Język jawajski

	Basa Jawa
	Basa Jawa
Obszar	wyspa Jawa (Indonezja), Surinam, Nowa Kaledonia
Liczba mówiących	85 mln
Pismo/alfabet	łacińskie, jawajskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki austronezyjskie; Języki malajsko-polinezyjskie; Język jawajski;
Status oficjalny
UNESCO	1 bezpieczny↗
Ethnologue	4 edukacyjny↗
Kody języka
ISO 639-1	jv
ISO 639-2	jav
Kod ISO 639-3↗	jav
IETF	jv
Glottolog	java1253, java1254
Ethnologue	jav
GOST 7.75–97	ява 860
BPS	0088 3
WALS	jav
	W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku jawajskim
	Słownik języka jawajskiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Tekst w piśmie jawajskim

Język jawajski (jawajski Basa Jawa) – język z rodziny austronezyjskiej, którym posługuje się ok. 85 mln osób zamieszkujących zwłaszcza środkową i wschodnią część wyspy Jawa. Jego użytkownicy posługują się również indonezyjskim, który jest używany w urzędach i w handlu. W Indonezji jest objęty statusem języka regionalnego^[2]. Jest największym językiem austronezyjskim pod względem liczby rodowitych użykowników^[2].

Posługuje się nim 40% mieszkańców Indonezji^[2]. Jest szerzony za pośrednictwem systemu edukacji i mediów, ale współistnieje z narodowym językiem indonezyjskim, przypuszczalnie wpływającym na jego żywotność^[2]. Dzieli się na szereg zróżnicowanych dialektów, przy czym dialekt kejawen, wywodzący się z historycznych ośrodków kultury jawajskiej (miast Surakarta i Yogyakarta), pełni funkcję dialektu standardowego^[2].

Język jawajski Surinamu uległ zmianom w stosunku do języka wyjściowego. Serwis Ethnologue traktuje go jako odrębny język^[3].

Gramatyka[edytuj | edytuj kod]

Rzeczownik[edytuj | edytuj kod]

Rzeczowniki są zasadniczo nieodmienne, zaimki dzierżawcze często są doczepiane do rzeczownika, np. anak „córka”, anakku „moja córka”
W liczbie mnogiej rzeczownik ulega podwojeniu: anak-anakku „moje córki”

Przymiotnik[edytuj | edytuj kod]

Przymiotniki są nieodmienne, stawia się je po określanym rzeczowniku np. mobil gedhe „duży samochód”

Czasownik[edytuj | edytuj kod]

Czasowniki nie odmieniają się przez osoby, np. aku ngomong „mówię”, kowe ngomong „mówisz”, dheweke ngomong „mówi” itd.
Czasownik jest nieodmienny, np. aku ngomong „mówię”, aku ngomong „mówiłem”, lecz w czasie przyszłym poprzedzony jest partykułą arep: aku arep ngomong „powiem”

Składnia[edytuj | edytuj kod]

Szyk zdania w języku jawajskim należy do typu SVO, czyli jest podobny do polskiego: Aku kadang-kadang moco buku „Czasami czytam książki”.

Słownictwo[edytuj | edytuj kod]

Język jawajski posiada trzy warianty społeczne (ang. speech levels), cechujące się przede wszystkim różnicami w słownictwie:

ngoko – język prosty, codzienny, znany przez większą część społeczeństwa
krama – język formalny, używany w sytuacjach oficjalnych
madya – forma pośrednia, uprzejma, używana np. w rozmowie z nieznajomymi. Przykłady:

UWAGA: W poniższej tabelce można kliknąć symbol przy nazwie odmiany by zmienić kolejność haseł.

Język polski	Ngoko	Kromo	Język indonezyjski
Jak się masz?	Piyé kabaré?	Pripun wartanipun panjenengan?	Apa kabar? lub Bagaimana kabar Anda?
Dobrze, a ty?	Aku apik waé, piyé awakmu/sampèyan?	Kula saé kémawòn, pripun kalian panjenengan?	Saya baik-baik saja, bagaimana dengan Anda?
Jak masz na imię?	Sapa jenengmu?	Sinten asmanipun panjengenan?	Siapa nama Anda?
Mam na imię John.	Jenengku Jòhn	Nami kula Jòhn	Nama saya John
Dziękuję	Suwun/Matur nuwun	Matur sembah nuwun	Terima kasih
Czego się napijesz?	Kowé arep ngombé apa?	Panjenengan kersa ngunjuk punapa?	Anda mau minum apa?
Chcę się napić kawy.	Aku arep ngombé kòpi waé, Mas/Pak!	Kula badhé ngunjuk kòpi kémawòn, Pak!	Saya ingin minum segelas kopi, Pak!

Liczebniki[edytuj | edytuj kod]

Odmiana	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Język starojawajski	sa	rwa	telu	pat	lima	enem	pitu	walu	sanga	sapuluh
Kawi	eka	dwi	tri	catur	panca	sad	sapta	asta	nawa	dasa
Krama	setunggal	kalih	tiga	sekawan	gangsal	enem	pitu	wolu	sanga	sedasa
Ngoko	siji	loro	telu	papat	lima	enem	pitu	wolu	sanga	sepuluh

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Ethnologue report for language code: jav.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Michael P.M.P. Oakes Michael P.M.P., Javanese, [w:] BernardB. Comrie, The World's Major Languages, Routledge, 2009, s. 819, ISBN 978-1-134-26156-7 (ang.).
↑ Ethnologue report for language code: jvn.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[1] Ethnologue report for language code: jav.

[:0-2] Michael P.M.P. Oakes Michael P.M.P., Javanese, [w:] BernardB. Comrie, The World's Major Languages, Routledge, 2009, s. 819, ISBN 978-1-134-26156-7 (ang.).

[3] Ethnologue report for language code: jvn.

[1]

[2]

[3]