Jolanta Wadowska-Król

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jolanta Wadowska-Król
Ilustracja
Jolanta Wadowska-Król (2021)
Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1939
Katowice

Data śmierci

18 czerwca 2023

Zawód, zajęcie

lekarka pediatra

Edukacja

Śląska Akademia Medyczna

Odznaczenia
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”
Multimedia w Wikimedia Commons

Jolanta Wadowska-Król (ur. 27 czerwca 1939[1] w Katowicach, zm. 18 czerwca 2023[2][3]) – polska lekarka pediatra, Honorowa Obywatelka Miasta Katowice[4].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Studiowała na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu. W 1968 roku uzyskała specjalizację z zakresu pediatrii i podjęła pracę w Poradni Rejonowej w Szopienicach, a później w Dąbrówce Małej.

W pracy zawodowej kontynuowała dzieło doktora Edmunda Gryglewicza, zajmującego się przed nią problematyka występowania ołowicy w Szopienicach[5]. U swoich małych pacjentów zauważyła szereg objawów i dolegliwości mogących sugerować zatrucie metalami ciężkimi, co zgłosiła Wojewódzkiemu Konsultantowi Medycznemu ds. Pediatrii – profesor Bożenie Hager-Małeckiej, kierującej wówczas kliniką pediatryczną w Zabrzu[6]. Przy częściowym wsparciu dyrekcji Huty Metali Nieżelaznych rozpoczęła badania narażenia na ołów u dzieci z Szopienic, Burowca oraz Dąbrówki Małej. Przebadano ponad 4,5 tysiąca dzieci. Już po otrzymaniu wstępnych wyników okazało się, że skala problemu zatrucia ołowiem u dzieci na tym obszarze jest ogromna, a wyniki badań są wręcz przerażające.

Publikacja wyników w 1974 roku w rozprawie doktorskiej wywołała reakcję rządzącej wówczas w Polsce PZPR. Nastąpiły naciski, presja, rozmowy ostrzegawcze, a nawet groźby, by wycofała się z tych działań. Władze uczelni, mimo wysokiej oceny promotora, nie dopuszczały do obrony doktoratu ani publikacji otrzymanych wyników. Wszystkie egzemplarze rozprawy w tajemniczy sposób zaginęły[7].

Batalia na rzecz poprawy stanu zdrowia dzieci, rozpoczęta przez doktor Wadowską-Król, przyniosła jednak znaczące efekty. Zorganizowano leczenie tysięcy dzieci dotkniętych zagrożeniem ołowicy w sanatoriach w Istebnej i Rabce. W 1975 r. Miejska Rada Narodowa w Katowicach zdecydowała o rozbiórce domów stojących najbliżej komina huty. W utajnionym uzasadnieniu napisano, że „budynki są w strefie stwarzającej bezpośrednie zagrożenie życiu i zdrowiu mieszkańców”. Wysiedleni otrzymali nowe mieszkania[8]. Władze dostrzegły w końcu problem skażenia środowiska Szopienic: z terenu w pobliżu huty usunięto 200 tys. ton ziemi[6]. Dzieciom w tej dzielnicy zaczęto finansować mleko. Te działania spowodowały poprawę zdrowia małych pacjentów oraz wpłynęły korzystnie na stan środowiska Szopienic. Wzrosła również świadomość mieszkańców w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom powstałym w rezultacie koncentracji szkodliwych pierwiastków w ich otoczeniu.

Mural poświęcony Jolancie Wadowskiej-Król w Katowicach ulica Gliwicka
Mural poświęcony Jolancie Wadowskiej-Król na ścianie kamienicy przy ulicy Gliwickiej 58 w Katowicach

Przeszła na emeryturę w roku 2011. W 2013 roku uczennice jednego z katowickich liceów stworzyły reportaż o jej działalności pt. „Matka Boska Szopienicka”[9]. Szerszej publiczności jej sylwetkę przybliżył powstały później reportaż „Gazety Wyborczej” - „Ołowiane dzieci człapią jak bociany”[10]. W konsekwencji powstało wiele inicjatyw mających na celu uhonorowanie lekarki. W wyniku starań podejmowanych przez Fundację na Rzecz Dzieci „Miasteczko Śląskie” otrzymała w 2013 roku nagrodę Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach „Zielony Czek” dla osób wyróżniających się w działalności proekologicznej[11]. We wrześniu 2013 roku podczas uroczystości wręczenia Śląskiej Nagrody Obywatelskiej w Katowicach otrzymała z rąk posła do Parlamentu Europejskiego Marka Migalskiego Nagrodę Specjalną[12]. W marcu 2015 roku została wyróżniona przez Rzecznika Praw Obywatelskich Odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka[13]. W październiku 2015 roku podczas inauguracji nowego roku akademickiego rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego wręczył jej medal za działalność społeczną oraz promowanie uczelni[14]. We wrześniu 2017 roku otrzymała tytułu „Honorowego Obywatela Miasta Katowice”[15]. W 2018 roku została laureatką Nagrody im. Wojciecha Korfantego[16]. W listopadzie tego samego roku odsłonięto w Katowicach przy ulicy Gliwickiej 58 mural autorstwa Andrzeja Wieteszki poświęcony lekarce[17].

W czerwcu 2021 Uniwersytet Śląski w Katowicach przyznał Jolancie Wadowskiej-Król tytuł doktora honoris causa[18].

Dr Jolanta Wadowska-Król i Wiesława Wilczek na spotkaniu w Walcowni w Katowicach

14 października 2021 roku w Bibliotece Głównej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach miała premierę powieść Marty Fox, „Moja Ołowianko, klęknij na kolanko”, opowiadająca historię bohaterskiej lekarki, którą autorka nazwała śląską Erin Brockovich. W spotkaniu uczestniczyła bohaterka powieści, Jolanta Wadowska-Król[19].

15 października 2022 roku w Katowicach-Szopienicach odbyła się premiera spektaklu muzyczno-tanecznego[20] Matka Boska Szopienicka w reżyserii Agnieszki Cygan, wnuczki Jolanty Wadowskiej-Król[21].

8 marca 2023 miała premierę książka Magdaleny Majcher „Doktórka od familoków” opowiadająca historię walki z ołowicą Jolanty Wadowskiej-Król[22]. W tym samym roku jej bohaterka otrzymała Wawrzyn Lekarski[6].

19 marca 2023 roku premierę w Teatrze Polskiego Radia miało słuchowisko „Kanarek umiera pierwszy” w reżyserii Marii Brzostyńskiej. Scenariusz napisała Marta Fox w oparciu o swoją powieść „Moja Ołowianko, klęknij na kolanko"[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wadowska-Król J., & Sadzikowska L. (2021). „Po prostu pracowałam”. Z Jolantą Wadowską-Król rozmawia Lucyna Sadzikowska. Narracje O Zagładzie, (specjalny), 17-40. https://doi.org/10.31261/NoZ.2021.DHC.02
  2. ↑ Jolanta Wadowska-Król (27 czerwca 1939–18 czerwca 2023) Niepokorna Matka Boska Szopienicka z familoków [online], environmed.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  3. ↑ Aleksandra Lange, Jolanta Wadowska-Król, Historia szopienickiej epidemii ołowicy a współczesny problem zanieczyszczenia środowiska na Śląsku. Z Doktor Jolantą Wadowską-Król rozmawia Aleksandra Lange, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, 31, 2022, s. 1–9, DOI: 10.31261/tpdjp.2022.31.11, ISSN 2353-9577 [dostęp 2023-06-18].
  4. ↑ Justyna Przybytek, Matka Boska Szopienicka została Honorową Obywatelką Katowic, „Dziennikzachodni.pl”, 11 września 2017 [dostęp 2018-04-14].
  5. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 101.
  6. ↑ a b c Jolanta Pierończyk. Wbrew władzy ratowała szopienickie dzieci od śmierci. „Dziennik Zachodni”, s. 24, 23 czerwca 2023. ISSN 2353-6195. 
  7. ↑ Edyta Brzozowska, Rok 1974: Jolanta Wadowska-Król pisze doktorat. Medyczny thriller o „ołowianych dzieciach” z Szopienic [online], Onet Wiadomości, 15 września 2018 [dostęp 2019-08-31].
  8. ↑ Anna Malinowska, Spotkanie z dr Jolantą Wadowską-Król w Katowicach, „wyborcza.pl”, 11 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-14].
  9. ↑ Matka Boska szopienicka w serwisie YouTube
  10. ↑ Judyta Watoła, Anna Malinowska, Ołowiane dzieci człapią jak bociany, „Gazeta Wyborcza, strony lokalne Katowice”, październik 2013, s. 6 [dostęp 2018-04-14].
  11. ↑ Zielone Czeki dla ludzi o zielonych sercach, „Nasz Racibórz”, 6 maja 2013 [dostęp 2018-04-14].
  12. ↑ Marek Migalski, Uroczystość wręczenia Śląskiej Nagrody Obywatelskiej [online], www.migalski.eu [dostęp 2018-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-20].
  13. ↑ Jolanta Wadowska-Król, „Rzecznik Praw Obywatelskich”, 5 marca 2015 [dostęp 2018-04-14].
  14. ↑ Judy, Medal od SUM dla doktor Jolanty Wadowskiej-Król [online], katowice.wyborcza.pl, 2 października 2015 [dostęp 2018-04-20].
  15. ↑ Anna Malinowska, Doktor Jolanta Wadowska-Król Honorową Obywatelką Katowic. Uratowała setki dzieci. [online], katowice.wyborcza.pl, 11 września 2017 [dostęp 2018-04-20].
  16. ↑ Laureaci Nagrody im. Wojciecha Korfantego w l. 2011 – 2016. [w:] Związek Górnośląski [on-line]. zg.org.pl, 2016-11-02. [dostęp 2019-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  17. ↑ To prawdziwa bohaterka Katowic! Jolanta Wadowska-Król ma swój mural! [ZDJĘCIA, WIDEO] [online], TVS.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2019-04-18].
  18. ↑ Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego dla lekarki Jolanty Wadowskiej-Król [online], Medkurier – wszystko o zdrowiu, medycynie, rynku farmacji, 25 czerwca 2021 [dostęp 2021-07-13] (pol.).
  19. ↑ [1] Marta Odziomek "Marta Fox napisała powieść o Jolancie Król - śląskiej Erin Brokovich", Gazeta Wyborcza, 26.09. 2021
  20. ↑ Matka Boska Szopienicka w Katowicach. Za nami spektakl taneczny Agnieszki Cygan [Zdjęcia] [online], wKatowicach.eu [dostęp 2023-11-08] (pol.).
  21. ↑ Anna Malinowska, Spektakl o doktor Jolancie Wadowskiej-Król. Reżyseruje wnuczka bohaterskiej lekarki [online], katowice.wyborcza.pl, 13 października 2022 [dostęp 2023-11-08].
  22. ↑ Magdalena Majcher i dr Jolanta Wadowska-Król. #KATOBUS [online], wKatowicach.eu [dostęp 2023-03-20] (pol.).
  23. ↑ Teatr Polskiego Radia [online], Polskie Radio, 23 marca 2023 [dostęp 2023-03-23] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jolanta_Wadowska-Król&oldid=73586103”