Kościół Matki Bożej Hodigitria w Binġemmie (Mġarr)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Matki Bożej Hodigitria
(Kościół Matki Bożej z Itrii)
Knisja tal-Madonna ta’ Hodegitria
kościół
Ilustracja
Państwo

 Malta

Miejscowość

Binġemma (Mġarr)

Adres

Triq San Pawl tal-Qliegħa / Triq Binġemma

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

w Mġarr

Wezwanie

Matki Bożej Wskazującej Drogę Hodigitria

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej Hodigitria”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej Hodigitria”
Ziemia35°54′12,6″N 14°22′38,5″E/35,903500 14,377361
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Matki Bożej Hodigitria (malt. Knisja tal-Madonna ta’ Hodegitria, ang. Church of Our Lady of Hodegitria)[1], znany szerzej jako kościół Matki Bożej z Itrii (malt. Knisja tal-Madonna tal-Itria) – rzymskokatolicki kościół[2][3] stojący przy Triq San Pawl tal-Qliegħa w Binġemmie, w granicach Mġarr na Malcie[1]. Kościół wchodzi w skład parafii w Mġarr[4].

Wezwanie[edytuj | edytuj kod]

Patronką kościoła stojącego na skraju klifu przy drodze z Mġarr do Rabatu[5][6] jest Madonna tal-Itria (Matka Boża z Itrii). Niektórzy nazywają ją „Madonna ta’ l-ittra”[5][6] lub „B.V. de sacra Littera” (Matka Boża Listu)[7], ale tak naprawdę kościółek jest pod rzadkim dziś wezwaniem Matki Bożej Hodigitria[8].
Słowo „Hodigitria”, lub „Hodegetria”, w języku greckim oznacza „tego/tą, który/która wskazuje drogę”. Rzeczywiście, kilka obrazów ukazujących ten kult przedstawia Madonnę wskazującą ręką Jezusa, co oznacza, że ​​On jest właściwą Drogą (do zbawienia)[9]. Nabożeństwo to ma długą historię, a jednocześnie dziś nie jest tak powszechne. Tradycja mówi, że oryginalna ikona znajdowała się w Konstantynopolu, i była to kolejna ikona, którą podobno namalował św. Łukasz[9].
W XVII wieku tytuł ten był dość popularny. Faktycznie było na Malcie kilka kaplic pod tym wezwaniem: kaplica Greków, która znajdowała się niedaleko bramy Greków w Mdinie, kościół w Birgu[10] oraz w Isli, w parafii Żurrieq znajdował się ołtarz z tą dedykacją[11]. Dziś pozostały tylko dwa kościoły, jeden w Binġemmie, a drugi to kościół Wniebowzięcia Matki Bożej w Ħaż-Żabbar, który znany jest powszechnie pod zbliżoną etymologicznie nazwą „Madonna ta’ l-indirizz” (wiodąca ku wiecznemu zbawieniu)[11].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą kaplicę w tej okolicy zbudował w 1600 (Guillaumier[6] i Zammit[10] podają 1615) szlachcic Giovanni Maria Xara na jednej ze swoich posiadłości. Kaplica ta, pod wezwaniem Madonna ta’ Hodegitria, miała z przodu mały cmentarz i była dobrze utrzymana. W kaplicy znajdował się jeden kamienny ołtarz, a nad nim obraz Madonny z Konstantynopola. Kaplica miała dzwon z brązu, ale brakowało mu wielu innych rzeczy. Z czasem popadła w zaniedbanie i groziła jej ruina; w 1658 biskup Molina(inne języki) zdesakralizował ją[8].

Jednak w 1680 (1685 według Guillaumiera[6] i Zammita[10]) bratanek Giovanniego, baron Stanislaw Xara, który był Capitano della Verga w Mdinie w latach 1671–1673[12], własnym kosztem, używając materiału budowlanego ze starego kościoła zbudował większy kościół, w miejscu trochę oddalonym od poprzedniego[8][a].

Fasada kościoła

Stanislaw Xara ustanowił na tym kościele świecki patronat, zaznaczając, że kościół ma podlegać jedynie biskupowi diecezji[8].

Kaplica została konsekrowana 11 maja 1681 przez wikariusza biskupiego Ludovica Famucelliego i poświęcona Madonnie z Itrii (Hodegitrii – „wskazującej nam Drogę”)[13].

W 1722 biskup Gaspare Gori-Mancini w raporcie z wizytacji stwierdził, że kościół jest bardzo dobrze wyposażony. Regularnie odbywały się msze fundacyjne zlecone przez barona Xarę. Świątynia była zawsze dobrze utrzymywana przez panów Xara i ich spadkobierców. W 1870 hrabina Marija Antonia Sant ufundowała stacje Via Sagra[8].

W roku 2000 z okazji początku nowego tysiąclecia po drugiej stronie drogi, naprzeciw kościoła ustawiono figurę Madonny z Dzieciątkiem Jezus na rękach, zwaną Statuą Tysiąclecia[8].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]

Przed kościołem jest niewielki placyk (zuntier) z czterema schodami, z którego wchodzi się do świątyni. W głównych drzwiach znajdują się dwa okna, po jednym w każdym skrzydle, służące do nawiedzania kościoła nawet wtedy, gdy drzwi są zamknięte. Fasada budynku gładka, okala ją lekko wystający brzeg.

Bell-cot, herb Stanislawa Xary i oculus.

Nad drzwiami znajduje się okrągłe okno, a nad nim herb z trzema drzewami barona Stanislawa Xary, fundatora kościoła[8][14] (bpa Davide Cocco Palmieri według Kilina[13]). Nad fasadą dzwonnica bell-cot zwieńczona krzyżem. Na niej zawieszony dzwon z brązu. Nad narożnikami fasady znajdują się trójkątne wzory kamienne, które nadają świątyni charakterystyczny wygląd i sprawiają, że jest ona natychmiast rozpoznawalna[8].

Do głównego budynku kościoła dobudowana jest mała zakrystia z drzwiami na zewnątrz, oraz małe pomieszczenie nad nią, które służyło jako miejsce odpoczynku dla księdza. Wiadomo, że zakrystia i pomieszczenie nad nią powstały później, gdyż belki stropowe wykonano z żelaza[8].

Wnętrze kaplicy[edytuj | edytuj kod]

Wnętrze kościoła jest bardzo proste. Znajduje się tam jeden kamienny ołtarz, a przed nim mały ołtarz posoborowy w formie drewnianego stołu. Jest jeszcze wspomniana już Via Sagra i jeden obraz ex-voto. Nad drzwiami znajduje się płyta z łacińską inskrypcją: ÆDEM IN HONOREM B.V.M. DI ITRIA, A IO MARIA XARA ALIBI ÆDIFICATAM 1600. BARO STANISLAVS XARA NEPOS DOTAVIT 1680. ET AD HVNC TRANSTVLIT LOCVM AC IN AMPLIOREM FORMAM A FVNDAMENTIS EREXIT, która upamiętnia założenie pierwszej kaplicy w 1600 roku i budowę w pobliżu nowego kościoła w 1680, odpowiednio przez Giovanniego Marię Xarę i Stanislausa Xarę. Kościół ma sklepienie kolebkowe, a po obu stronach obrazu tytularnego znajdują się dwa bardzo małe pionowe okienka, bardziej otwory, które doświetlają wnętrze[8][13].

Tytularny obraz, który znajduje się dziś w kościele, to drukowana kopia oryginału namalowanego przez Stefano Erardiego w 1681. Obraz ten przedstawia Madonnę z Dzieciątkiem Jezus na tronie trzymanym w dolnej części przez świętych: Pawła, Franciszka z Asyżu, Jakuba, Dominika, Antoniego z Padwy, Rocha i Różę. Oryginał obrazu znajduje się w muzeum Wignacourta w Rabacie[14]), gdzie został przeniesiony w obawie przed kradzieżą[8].

Kościół dziś[edytuj | edytuj kod]

Kościół jako beneficjum należy do rodziny hrabiów Sant; opiekują się nim księża ze Stowarzyszenia Misjonarzy św. Pawła (MSSP)[6][15]. W kościele odprawiana jest msza święta w każdą niedzielę i święto[8][14]; udzielany jest również sakrament małżeństwa[16][17].

Tytularne święto kościoła jest hucznie obchodzone w ostatnią niedzielę października. W sobotę, w wigilię święta, przed świątynią rozpalane jest tradycyjne ognisko. W dniu święta kościół jest otwarty przez cały dzień, a po południu odbywa się mała procesja z towarzyszeniem orkiestry, podczas której śpiewa się pieśni maryjne i odmawia modlitwę różańcową. Istnieje tradycja, że ​​każdy przynosi coś do jedzenia, a wieczorem organizuje się małe przyjęcie na zakończenie imprezy[8].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kilin podaje, że kościół zbudowała „rodzina hrabiego Sant”[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Madonna ta' Hodegitria / Our Lady of Hodegitria. Quddies. [dostęp 2023-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-08)]. (ang.).
  2. ↑ Knisja Madonna ta’ Hodegitria/Church of Our Lady of Hodegitria/Binġemma, Malta. GCatholic.org. [dostęp 2023-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-27)]. (ang.).
  3. ↑ Knisja tal-Madonna ta’ Hodegitria (Ta’ Binġemma). L-Arċidjoċesi ta’ Malta. [dostęp 2023-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-07)]. (malt.).
  4. ↑ Parroċċa tal-Imġarr. L-Arċidjoċesi ta’ Malta. [dostęp 2023-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-02)]. (malt.).
  5. ↑ a b c Kilin 2000 ↓, s. 226.
  6. ↑ a b c d e Mgarr - Madonna Hodegitria Church. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Towns and Villages. USA: Terry Asphar (tłumacz), 2003, s. 280. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).
  7. ↑ XX. Chiese rurali ne’ limiti della Notabile e suo sobborgo. / III. Chiese non beneficiali. W: Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 127.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m Joe Brincat: IIl-knisja tal-Madonna ta' Itria ~ Binġemma - l/o Mġarr ~. Kappelli Maltin. [dostęp 2023-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-21)]. (malt.).
  9. ↑ a b Zammit 2022 ↓, s. 31.
  10. ↑ a b c Zammit 2022 ↓, s. 32.
  11. ↑ a b Zammit 2022 ↓, s. 33.
  12. ↑ De Lucca 1995 ↓, s. 130.
  13. ↑ a b c Kilin 2000 ↓, s. 227.
  14. ↑ a b c Ema Galea: Do you know the story behind this 338-year-old church in Mgarr?. GuideMeMalta.com, 2023-01-27. [dostęp 2023-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-31)]. (ang.).
  15. ↑ Kilin 2000 ↓, s. 228.
  16. ↑ KNEJJES MHUX PARROKKJALI U KAPPELLI FEJN JISTGĦU JSIRU ŻWIĠIJIET. Il-Knisja f’Malta. [dostęp 2023-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-04)]. (malt.).
  17. ↑ Alberta Lia: Churches & chapels to get married at in Malta!. Get Hitched, 2020-09-03. [dostęp 2023-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-14)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Matki_Bożej_Hodigitria_w_Binġemmie_(Mġarr)&oldid=71609923”