Kościół św. Jakuba Apostoła w Małujowicach
 nr rej. 695/64 z 10 stycznia 1964, 9 grudnia 2009
| |||||||||||
| Kościół parafialny | |||||||||||
 widok na kościół od strony północnej | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
25 lipca | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie gminy Skarbimierz  | |||||||||||
| 50°50′50″N 17°22′50″E/50,847222 17,380556 | |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Kościół św. Jakuba Apostoła – rzymskokatolicki kościół parafialny w miejscowości Małujowice, w województwie opolskim. Świątynia należy do parafii św. Jakuba Apostoła w Małujowicach w dekanacie Brzeg południe, w archidiecezji wrocławskiej.
10 stycznia 1964 oraz 9 grudnia 2009 roku do rejestru zabytków województwa opolskiego zostało wpisane[1]:
- kościół par. pw. św. Jakuba Apostoła, 1 poł. XIV, XV, 1691, XVIII, nr rej.: 695/64 z 10.01.1964 i z 9.12.2009
- d. cmentarz przy kościele, nr rej.: j.w.
- ogrodzenie z bramkami, XV, 1745, nr rej.: j.w
Historia i architektura
[edytuj | edytuj kod]
Murowany kościół parafialny w Małujowicach został zbudowany w stylu gotyckim w 1250 roku. Na początku XV wieku dobudowano wieżę, przedsionek oraz rozpoczęto pokrywanie ścian wnętrza kościoła polichromią o tematyce religijnej. W 1. połowie XIV wieku został przebudowany i rozbudowany. Zmianom tym patronował wówczas Samborius, właściciel miejscowości. W latach 60. XIV wieku powstały wczesnogotyckie polichromie o tematyce staro- i nowotestamentowej. W czasie wojen husyckich kościół został częściowo zniszczony. Po zakończeniu wojen odbudowany, a prace malarskie wnętrza świątyni zostały zakończone w 1480 roku. Na początku XVI wieku został zbudowany nowy strop, który pokrywa 600 desek pomalowanych w barwne ornamenty roślinne (tzw. labry) i zwierzęce. W latach 1309–1534 kościołem opiekowały się siostry dominikanki z Wrocławia[2]. W 1526 roku kościół został przejęty przez ewangelików, w których rękach był do czasu zakończenia II wojny światowej.
W 1817 roku wszystkie polichromie zostały pokryte tynkiem, dopiero w latach 60. XIX wieku odkryto je i poddano prymitywnej konserwacji, polegającej m.in. na domalowaniu brakujących i słabo zachowanych elementów.[2] W 1945 roku kościół został przekazany katolikom, a w 1964 roku odkryto pod tynkiem, na strychu budowli, najstarsze fragmenty polichromii.[3]
Zabytki we wnętrzu
[edytuj | edytuj kod]
Kościół ma jeden z najbogatszych w Polsce cykli gotyckich malowideł ściennych. Wszystkie ściany wewnętrzne kościoła, tj. nawa, prezbiterium i ściana tęczy opatrzone są malowidłami. Tworzą one największy w Polsce, bo liczący blisko tysiąc metrów kwadratowych zespół malowideł z czasów późnego średniowiecza. Są wśród nich unikatowe i rzadkie w symbolice sakralnej przedstawienia maryjne (w prezbiterium), wyjątkowa scena ukrzyżowania Chrystusa przez cnoty (zinwentaryzowano jedynie 12 podobnych przedstawień w świecie!), największy w Polsce średniowieczny cykl ilustracji biblijnych (razem 96 obrazów) tworzący zespół tzw. Biblii Pauperum (czyli "Biblii Ubogich" – w zamierzchłych czasach niepiśmiennym osobom przekazywano słowo boże za pomocą obrazów), a także niezwykłej urody, największy rozmiarowo (258 metrów kwadratowych) w Polsce strop, wykonany z 640 pomalowanych desek z drewna jodłowego. Na łuku tęczy przedstawiona jest oryginalna wizja Sądu Ostatecznego[4] - sceny, która zdobi również watykańską Kaplicę Sykstyńską. Dzięki temu kościół zyskał przydomek „śląskiej Sykstyny”[5]. W latach 2010–2012 ekipy specjalistów z Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych z Warszawy i Krakowa oczyściły malowidła z XIX wiecznych naleciałości i dokonały ich konserwacji[4].
Cennym zabytkiem jest rzeźbiony, gotycki portal z tympanonem przedstawiającym koronację Matki Bożej, św. Elżbietę oraz pokłon Trzech Króli narodzonemu dzieciątku Jezus. Tympanon obramowany jest cyklem rzeźb Panien Mądrych i Głupich oraz rzeźbionymi rozetami i elementami roślinnymi. Całość terenu wokół kościoła okala mur kamienny pochodzący z XV wieku[6].
Świątynia jest obecnie najważniejszym punktem Brzeskiego Szlaku Średniowiecznych Polichromii. Z racji swego "jakubowego" wezwania kościół leży też na prowadzącym z Brzegu do Oławy, opolsko-dolnośląskim fragmencie odcinka pątniczego szlaku św. Jakuba. Został uznany za jeden z 7 Nowych Cudów Polski w plebiscycie National Geographic Traveler.[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 18.
- ↑ a b Małujowice: kościół św. Jakuba Apostoła [online] [dostęp 2018-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-23].
- ↑ Historia kościoła parafialnego w Małujowicach [online] [dostęp 2018-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-22].
- ↑ a b Tadeusz Jurek: Kolejny obiekt z powiatu brzeskiego trafia na elitarną listę pomników historii [w:] "Na szlaku" nr e-195 (391), styczeń 2023, s. 25-26 [1]
- ↑ Małujowice – kościół św. Jakuba Apostoła „śląską Sykstyną” [online] [dostęp 2018-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-22].
- ↑ Kościół w Małujowicach [online] [dostęp 2018-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-22].
- ↑ Szlak średniowiecznych polichromii brzeskich. [dostęp 2018-02-23].