Jiczyn

Jiczyn

Jičín

Jiczyn, plac Wallensteina (Valdštejnovo náměstí)
Herb Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	hradecki
Powiat	Jiczyn
Gmina	Jiczyn
Data założenia	1293
Burmistrz	Jan Malý
Powierzchnia	24,93 km²
Wysokość	287 m n.p.m.
Populacja (01.01.2016) • liczba ludności • gęstość	16 394 657 os./km²
Kod pocztowy	506 01
Tablice rejestracyjne	H
Położenie na mapie kraju hradeckiego Jiczyn
Położenie na mapie Czech Jiczyn
50°26′N 15°21′E
Strona internetowa

Jiczyn (cz. Jičín, niem. Jitschin lub Gitschin) – gmina i miasto w Czechach, w kraju hradeckim i dawnym powiecie Jiczyn. Siedzibą władz gminy jest miasto Jiczyn.

Gmina Jiczyn zajmuje powierzchnię 24,93 km², a zamieszkuje ją 16 394 osób (stan na dzień 01.01.2016).

Gmina położona jest w Kotlinie Jiczyńskiej, na pograniczu dwóch wyżyn: Turnovskiej i Jiczyńskiej. Jiczyn nazywany jest „bramą do Czeskiego Raju”, stanowiąc zarazem jedno z głównych i największych miast tego regionu turystycznego.

Historia

Okolice Jiczyna, dzięki dobrym warunkom geograficznym i klimatycznym są zamieszkane już od ośmiu tysięcy lat. Intensywne zasiedlanie przez pierwszych osadników przebiegało przez szóste i pierwszą połowę piątego tysiąclecia przed naszą erą. Rozwijało się w epoce kamienia i epoce brązowej (kultura unietycka i ludność pól popielnicowych).

Pierwsza wzmianka o tym pierwotnie królewskim mieście pochodzi z roku 1293, a jego pierwszą znaną właścicielką była czeska królowa Guta. Jiczyn został zbudowany w latach 1297–1304. Miastem królewskim był do 1337 roku, potem należał do znanych rodów Vartenberków, Trčków z Lípy i Smiřických ze Smiřic. Po bitwie na Białej Górze właścicielem i dziedzicem krainy w ramach ugody stał się hrabia Albrecht von Wallenstein (najbogatszy po cesarzu człowiek w monarchii austriackiej), pod którego rządami zaszła największa przemiana miasta, pierwotnie o drewnianej zabudowie. W czasie jego panowania – kiedy w Europie szalała wojna trzydziestoletnia, a w Czechach był głęboki kryzys – cesarski generał budował w Jiczynie swoją rezydencję. W okresie największego upadku miasto przeżywało intensywny rozwój, ponieważ był nie tylko bystrym wojewodą, ale świetnym politykiem i ekonomistą. Miał on prawo wybijania monet oraz nadawania tytułów szlacheckich. Z tych czasów pochodzi określenie terra felix („szczęśliwa ziemia”) – obszar, który omijały walki, i w którym obowiązywało inne prawo.

W 1813 roku cesarz Franciszek I został zaproszony przez Ferdynanda z Trauttmansdorffu na jiczyński zamek, aby ze swoimi sojusznikami (car Aleksander I przebywał w Opočnie, pruski król Fryderyk Wilhelm III w Ratibořicach) przygotować wspólny plan koalicji antynapoleońskiej przeciwko Francji. Życie w mieście wyraźnie zmieniała wojna prusko-austriacka w 1866 roku. Bitwa z 29 czerwca stała się punktem zwrotnym toczącej się wojny. To spotkanie ujawniło wszystkie niedostatki w uzbrojeniu austriackiej armii.

Ostatnim szlacheckim rodem, właścicielem Jiczyna i okolic, byli Trauttmansdorffowie. W 1936 roku lokalne władze odkupiły na cele publiczne grunty, zamek i willę „Libosad” z loggiami.

W 1968 podczas operacji „Dunaj” pijany polski żołnierz Stefan Dorna zabił dwie osoby cywilne, a kilka zranił.

Zabytki

• plac Wallensteina (Valdštejnovo náměstí):
  • Zamek Wallensteina w Jiczynie wraz z przylegającym niewielkim parkiem,
  • brama valdická,
  • kościół Świętego Jakuba Większego,
  • kościół Ignacego Loyoli,
  • zespół kamienic okalających plac i przylegające do niego uliczki,
• cmentarny kościół Panny Marii ze Sale,
• 1,7-kilometrowa lipowa aleja Wallensteina wraz z willą „Libosad”,
• kartuzjański klasztor w Waldicach (obecnie więzienie),
• synagoga.

Demografia

Rok	1869	1880	1890	1900	1910	1921	1930	1950	1961	1970	1980	1991	2001	2011
Ludność	7 944	9 611	9 935	11 328	11 899	12 101	12 664	12 615	13 176	13 414	16 182	16 803	16 489	16 795

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Podział gminy Jiczyn

Gmina składa się z 11 stref katastralnych, wchodzących w skład 4 lokalnych obszarów katastralnych:

• obszar katastralny Jiczyn: Holínské Předměstí, Nové Město, Pražské Předměstí, Sedličky, Soudná, Staré Město, Valdické Předměstí (część);
• obszar katastralny Moravčice: Moravčice, Valdické Předměstí (część);
• obszar katastralny Popovice u Jičína: Popovice;
• obszar katastralny Robousy: Dvorce, Robousy.

Podstawowe jednostki administracyjne

Čeřovka, Dvorce, Holínské Předměstí, Hradecké Předměstí, Jarošov, Jičín-Staré Město, Moravčice, Na vrchách, Nové Město, Pod Šibeňákem, Pod zámkem, Popovice, Porák, Pražské Předměstí, Robousy.

W kulturze

Z Jiczyna pochodził literacki rozbójnik Rumcajs, bohater opowiadań Václava Čtvrtka i czechosłowackiego serialu animowanego Rozbójnik Rumcajs.

Miasta partnerskie

• Powiat świdnicki
• Wijk bij Duurstede
• Erbach im Odenwald
• Königsee
• Martin
• King’s Lynn

Zobacz też

• Rumcajs
• Synagoga w Jiczynie
• Bitwa pod Jiczynem
• Nowy Jiczyn

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa (pol.)
• Opis wydarzeń – otwarcia ognia do mieszkańców miasta przez żołnierzy 11 dywizji 2 armii WP w 1968 roku w ramach Operacji „Dunaj” – dwoje zabitych i kilku rannych