jełowej powstały nowe osiedla mieszkaniowe. W latach 70. przy ulicy Nadleśnej i Dworcowej, w latach 80. zasiedlono bloki mieszkalne przy ulicy Polnej. Liczba mieszkańców wynosi 2050 osób.
Jełowa została laureatką konkursu „Piękna Wieś Opolska 2007”[8].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jełowa.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[9]:
- kościół par. pw. św. Bartłomieja, z 1751 r., 1842 r., wypisany z księgi rejestru.
Stacja kolejowa
[edytuj | edytuj kod]Stacja kolejowa w Jełowej była kiedyś stacją węzłową, przejeżdżały tędy pociągi w kierunku Opola i Namysłowa (linia oddana do użytku 1 sierpnia 1889), oraz do Kluczborka. Obecnie zatrzymują się tutaj autobusy szynowe relacji Opole–Kluczbork.
Sport
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości działa klub piłkarski Start Jełowa.
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 46259
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 397 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06].
- ↑ Mariusz Patelski, W Jełowej Hitler potwierdził swe plany, „Nowa Trybuna Opolska”, 21 sierpnia 2009
- ↑ Wyniki konkursu Piękna Wieś Opolska 2007
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 96.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
