Przejdź do zawartości

Język sundajski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
basa Sunda
Obszar

Banten, Jawa Zachodnia (Indonezja)

Liczba mówiących

32 mln (2015)[1]

Pismo/alfabet

łacińskie, sundajskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 5 rozwojowy
Kody języka
ISO 639-1 su
ISO 639-2 sun
ISO 639-3 sun
IETF su
Glottolog sund1251
Ethnologue sun
GOST 7.75–97 сун 633
BPS 0086 6
WALS sun
Występowanie
Ilustracja
Języki Jawy i okolic
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku sundajskim
Słownik języka sundajskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język sundajski[2][3], także sundyjski[4] (basa Sunda)[5]język austronezyjski używany w prowincjach Banten i Jawa Zachodnia w Indonezji[1]. Według danych z 2015 roku ma ponad 32 mln użytkowników[1]. Posługują się nim Sundajczycy[6].

Jest drugim językiem regionalnym w Indonezji co do liczby użytkowników (po jawajskim)[7], a zarazem jednym z najbardziej znaczących w tym kraju pod względem kulturowym[8]. Wywarł wpływ na leksykę języka indonezyjskiego, a jego zasoby zostały wykorzystane przy tworzeniu terminologii języka narodowego[9].

Według jednej z klasyfikacji istnieją trzy dialekty: bogor (krawang), priangan, cirebon[10]. W innym ujęciu wyodrębnia się następujące dialekty: południowy (parahiangan lub priangan, odmiana miasta Bandung i okolic), zachodni (w prowincji Banten), północny (rejon miasta Bogor) oraz odmiany wschodnie. Dialekt południowy służy jako standard[11]. Dialekt baduy (badui) jest czasem rozpatrywany jako odrębny język[12][13]. W użyciu wśród Sundajczyków jest również język indonezyjski[1].

Stanowi wyznacznik tożsamości prowincjonalnej w zachodniej części Jawy. Pozostaje w powszechnym użyciu na poziomie regionalnym[14]. Jest nauczany w szkołach w tej części Indonezji[15]. Po sundajsku drukowane są pewne gazety i czasopisma, nadaje się w nim również audycje radiowe[1] i programy telewizyjne (np. wiadomości)[16]. W literaturze zdecydowanie dominuje język indonezyjski[17].

Słownictwo

[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak w języku jawajskim i balijskim, słownictwo języka sundajskiego wykazuje znaczne zróżnicowanie w zależności od pozycji społecznej i wieku rozmówcy. Wyróżnia się trzy tzw. poziomy języka (ang. speech levels):[18]

  • bahasa halus – język formalny
  • bahasa sedeng – język uprzejmy
  • bahasa kasar – język szorstki, prosty

Pierwotnie język sundajski był zapisywany alfabetem sylabicznym zwanym pismem sundajskim (aksara sunda), a w dalszym okresie nieco zmodyfikowanym pismem jawajskim, zwanym carakan[19]. Późniejsze wpływy arabskie zadecydowały o zmianie zapisu języka na alfabetyczne pismo arabskie. Wpływy te odcisnęły się również na leksyce i fonologii języka sundajskiego. Pismo łacińskie na Jawę przywieźli Holendrzy, razem z kolejną falą nowego słownictwa. Właśnie ta forma zapisu jest współcześnie w największym obiegu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Sunda, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2019-04-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-11] (ang.).
  2. Nowa encyklopedia powszechna PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 116. ISBN 978-83-01-11097-0. OCLC 33047498. [dostęp 2022-05-22]. (pol.).
  3. Zbigniew Gołąb, Adam Heinz, Kazimierz Polański, Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 250, OCLC 878841339 (pol.).
  4. Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 573, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
  5. Henry Spiller: Focus: Gamelan Music of Indonesia. New York–Abingdon: Routledge, 2008, s. 110. ISBN 978-1-135-90189-9. [dostęp 2021-08-20]. (ang.).
  6. Sundajczycy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-02].
  7. Zein 2020 ↓, s. 33.
  8. Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 406, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
  9. Zein 2020 ↓, s. 102–103.
  10. Grimes i in. 1995 ↓, s. 252.
  11. Klok 2024 ↓, s. 472.
  12. David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Badui, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2019-04-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-11] (ang.).
  13. Florey 2005 ↓, s. 51.
  14. Moriyama 2012 ↓, s. 92.
  15. Gumilar 2016 ↓, s. 30.
  16. Moriyama 2012 ↓, s. 91.
  17. Uri Tadmor: Prakata (Foreword). W: Antonia Soriente (red.): Mencalèny & Usung Bayung Marang: a collection of Kenyah stories in the Òma Lóngh and Lebu’ Kulit languages. Jakarta: Atma Jaya University Press, 2006, s. viii–ix. ISBN 978-979-8850-67-7. OCLC 68051684. [dostęp 2022-09-08]. Cytat: Practically all literature published in Indonesia is in the national language, Indonesian; very little is published in other languages, even languages with many millions of speakers, such as Javanese or Sundanese. All the more so in the case of smaller languages, which are rarely written down at all. (ang. • indonez.).
  18. Adat dan upacara perkawinan daerah Jawa Barat. Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Proyek Inventarisasi dan Dokumentasi Kebudayaan Daerah, 1982, s. 43. [dostęp 2021-08-15]. (indonez.).
  19. Edi Suhardi Ekajati, Kebangkitan kembali orang Sunda: kasus Paguyuban Pasundan, 1913–1918, Bandung: Pusat Studi Sunda bekerjasama dengan Kiblat, 2004, s. 26, ISBN 979-3631-21-X, OCLC 60321267 (indonez.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]