Konfederacja tyszowiecka
_-_DSC02850_v1.jpg)
Konfederacja tyszowiecka – konfederacja wojskowo-szlachecka zawiązana 29 grudnia 1655 w Tyszowcach przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława „Rewerę” Potockiego i hetmana polnego koronnego Stanisława Lanckorońskiego w celu podjęcia ponownej walki z najazdem szwedzkim i poddania wojska prawowitemu monarsze Janowi II Kazimierzowi Wazie.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Jesienią 1655 szlachtę wzburzyły informacje o oblężeniu przez Szwedów Jasnej Góry, którzy pogwałcili tym samym wolność religii katolickiej i podnieśli świętokradczą rękę na miejsce najznaczniejsze nie tylko Rzeczypospolitej ale i Orbi Christiano[1]. 18 grudnia 1655 na wieść, że wojsko koronne zamierza opuścić Szwedów, król Jan II Kazimierz Waza wyruszył w drogę powrotną do Polski.
W zawiązaniu konfederacji tyszowieckiej udział wzięły wojska dowodzone przez hetmanów koronnych. Pewną rolę odegrała także szlachta okolicznych ziem i powiatów. Konfederacja rozpisała w całym kraju pobór regimentów łanowych i wybrańców i powołała pod broń wszystkie stany.
Wracający z wygnania Jan II Kazimierz Waza nie potwierdził uchwał konfederacji i nie przyłączył się do niej. Przywódcy konfederatów prowadzili z królem rozmowy w czasie jego podróży do Lwowa, w Krośnie i Łańcucie. Ostatecznie zawiązano w obecności króla nową konfederację generalną w Łańcucie.[2].
Oryginalny tekst aktu konfederacji ani jego druki ulotne nie przetrwały do czasów współczesnych. W Archiwum Państwowym w Lublinie zachował się natomiast tekst uniwersału sokalskiego z 16 grudnia 1655, mającego być zbliżonym do aktu konfederacji, oraz uniwersału konfederacji o pospolitym ruszeniu z 31 grudnia 1655[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zbigniew Wójcik: Jan Kazimierz Waza, Wrocław 2004, s. 132-134.
- ↑ Borcz A., Znaczenie Łańcuta w latach „potopu” (1655-1660), „Historia. Pismo Młodych Historyków”. 5 (2), s. 216, 1997. Uniwersytet Jagielloński
- ↑ Zawiązanie konfederacji w Tyszowcach – 29 grudnia 1655 r. [online], Archiwum Państwowe w Lublinie [dostęp 2019-04-26] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adam Kersten: Z badań nad konfederacją tyszowiecką, w: Rocznik Lubelski t. I, Lublin 1958, s. 99-116.
- Władysław Konopczyński: Dzieje Polski nowożytnej, t. II, 1936, s. 26.
- Zbigniew Wójcik: Jan Kazimierz Waza, Wrocław 2004, s. 132-136.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Zawiązanie konfederacji w Tyszowcach – 29 grudnia 1655. lublin.ap.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-12)].
