Kostka Rubika

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Kostka Rubika
Ilustracja
Autor

Ernő Rubik

Zalecenia wiekowe

od 8 lat

Strona internetowa

Kostka Rubika (węg. Bűvös kocka – „magiczna kostka”) – zabawka logiczna wynaleziona przez Ernő Rubika w 1974 roku, a w 1976 roku skonstruowana i opatentowana w Japonii przez inżyniera Terutoshiego Ishige. Wynalazca kostki Ernő Rubik po raz pierwszy układał kostkę przez miesiąc[1]. Do Polski zabawka trafiła w 1980.

Zasady i mechanika gry[edytuj | edytuj kod]

Kostka Rubika
Budowa kostki Rubika

Zabawa kostką polega na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie wszystkie posiadały jeden kolor. Składa się ona z 26 sześcianów i przegubu umieszczonego w środku. Przegub ten umożliwia każdej z zewnętrznych warstw kostki obrót wokół osi prostopadłej do danej warstwy i przechodzącej przez środek kostki.

Liczba kombinacji różnych ułożeń kostki 3x3x3 wynosi ponad 43 tryliony[2][3], tj.:

lub

Najpopularniejsze techniki układania Kostki Rubika:

Polskie systemy:

Oprócz tego, istnieją metody pozwalające ułożyć kostkę bez patrzenia. Najczęściej wykorzystywane z nich to:

Optymalne rozwiązanie[edytuj | edytuj kod]

Od początku rozpowszechnienia kostki Rubika zastanawiano się, jaka jest minimalna liczba ruchów potrzebna do rozwiązania każdego ułożenia. Już w 1995 wiedziano, że optymalna liczba zawiera się w przedziale 20-29, czyli istnieje pomieszana kostka, którą da się ułożyć tylko w 20 lub więcej ruchach oraz każdą kostkę da się rozwiązać w 29 ruchach lub mniej[5][6]. W 2010 zespół matematyków za pomocą serwerów Google udowodnił, że ‘boską’ liczbą dla kostki Rubika jest 20. Oznacza to, że każde ułożenie można rozwiązać maksymalnie w 20 ruchach (choć zazwyczaj wystarczy 15-19 ruchów)[5][7].

Największa kostka rubika.[edytuj | edytuj kod]

Największą kostką rubika jest stworzona przez Grégoire Pfennigiego w 2017r. kostka 33×33[8]

Rodzaje kostek[edytuj | edytuj kod]

Rodzaje kostek (zgodnie ze wskazówkami zegara od pierwszej w górnym rzędzie): V-Cube 7, Professor’s Cube, V-Cube 6, Pocket Cube, oryginalna kostka Rubika, Rubik’s Revenge
Układanka pięciowymiarowa.
Obecny standard kolorów.
Kostka 11×11×11.

Kostki sześcienne:

  • 2×2×2 (Rubik’s Mini Cube)
  • 3×3×3 (oryginalna Rubik’s Cube)
  • 4×4×4 (Rubik’s Revenge)
  • 5×5×5 (Rubik’s Professor Cube)
  • 6×6×6
  • 7×7×7
  • 8×8×8
  • 9×9×9
  • 10×10×10
  • 11×11×11
  • 13×13×13
  • 17×17×17
  • Square-1
  • Fisher Cube (łamigłówka skonstruowana przez Tony’ego Fishera)
  • Void Cube (kostka 3×3×3 bez elementów centrowych)
  • Mirror Cube (kostka, w której każdy element posiada inny kształt)
  • Skewb (modyfikacja kostki pyraminx do formatu sześciennego)
  • Gear Cube (kostka posiadająca zębatki)

Kostki dwunastościenne:

  • Kilominx – najmniejsza z dwunastościanów
  • Megaminx
  • Starminx
  • Gigaminx
  • Teraminx
  • Petaminx – największa z powszechnie dostępnych dwunastościanów, składa się z 218 elementów, a całkowita liczba kombinacji ułożeń to około 1,95×10160, czyli 19,5 sekswicyliardów

Kostki ośmiościenne:

  • Diamond
  • Octahedron
  • Rubik’s UFO

Kostki czworościenne:

Kostki o innych kształtach:

  • Rubik's Twist – układanka w kształcie węża, z której można ułożyć różne figury 3D i 2D
  • Rubik’s Magic – łamigłówka w kształcie prostokątnej płytki
  • Clock – łamigłówka z zegarami
  • Floppy Cube – kostka 1×3×3.
  • 1×2×2
  • 1×2×3
  • 1×3×3
  • 2×2×4
  • 2×3×3
  • 2×3×4
  • 3×3×4
  • 3×3×5
  • 3×3×6
  • 3×3×7
  • 3×3×8
  • 3×3×9
  • 3×4×5
  • 4×4×2
  • 4×4×5
  • 5×5×4
  • Pentahedron
  • Dino’s cube (kostka z ruchomymi centrami)
  • Tower cube 2×2×3

Oficjalne rekordy World Cube Association[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Speedcubing.

Stan na 1 marca 2020 roku

Kostka Rubika 3×3×3[9][edytuj | edytuj kod]

Ville Seppänen układa kostkę z zawiązanymi oczami w 49,83 sekund (2010)

Świat[edytuj | edytuj kod]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 3,47 s Yusheng Du Wuhu Open 2018
2 3,63 s Stany Zjednoczone Max Park Circle City Summer 2022
3 3,88 s Australia Jode Brewster Tassie Summer 2023
4 3,89 s Stany Zjednoczone Asher Kim-Magierek Rose City 2022
5 3,97 s Polska Tymon Kolasiński WCA European Championship 2022
6 4,03 s Stany Zjednoczone Max Siauw BC Cubing Springback A 2022
7 4,06 s Ruihang Xu Wuhan Open 2021
8 4,13 s Stany Zjednoczone Matty Hiroto Inaba Bay Area Speedcubin’

39 2022

9 4,16 s Australia Feliks Zemdegs Auckland Summer Open 2020
10 4,24 s Stany Zjednoczone Patrick Ponce Northeast Championship 2019
  • Pierwszy zanotowany wynik układania kostki Rubika 3×3×3 z 1980 roku wynosi 54 sekundy[10].
  • W 1982 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa, gdzie poprawny układ pól ułożono w 22,95 sekundy[11].
  • Pierwsze ułożenie Kostki Rubika w czasie poniżej 10 sekund w historii miało miejsce 5 maja 2007 roku na Spanish Open, a dokonał tego Francuz Thibaut Jacquinot (9,86 s.)[12].

Polska[edytuj | edytuj kod]

Mj. Świat Czas Imię i nazwisko Zawody w domu
1 5 3.97 s Polska Tymon Kolasiński European Championship 2022
2 29 4,59 s Polska Jakub Kipa Polish Championship 2018
3 36 4.66 s Polska Kajetan Opach Cubing Rising Stars Olesno 2022
4 70 4.95 s Polska Szymon Musiał Gdańsk Open 2022
5 94 5,10 s Polska Magdalena Pabisz Cube4fun Zawiercie 2022

Rekordy ułożenia Kostki 3×3×3 w innych sytuacjach[edytuj | edytuj kod]

  • Jedną ręką: Stany Zjednoczone Max Park – 6,20 s[13]
  • Stopami: Indie Mohammed Aiman Koli – 15,56 s[14]
  • Z zawiązanymi oczami: Stany Zjednoczone Tommy Cherry – 12,97 s[15]
  • Najmniejszą liczbą ruchów: Włochy Sebastiano Tronto – 16 ruchów[16]

Kostka 4×4×4[17][edytuj | edytuj kod]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 17,42 s Niemcy Sebastian Weyer Danish Open 2019
2 18,39 s Australia Feliks Zemdegs Melbourne Cube Days 2019
3 18,42 s Stany Zjednoczone Max Park SacCubing IV 2018
4 19,77 s Irlandia Ciarán Beahan Warm Up Sydney 2019
5 19,87 s Korea Południowa Seung Hyuk Nahm (남승혁) WCA World Championship 2019
...
9 20,84 s Polska Tymon Kolasiński Cubers Eve 2019

Kostka 5×5×5[18][edytuj | edytuj kod]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 34,92 s Stany Zjednoczone Max Park Houston Winter 2020
2 37,93 s Australia Feliks Zemdegs Canberra Autumn 2018
3 38,96 s Irlandia Ciarán Beahan WCA World Championship 2019
4 40,43 s Stany Zjednoczone Patrick Ponce WCA World Championship 2019
5 40,66 s Korea Południowa Seung Hyuk Nahm (남승혁) WCA World Championship 2019
...
21 45,38 s Polska Tymon Kolasiński PST CFL Częstochowa 2019

Kostka 6×6×6[19][edytuj | edytuj kod]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 1:09,51 s Stany Zjednoczone Max Park Houston Winter 2020
2 1:14,06 s Stany Zjednoczone Kevin Hays Vancouver Big Cubes Open 2019
3 1:18,28 s Australia Feliks Zemdegs Warm Up Sydney 2019
4 1:19,70 s Irlandia Ciarán Beahan Weston-super-Mare Open 2019
5 1:21,67 s Stany Zjednoczone Brandon Nunez Princeton Winter 2020
...
8 1:24,69 s Polska Tymon Kolasiński Polish Open 2019

Kostka 7×7×7[20][edytuj | edytuj kod]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 1:40,89 s Stany Zjednoczone Max Park CubingUSA Nationals 2019
2 1:53,62 s Australia Feliks Zemdegs Australian Nationals 2018
3 1:54,62 s Stany Zjednoczone Aryan Kejriwal Providence Fall 2019
4 1:56,70 s Stany Zjednoczone Kevin Hays CubingUSA Southern Championship 2019
5 1:56,89 s Irlandia Ciarán Beahan Weston-super-Mare Open 2019
...
7 2:02,65 s Polska Michał Halczuk Polish Open 2019

Kostka 2×2×2[21][edytuj | edytuj kod]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 0,49 s Polska Maciej Czapiewski Grudziądz Open 2016
2 0,51 s Stany Zjednoczone Sameer Aggarwal Puget Sound Spring 2019
3 0,52 s Polska Michał Rzewuski Grudziądz Open 2016
4 0,53 s Australia Jody Jones Koalafication Melbourne 2019
5 0,54 s Meksyk Abraham Torres Ortíz Aguirre ArCubingFest 2018

Rekordy maszyn[edytuj | edytuj kod]

Notowane są również rekordowe osiągnięcia maszyn w układaniu kostek Rubika. Robot skonstruowany przez niemieckiego inżyniera Alberta Beera ustanowił rekord w układaniu kostki 3×3×3 wynikiem 0,637 sekundy, kostkę 4×4×4 maszyna sterowana przez smartfon Huawei Ascend P6 ułożyła w 1 minutę i 18,68 sekundy. Kostkę 9×9×9 przy sterowaniu Samsungiem Galaxy S3 maszyna ułożyła w 34 minuty i 25,89 sekundy[22]. 3 marca 2017 r. na Youtube został umieszczony filmik przedstawiający robota układającego kostkę 3×3×3 w czasie 0,637 sekundy[23][24].

Znak towarowy[edytuj | edytuj kod]

Rubik’s Brand Ltd administruje i kontroluje wszelkie międzynarodowe prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika. Niektóre znaki towarowe zostały zarejestrowane przez Seven Towns Ltd w imieniu Rubik’s Brand Ltd[25]. Aktualnie w trybie międzynarodowej rejestracji chronione są dwa przestrzenne znaki towarowe przedstawiające Kostkę Rubika[26]. Na terenie Unii Europejskiej zarejestrowane są 23 wspólnotowe znaki towarowe związane z Kostką Rubika, w tym m.in. słowne znaki towarowe RUBIK oraz RUBIK’S, a także szereg znaków towarowych przestrzennych[27]. 25 listopada 2014 r. luksemburski Sąd nie zgodził się na unieważnienie przestrzennego wspólnotowego znaku towarowego nr 000162784[28]. 10 listopada 2016 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-30/15 P, w którym uchyla wyrok Sądu Unii Europejskiej z dnia 25 listopada 2014 r. i unieważnił ochronę tego znaku. W Polsce w okresie 1983-1993 prawa do znaku słownego „kostka Rubika” należały do Konsumex Külkereskedelmi Vallalat z Budapesztu, ale po 10 latach od zarejestrowania nie zostały przedłużone i wygasły[29].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Focus”. Lipiec 2008 nr 7. Michał Wójcik. 1234-9992. 
  2. 43 252 003 274 489 856 000: Rubik’s Cube and Quantum Chromodynamics – Human Mathematics. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]. (ang.).
  3. Martin Schönert: Analyzing Rubik’s Cube with GAP. [dostęp 2012-12-04]. (ang.).
  4. https://web.archive.org/web/20050406062104/http://www.zborowski.republika.pl/ metoda zb.
  5. a b T. Rokicki, H. Kociemba, M. Davidson, J. Dethridge: God’s Number is 20. (ang.).
  6. Stefan Pochmann, Analyzing Human Solving Methods for Rubik’s Cube and similar Puzzles (Diploma Thesis), marzec 2008, s. 16 (ang.).
  7. Marek Kordos i Tomasz Idziaszek: Kostka Rubika – wspomnienia z dawnych lat. Delta, 5 2011.
  8. Largest order Rubiks / magic cube, Guinness World Records [dostęp 2021-12-21] (ang.).
  9. World Cube Association Official Results 3x3x3. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  10. Historia kostki Rubika. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-21)].
  11. WCA Official Results 3x3x3 World Championship 1982. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  12. 18 sekund w 33 lata....
  13. World Cube Association Official Results 3x3x3 One-handed.
  14. World Cube Association Official Results 3x3x3 With feet.
  15. World Cube Association Official Results 3x3x3 Blindfolded.
  16. World Cube Association Official Results 3x3x3 Fewest moves.
  17. WCA Official Results 4x4x4. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  18. WCA Official Results 5x5x5. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  19. WCA Official Results 6x6x6. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  20. WCA Official Results 7x7x7. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  21. WCA Official Results 2x2x2. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  22. Rubik znów pokonany. automatyka.pl, 27 marca 2014. [dostęp 2014-03-31]. (pol.).
  23. Jay Flatland: World’s Fastest Rubik’s Cube Solving Robot. www.youtube.com, 2016-01-11. [dostęp 2016-02-06].
  24. Tomasz Kulas: Kostka Rubika w 1 sekundę. www.chip.pl, 2016-01-25. [dostęp 2016-02-06].
  25. Informacja prawna na oficjalnej stronie Rubuk’s Brand Ltd.. www.rubiksbrand.com. [dostęp 2014-12-03]. (ang.).
  26. Znak towarowy nr IR-715571 oraz IR-1045962 zarejestrowany w WIPO. WIPO – Word Intellectual Property Organization. [dostęp 2014-12-03]. (ang.).
  27. Mikołaj Lech: Kostka Rubika – kiedy znak towarowy jest lepszy od patentu. Blog o znakach towarowych. [dostęp 2014-12-03]. (pol.).
  28. Wyrok Sądu z 25 listopada 2014 r. w sprawie T- 450/09 Simba Toys GmbH & Co. KG przeciwko OHIM. InfoCuria – Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. [dostęp 2014-12-03]. (pol.).
  29. Znak towarowy nr 59956. [w:] Kopia bazy danych Urzędu Patentowego RP na Money.pl [on-line]. [dostęp 2013-02-09].