Longin Malicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Longin Ildefons Wendelin Malicki
Ilustracja
Tablica pamiątkowa Longina Malickiego – twórcy oddziału etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku (projekt i wykonanie: artysta rzeźbiarz Zbigniew Marchewka)
Data i miejsce urodzenia

12 stycznia 1908
Sławno

Data i miejsce śmierci

19 listopada 1986
Gdańsk

Zawód, zajęcie

etnograf

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka Honorowa Zasłużony dla Kultury Polskiej
Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”

Longin Ildefons Wendelin Malicki (ur. 12 stycznia 1908 w Sławnie koło Gniezna, zm. 19 listopada 1986 w Gdańsku) – polski etnograf, twórca i kierownik Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 12 stycznia 1908 w Sławnie koło Gniezna w rodzinie nauczycielskiej. W 1918 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum Klasycznym we Wrocławiu. Maturę zdał w 1927 w Chodzieży[1]. W tym samym roku podjął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczo-Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego na kierunkach: antropologia i etnografia. Ukończył je w 1932 z tytułem magistra filozofii w zakresie antropologii, etnografii z etnologią i prehistorii. Po studiach początkowo pracował jako wolontariusz, od 1934 na etacie asystenta, a od 1935 kustosza w Muzeum Śląskim w Katowicach[2]. Zajmował się tam kompletowaniem eksponatów związanych z kulturą polską aż do wybuchu drugiej wojny światowej, kiedy to przeniósł się z żoną do Krakowa. W 1944 został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu na Montelupich[3].

W kwietniu 1945 objął stanowisku dyrektora wielowydziałowego Okręgowego Muzemum Górnośląskiego w Bytomiu, jednocześnie sprawując nadzór merytoryczny nad muzeami w Bielsku i Cieszynie, Częstochowie i Raciborzu[4]. W 1952 obronił pracę doktorską pt. Zarys Kultury materialnej górali śląskich na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego i uzyskał tytuł doktora filozofii. Dzięki jego staraniom o rozbudowę gmach muzealny w Bytomiu zyskał nowe pomieszczenia dla zbiorów. Jednak w wyniku perypetii związanych z walką o nową część gmachu muzealnego, którą zawłaszczyła inna protegowana instytucja, Malicki stracił posadę dyrektora i został zwolniony z pracy[5]. Po tym wydarzeniu pracował kolejno w Muzeum Etnograficznym w Łodzi (1954), w Bytomskiej Hurtowni Farmaceutycznej, przez kilka miesięcy w Muzeum Pomorskim w Gdańsku oraz w Muzeum Etnograficznym w Krakowie[6].

W 1958 Jan Chranicki (1906–1976), ówczesny dyrektor Muzeum Pomorskiego w Gdańsku powierzył mu stanowisko kierownika nowo powstałego działu etnograficznego. Początkowo dział ten mieścił się w obiekcie należącym niegdyś do franciszkanów (w latach 1558-1817 siedziba Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego) przy ul. Toruńskiej na Starym Przedmieściu. Malicki wraz z podlegającym mu zespołem gromadził eksponaty świadczące o kulturze pomorskiego ludu, pochodzące z okolicznych wsi kociewskich, kaszubskich i z Powiśla, tworząc w ten sposób od podstaw placówkę etnograficzną. Zbiory te stały się podstawą w 1961 pierwszej ekspozycji[7].

Malicki zaangażował się też w odbudowę spalonego przez Niemców Pałacu Opatów w Oliwie, gdzie pierwotnie planowano przeniesienie zgromadzonych przez niego eksponatów. Miało tu powstać Muzeum Etnograficzne wydzielone z Muzeum Pomorskiego – do tego jednak nie doszło. We wrześniu 1965 w salach ekspozycyjnych na parterze odbudowanego budynku otwarto pierwszą wystawę Sztuka Ludowa Pomorza od XVIII do XX w[7].

W latach 1972–73 Malicki pracował jako kurator Muzeum Narodowego w Gdańsku. W 1973 przeszedł na emeryturę[7], nadal jednak aktywnie działał w Gdańskim Kole PTL.

Napisał około stu dziewięćdziesięciu artykułów źródłowych i publicystycznych dotyczących etnografii. Publikował je w takich czasopismach specjalistycznych jak „Lud”, „Prace i Materiały Etnograficzne”, „Ethnographica”, „Polska Sztuka Ludowa”), regionalnych „Zaranie Śląskie”, „Kaszëbë”, „Litery”, „Jantarowe szlaki” i „Pomerania” oraz w prasie codziennej[7][8].

Był współzałożycielem, wiceprezesem[9] i przez dwadzieścia pięć lat prezesem (od 1960)[10] gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (PTL)[11]. Należał także do: Sekcji Etnograficznej Komitetu Nauk Historycznych PAN oraz Komisji Etnograficznej Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Zespołu Doradczego ds. Muzealnictwa Etnograficznego przy Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków, rady programowej gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych i przez dwadzieścia pięć lat prezesem gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (PTL)[12][3].

Zmarł 19 listopada 1986 w Gdańsku, gdzie został pochowany na Cmentarzu Centralnym Srebrzysko (rejon I, groby rodzinne E, grób 40)[13].

Grób Longina Malickiego na cmentarzu Srebrzysko

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Longin Malicki. Muzeum Etnograficzne w Krakowie. „Lud”. t. 42, s. 830–843, 1955 cz. 2. 
  • Longin Malicki. Muzeum Pomorskie w Gdańsku. „Lud”. t. 42, s. 817–818, 1955 1:z.2. 
  • Longin Malicki. Muzeum w Kwidzynie. „Lud”. t. 42, s. 820–822, 1955. 
  • Longin Malicki. Dział Etnograficzny Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu. „Lud”. t. 43, s. 375-378, 1956. 
  • Longin Malicki. Sztuka ludowa Pomorza Gdańskiego na tle zbiorów Muzeum Pomorskiego w Gdańsku. „Polska Sztuka Ludowa”. t.16 z.3, 1962. Instytut Sztuki PAN. 
  • Zasługi Izydora Gulgowskiego w dziedzinie etnografii. „Ziemia Gdańska nr 134”, s. 30—33, 1981. 

Książki[edytuj | edytuj kod]

  • Longin Malicki: Strój Górali Śląskich. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1956, seria: Atlas polskich strojów ludowych. Cz. 3, Śląsk: z. 3.
  • Longin Malicki: Sztuka ludowa na Pomorzu Gdańskim. Gdańsk: 1965.
  • Longin Malicki: Pożywienie rybne Kaszubów wdzydzkich. Gdańsk: 1972, s. 27.
  • Kociewska sztuka ludowa. Muzeum Narodowe w Gdańsku, 1973.
  • Longin Malicki: Rok obrzędowy na Kaszubach. Gdańsk: 1986.
  • Longin Malicki: Zarys kultury materialnej górali śląskich. MS, 2004.

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 1988 roku został patronem Gdańskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych[6].

Jesienią 2008 roku, z okazji rocznicy stulecia urodzin Longina Malickiego oraz 50. rocznicy powołania Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, pracownicy Oddziału Etnografii i Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku ufundowali tablicę pamiątkową ku czci założyciela oddziału. Tablica zawisła na ścianie siedziby oddziału - Spichlerza Opackiego[15].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dr Longin Malicki. „Pomerania: biuletyn Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku”, s. 88, 2008. Powiela Spółdzielnia "Nowator". 
  2. Lech Szaraniec: Muzeum Śląskie w Katowicach. Muzeum Śląskie, 1992, s. 6.
  3. a b Biogram: Malicki Longin. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2018-02-28]. (pol.).
  4. Barbara Bazielich: Kultura ludowa sercem Śląska: materiały z konferencji etnograficznej, zorganizowanej we Wrocławiu w dmoacj 5-7 XII 1985 r. Dolnośląskie Tow. Społeczno-Kulturalne, 1988.
  5. a b c d Dr Longin I. Malicki (Wspomnienie) ↓.
  6. a b Edmund Zieliński. Stulecie urodzin naszego patrona. „Kociewski Magazyn Regionalny 4(63)”, s. 16-17, 2008. ISSN 0860-1917. 
  7. a b c d e f g Sadurska 2016 ↓.
  8. K! Masovia 102. Longin Malicki. Archiwum korporacyjne. [dostęp 2018-03-01].
  9. Archiwalia. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Gdańsku. [dostęp 2018-03-02].
  10. Oddział Gdański PTL w jubileuszu 60-lecia. Trochę historii… – Wiktoria Blacharska. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział w Gdańsku. [dostęp 2018-03-02].
  11. Lud: organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Tom 72. Nakładem Towarzystwa Ludoznawczego, 1988, s. 366.
  12. 25 lat dla kultury i sztuki ludowej. kociewiacy.pl. [dostęp 2018-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-03)].
  13. Wyszukiwarka miejsca pochówku w Gdańsku. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2018-03-01]. (pol.).
  14. Aleksander Błachowski: dr Longin Malicki. [dostęp 2018-04-03].
  15. Tablica pamiątkowa. kaszubi.pl. [dostęp 2018-02-28].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]