Józef Boksa

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Boksa
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1885
Wola Rogowska, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

30 października 1971
Piaseczno

Starosta łowicki
Okres

od XII 1921
do XI 1922

Starosta płocki
Okres

od XI 1922
do 4 XII 1926

Starosta stanisławowski
Okres

od 4 XII 1926
do VI 1928

Starosta będziński
Okres

od VI 1928
do IX 1939

Starosta grodzki sosnowiecki
Okres

od VI 1928
do IX 1939

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Boksa, także Józef Boxa (ur. 8 kwietnia 1885 w Woli Rogowskiej, zm. 30 października 1971 w Piasecznie[1]) – polski urzędnik i działacz państwowy okresu dwudziestolecia międzywojennego.

Pochodzenie i edukacja[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z wielodzietnej rodziny włościańskiej Ludwika (ur. 1846) i Agnieszki z Szotów (ur. 1862)[2], z Woli Rogowskiej, w powiecie dąbrowskim. W latach 1899–1907 uczęszczał do c. i k. Gimnazjum w Tarnowie, gdzie w maju 1907 zdał egzamin dojrzałości[3]. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie (1907–1912).

Kariera zawodowa[edytuj | edytuj kod]

Służbę urzędniczą rozpoczął w 1913 w zaborze austriackim, najpierw jako praktykant konceptowy, a następnie koncypista Namiestnictwa Galicyjskiego we Lwowie. Delegowany przez Namiestnictwo do pracy w Kołomyi, Białej, Węgierskim Hradyszczu, Trembowli, Radomiu. Od listopada 1918 w służbie niepodległej Polski, pracował jako urzędnik szczebla powiatowego w Radomiu, Włoszczowie i Aleksandrowie Kujawskim. Następnie zajmował stanowisko starosty powiatowego, kolejno: łowickiego, płockiego, stanisławowskiego[4] i będzińskiego. Po objęciu starostwa będzińskiego stał się również z urzędu zwierzchnikiem powiatu miejskiego w Sosnowcu (starostą grodzkim). Jako starosta z mocy prawa stał na czele sejmików powiatu oraz, jako władza wykonawcza, wydziałów powiatowych w miejscach sprawowania swoich funkcji.

W 1922 przeprowadził reorganizację instytucji państwowych i szkół średnich w Łowiczu, koncentrując te pierwsze blisko siebie w centrum miasta, jednocześnie przenosząc do opróżnionych budynków siedziby trzech szkół średnich, zajmujących dotychczas jeden wspólny budynek[5]. W 1926 dokonał w Płocku uroczystego otwarcia stadionu miejskiego[6]. Jako starosta będziński wspierał różnego rodzaju lokalne inicjatywy społeczne, m.in. stanął na czele Komitetu Propagandy Radia, z inicjatywy którego 15 stycznia 1936 uruchomiono w Sosnowcu podstudio Polskiego Radia Katowice[7], przewodził także Komitetowi Szkoły Szybowcowej Zagłębia Dąbrowskiego[8]. W 1933, w prowadzonym przez starostwo będzińskie procesie karno-administracyjnym, zatwierdził precedensowy wyrok aresztu dla dyrektorów kopalni „Helena”, zalegających wobec robotników z wypłatą wynagrodzeń[9].

Tuż po zajęciu polskich terytoriów przez Niemcy, pod koniec września lub na początku października 1939 w miejsce starosty będzińskiego został wprowadzony urząd landrata, który objął Udo Klausa. Boksa, wraz z innymi przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej, ewakuował się na Węgry[10]. Po wojnie zatrudniony w Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego w Wałbrzychu. Szykanowany przez UB, w 1948 aresztowany i sądzony za „faszyzację życia w Polsce przed wojną”[11]. Pod koniec życia mieszkał w podwarszawskim Zalesiu[10].

Od 1928 jego żoną była Eleonora Krenclin[12][13] z Płocka.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Janusz Mierzwa, Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej, tom II, Łomianki 2022, s. 53. Tu data urodzenia: 8 kwietnia 1886.
  2. ↑ Mierzwa (Słownik starostów..., t. II, dz. cyt., s. 53) jako matkę wymienia Joannę z domu Pająk.
  3. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum I w Tarnowie za rok szkolny 1906/07, s. 35. pbc.rzeszow.pl.
  4. ↑ Dz. U. Min. Spr. Wewn. z 31 grudnia 1926 nr 4, poz. 282 s. 113–114.
  5. ↑ Łowiczanin: tygodnik społeczno-ekonomiczny i literacki, poświęcony sprawom Łowicza i jego okolic, nr 11 z 17 marca 1922, s. 2. bc.wimbp.lodz.pl.
  6. ↑ Stadion Miejski w Płocku. arenysportowe.eu, 2011-11-16. [dostęp 2012-11-16].
  7. ↑ Ilustrowany Kuryer Codzienny, nr 17 z 17 stycznia 1936, s. 12. mbc.malopolska.pl.
  8. ↑ Historia grodzieckiej szkoły szybowcowej | Klub Zagłębiowski [online], klubzaglebiowski.pl [dostęp 2018-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-23] (pol.).
  9. ↑ Sensacja! W Zagłębiu ukarano nie strajkujących, ale dyrekcję kopalni Helena. dziennikzachodni.pl, 2013-04-07. [dostęp 2013-04-07].
  10. ↑ a b Mierzwa, Słownik starostów..., tom II, dz. cyt., s. 54.
  11. ↑ Szukaj | Inwentarz archiwalny IPN [online], ipn.gov.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  12. ↑ Archiwum Państwowe w Płocku. archiwum.plock.com/. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)].
  13. ↑ Mierzwa (Słownik starostów..., tom II, dz. cyt., s. 54) podaje nazwisko panieńskie żony: Kreuchin.
  14. ↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za gorliwą i owocną pracę w służbie państwowej”.
  15. ↑ M.P. z 1924 r. nr 192, poz. 594 „za wybitną i skuteczną działalność podczas wiosennego wylewu Wisły w 1924 r.”.
  16. ↑ M.P. z 1927 r. nr 237, poz. 637 „za zasługi położone w akcji ratowniczej z powodu katastrofy powodzi na terenie województwa stanisławowskiego”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Andrzej Kazimierz Banach: Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61–1917/18. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1997. ISBN 83-7188-188-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Boksa&oldid=73586821”