Przejdź do zawartości

Kazimiera Alberti

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimiera Alberti
Ilustracja
Kazimiera Alberti - fotografia ok. 1927 r. opublikowana w czasopiśmie
„Wiadomości Literackie” z 20 listopada 1927 r.
Imię i nazwisko

Kazimiera Helena Alberti

Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1898[1]
Lwów

Data i miejsce śmierci

28 maja 1962
Bari[1]

Dziedzina sztuki

literatura

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP)

Kazimiera Helena Alberti (ur. 1 kwietnia 1898 we Lwowie, zm. 28 maja 1962 w Bari[1]) – polska poetka, powieściopisarka, tłumaczka, działaczka kulturalna.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Kazimiera i Stanisław Alberti (ok. 1937)
Tablica upamiętniająca małżeństwo Albertich w Bielsku-Białej

Córka Antoniego Szymańskiego i Marii z Filipowskich, dzieciństwo spędziła w Bolechowie w domu rodzinnym matki. Gimnazjum ukończyła we Lwowie w 1917 r. Tam też odbyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza, jednocześnie uczęszczając do lwowskiego konserwatorium muzycznego. Po rozpoczęciu działalności literackiej została członkiem Związku Literatów Polskich. Jej mężem został Stanisław Alberti[2], wraz z którym zamieszkiwała w Krakowie, od 1926 w Warszawie, krótkotrwale w Dąbrowie Tarnowskiej, a od 1930 w Białej Krakowskiej, gdzie Stanisław Alberti objął urząd starosty powiatu bialskiego. W tym czasie walnie przyczyniła się do ożywienia życia literackiego jak w Białej Krakowskiej tak i w sąsiadującym Bielsku. W dalszym ciągu zajmowała się twórczością literacką oraz szeroko rozumianą działalnością kulturalną. Była również tłumaczką: tłumaczyła z języków czeskiego i bułgarskiego. Małżeństwo w swoim domu prowadziło salon literacki, utrzymywało znajomość z Stanisławem Ignacym Witkiewiczem[3], który m.in. namalował portrety Stanisława Alberti.

Po wybuchu II wojny światowej i śmierci męża, rozstrzelanego w 1940 przez NKWD w ramach części zbrodni katyńskiej dokonanej na terenach ukraińskiej, przeniosła się do Krakowa, gdzie działała w konspiracji. Była więziona w niemieckim obozie w Pruszkowie[4]. Opuściła Polskę w 1945 roku udając się do Włoch z dokumentem tożsamości na nazwisko panieńskie Kazimiera Szymańska oraz zmienioną datą urodzenia 1 kwietnia 1907 roku[1]. W 1951 r. wyjechała do Neapolu a później do Bari, gdzie kontynuowała działalność pisarską. Wydawała cykle esejów o poszczególnych prowincjach włoskich. Jej drugim mężem był włoski adwokat Alfonso Cocola (ur. 2 marca 1909, zm. 18 października 2000)[1], który tłumaczył na włoski jej powojenne książki[4].

Działalność literacka i kulturalna

[edytuj | edytuj kod]

Od 1925 r. związana była ze środowiskiem literackim skupionym wokół Jana Kasprowicza. Jako poetka zadebiutowała w 1927 r. zbiorem wierszy Bunt lawin: delikatnych i zmysłowych zarazem, lirycznych, nacechowanych atmosferą subtelnego erotyzmu. Pomimo „górskiej” tematyki i nazwy tomiku jego bohaterem nie są góry, lecz kobieta. W tym samym roku wydała tomik Mój film. Na jej dorobek poetycki składają się ponadto: Pochwała życia i śmierci (1930), Godzina kalinowa (1935), Więcierz w głębinie (1937), porównywane przez krytyków z poezją Iłłakowiczówny i Staffa. W wierszach zamieszczonych w tych tomach i licznych artykułach podejmowała tematykę społeczną, kobiecą i słowiańską. Wydana w 1928 r. jej powieść, zatytułowana wymownie Tatry, narty, miłość, wpisywała się w modny wówczas nurt literatury zakopiańsko-narciarskiej.

Podczas pobytu w Białej utrzymywała kontakty ze środowiskami literackimi w całym kraju. W swoim mieszkaniu prowadziła salon literacki, w którym na otwartych spotkaniach gościła przedstawicieli sztuki i literatury. Zajmowała się upowszechnianiem literatury przez organizowanie spotkań autorskich i odczytów w szkołach i różnych stowarzyszeniach społecznych. Przez pewien czas prowadziła oryginalny kabaret artystyczny, do którego sama pisała teksty skeczów i piosenek, sama też reżyserowała przedstawienia. Współpracowała z wieloma pismami literackimi, regionalnymi („Zjednoczenie”, „Echo Beskidzkie”) i ogólnopolskimi. Organizowała liczne wystawy plastyczne (m.in. Adamowi Bunschowi), z którymi trafiała nawet do bielskich fabryk.

Na emigracji we Włoszech zajmowała się eseistyką i reportażem poświęconym Italii. Wydała w tym czasie jeszcze jeden tomik wierszy oraz cztery tomy reportaży. W cyklu „Kantyczka polskiego emigranta” dostrzegalne są jednak sentymenty jej pokolenia, wychowanego jeszcze w polskiej tradycji romantycznej, przeciwstawiane odchodzeniu dzieci emigrantów od polskości.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
Pomnik Kazimiery Alberti na terenie Akademii Techiczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Poezja polska

[edytuj | edytuj kod]
  • Bunt lawin, wyd. Hoesick, Warszawa 1927
  • Mój film, wyd. Księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1927
  • Pochwała życia i śmierci, wyd. Księgarni św.Wojciecha, Poznań-Warszawa 1930
  • Godzina kalinowa, wyd. Gebethner i Wolff, Kraków 1935
  • Usta Italji, wyd. Dom Książki Polskiej, Warszawa 1936
  • Więcierz w głębinie, wyd. Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1937
  • Serce zwierzęce, wyd. Towarzystwo Ochrony Zwierząt w Bielsku i Związek Opieki nad Zwierzętami w Białej, Bielsko i Biała 1939

Proza polska

[edytuj | edytuj kod]
  • Tatry, narty, miłość, wyd. Hyperjon, Warszawa 1928
  • Ghetto potępione. Powieść o duszy żydowskiej, wyd. Renaissance, Warszawa 1931
  • Ci, którzy przyjdą. Powieść mieszczańska, wyd. Dom Książki Polskiej, Warszawa 1934
  • Sekrety Apulii. (Fragmenty) „Fabrica Litterarum Polono-Italica” 2019, nr 1.

Sztuki teatralne

[edytuj | edytuj kod]
  • Xenia setzt sich durch (Xenia idzie przebojem, przetłumaczoną na język niemiecki komedią pt. My i oni), reż. Aleksander Marten, premiera w Teatrze Miejskim w Bielsku (Deutsche Theaterverein) 1936
  • Wiosna w domu, reż. Zygmunt Noskowski, premiera w Teatrze Polskim w Poznaniu 1937

Twórczość włoska

[edytuj | edytuj kod]
  • L'anima della Calabria (Dusza Kalabrii), traduzione di Alfo Cocola, wyd. Conte, Napoli 1950
  • Segreti di Puglia (Sekrety Apulii), wyd. Conte, Napoli 1951
  • Magia ligure (Magia liguryjska), traduzione di Alfo Cocola, wyd. I.C.S., Napoli 1952
  • Campania, gran teatro (Kampania, wielki teatr), wyd. I.C.S.S.D., Napoli 1953
  • La bocca dell'Italia, poezje, wyd. Conte Pozzuoli, Napoli 1963
  • L' anima della Calabria (Dusza Kalabrii), wyd. Soveria Mannelli, Rubbettino, 2007, ISBN 978-88-498-1923-6
  • Italia celebre e sconosciuta, wyd. I.C.S., Napoli b.d.

Artykuły włoskie

[edytuj | edytuj kod]
  • Uno degli uomini più umani!: il miracoloso passaggio dello Stretto [w:] Parola di vita periodico bimensile d'azione giovanile cattolica, A. 44, nr 17(1965), s. 3.
  • Gioacchino da Fiore: un santo senza l'aureola ufficiale [w:] Calabria Letteraria, a.26, nr 6–7–8–9(1978), s. 51–53.
  • Un santo senza l'aureola ufficiale [w:] Calabria letteraria: periodico mensile di cultura regionale, nr 10 (1992), s. 42–43.
  • Una tomba nel Busento: un'antica ballata gotica [w:] Calabria letteraria: periodico mensile di cultura regionale, nr 1 (1995), s. 76.
  • Ibico, il grande poeta lirico reggino [w:] Calabria letteraria : periodico mensile di cultura regionale, nr 1(1996), s. 29–30.
  • Mattia Preti: il "Porthos" e il "Cavaliere calabrese" [w:] Calabria Letteraria, a.44, nr 4–5–6 (1996), s. 17–19.
  • Nella capitale dell'antico Bruzio [w:] Calabria letteraria: periodico mensile di cultura regionale, nr 7 (1996), s. 61–62.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Jacek Proszyk: Kiedy urodziła się Kazimiera Alberti?. proszyk.blogspot.com. [dostęp 2018-12-09].
  2. Dmytro Wesołowski: Kazimiera Alberti – córka Bolechowa. kuriergalicyjski.com, 14 kwietnia 2014. [dostęp 2015-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2017)].
  3. Agnieszka Pollak-Olszowska: Skandalistka z Białej. bielsko.biala.pl, 18 lutego 2011. [dostęp 2015-01-22].
  4. a b Maria Grabowiecka. Sprostowania do życiorysu Kazimiery Alberti. „Twórczość”. 1, s. 165, 1978. 
  5. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu pracy społecznej” - jako Kazimiera Szymańska.
  6. Jacek Proszyk. Odkrywanie Kazimiery Alberti. „Relacje Interpretacje”. 2, s. 28–30, czerwiec 2009. Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej. ISSN 1895-8834. 
  7. Bielskie Starostwo Powiatowe i Salon Literacki – neorenesansowa kamienica z połowy XIX wieku. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2015-01-22].
  8. Magda Fritz: Tworzyli historię miasta. radiobielsko.pl, 26 listopada 2009. [dostęp 2015-01-22].
  9. Nowy pomnik w Bielsku-Białej. Ławeczka, a na niej.... bielsko.biala.pl. [dostęp 2018-06-26].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]