Jerzy (książę grecki)
| |
| książę grecki i duński hrabia Korfu | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
Piotr, |
| |
Jerzy książę grecki i duński, hrabia Korfu (gr.: Πρίγκιπας Γεώργιος) z dynastii Oldenburgów-Glücksburgów, (24 czerwca 1869, Korfu – 25 listopada 1957, Saint-Cloud) – syn króla Hellenów Jerzego I i jego małżonki Olgi Konstantinowny Romanowej, mąż sławnej psychoanalityczki Marii Bonaparte, stryj księcia Edynburga, Filipa, polityk grecki.
Jako młody człowiek Jerzy towarzyszył kuzynowi, carewiczowi Mikołajowi Aleksandrowiczowi w czasie jego podróży po Azji i uratował mu życie w Kyoto, gdy japoński zamachowiec zaatakował go na ulicy mieczem samurajskim. Pierwszy cios zranił Mikołaja w czoło, drugi odparł Jerzy swoją laską. Zamachowiec powiedział później, że chciał poprzez ten spektakularny atak zwrócić uwagę na niedolę samurajów, pozbawionych swych przywilejów poprzez reformy Meiji.
Grecja, taka jaka powstała w roku 1820, nie obejmowała swymi granicami Krety, Cypru i okręgu Salonik, które nadal należały do Imperium Osmańskiego. Szczególnie na Krecie, która miała pokaźną większość grecką, wybuchały przez cały XIX wiek powstania niepodległościowe pod hasłem enosis, zjednoczenia z Matką Helladą. W roku 1897 rząd grecki postanowił działać i wysłał na wyspę ekspedycję wojskową, która podjęła walkę z oddziałami sułtana. Obawiając się naruszenia równowagi sił na Bałkanach (Austro-Węgry, Bułgaria i Serbia miały także apetyt na różne terytoria osmańskie), ówczesne mocarstwa Francja, Anglia, Italia i Rosja okupowały Kretę i podzieliły ją na cztery strefy okupacyjne. W roku 1898 wojska sułtańskie opuściły wyspę. Stworzono namiastkę parlamentu z deputowanymi chrześcijańskimi i muzułmańskimi i funkcję Wysokiego Komisarza Krety, którą powierzono księciu Jerzemu. Wyspa pozostawała jednak nadal w składzie Imperium Osmańskiego, co nie zadowalało skrajnych nacjonalistów, którym przewodził Eleftherios Venizelos. Venizelos, zacięty wróg monarchii greckiej, przyjął początkowo funkcję ministra sprawiedliwości w rządzie stworzonym przez Jerzego, ale drogi ich wkrótce się rozeszły: monarchista i rojalista Jerzy dążył do wprowadzenia absolutyzmu i obwołania Krety niepodległym królestwem pod własnym berłem, Venizelos pragnął republiki i połączenia się z Grecją. W roku 1905 Venizelos wszczął powstanie republikańskie w okolicach dawnej stolicy Kandii, które Jerzemu udało się stłumić za pomocą stworzonej przez siebie Żandarmerii Kreteńskiej. W roku 1906 w przeprowadzonych na wyspie wyborach Jerzy i jego zwolennicy uzyskali 38 127 głosów, a partia Venizelosa 33 279. Mimo uzyskania nieznacznej większości dla koncepcji Jerzego społeczeństwo było zatem podzielone prawie po połowie i spory nie ustawały. Na koniec zadziałała dyplomacja brytyjska: w r. 1906 księcia Jerzego odwołano ze stanowiska Wysokiego Komisarza, które przejął były grecki premier Aleksandros Zaimis, bardziej ugodowy wobec Venizelosa. W roku 1908 kreteńskie Zgromadzenie Narodowe ogłosiło enosis z Grecją.
W roku 1907 książę Jerzy ożenił się z księżniczką Marią Bonaparte, jedyną córką księcia Rolanda Bonapartego, ostatniego przedstawiciela gałęzi rodu pochodzącej od Lucjana, brata Napoleona. Choć małżeństwo nie było zbyt szczęśliwe – Maria miała wielu kochanków, m.in. Aristide Brianda czy psychoanalityka Rudolfa Loewensteina – para pozostała ze sobą do końca życia i miała dwoje dzieci, syna i córkę (Piotra i Eugenię).
Książę Jerzy zmarł w osiem dni po obchodach swego złotego wesela z Marią w wieku lat 88. Był najdłużej żyjącym członkiem dynastii Oldenburgów swego pokolenia. Uzdrowisko Georgioupoli blisko Chanii otrzymało swą nazwę na jego cześć. Pochowany jest wraz z Marią na cmentarzu królewskim w Tatoi koło Aten.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sigyn Reimers, Mina kungliga, Stockholm 1955
- Georges, prince of Greece and Denmark (1959). The Cretan Drama. The Life and Memoirs of Prince George of Greece. Londres: A.A. Pallis.