Marian Dudek
 Marian Dudek w Zelkowie w czerwcu 2017 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
Bolechowice, cmentarz parafialny |
| Zawód, zajęcie |
ekonomista, specjalista transportu miejskiego |
| Alma Mater |
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie |
| Rodzice |
Władysław (1900–1988) |
| Odznaczenia | |
  
| |
| Odznaczenia samorządowe |
|
|---|
Marian Stefan Dudek (ur. 5 sierpnia 1937 w Witowie, zm. 21 października 2020 w Krakowie) – polski specjalista transportu miejskiego, ekonomista, historyk transportu miejskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jego rodzina wywodzi się z podkrakowskiego Zelkowa[1]. Świadectwo dojrzałości uzyskał w Krakowie w roku 1954. Następnie odbył studia w obecnej Szkole Głównej Handlowej w Warszawie i stopień magistra nauk ekonomicznych otrzymał w 1959. W 1976 ukończył studia podyplomowe z zakresu prawa pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przeszedł na emeryturę w 2002. Zmarł w 2020 i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Bolechowicach[2].
Działalność zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Od roku 1961 pracował na stanowiskach kierowniczych, później (od 1980) dyrektorskich w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym (MPK) w Krakowie[3]. Po reorganizacji MPK, w latach 1991–2001 był organizatorem i prezesem Miejskiego Zakładu Napraw Tramwajów, jednej z sześciu spółek należących do miasta Krakowa i obsługujących wtedy komunikację miejską[4][5].
Zakład ten, niezależnie od realizacji bieżących napraw, remontów i modernizacji całego krakowskiego taboru tramwajowego, specjalizował się także w konserwacji i rekonstrukcji pojazdów szynowych dla celów muzealnych w Polsce i za granicą[6]. W ciągu 11 lat zrekonstruowano 13 tramwajów różnego typu[7][8]. W szczególności były to zabytkowe tramwaje typów Sanok SN1 (pierwszy normalnotorowy tramwaj wprowadzony w Krakowie w 1913) i Sanok SN2, Tw103 (dla miasta Braunschweig), Htw7 i Htw17 (dla Zwickau), tramwaj konny z roku 1882, a także używany w Polsce tramwaj 102N z 1967[9][10]. Dla przykładu, odrestaurowany tramwaj[11] (z 1897) dla Braunschweig został oceniony przez właścicieli jako mistrzowskie dzieło sztuki technicznej i nazwany przez miejscową prasę „królem”[7] i ozdobą miasta[12]. Zakład Naprawy Tramwajów, mimo swojego potencjału i rentowności, został przyłączony do krakowskiego MPK w 2001[13].
Marian Dudek rozwinął dyskusję na temat odnowy i odbudowy taboru tramwajowego w Polsce, wykazując, że w polskich warunkach zasadniczym ograniczeniem jest jakość tras tramwajowych[14][15].
Opracowania historyczne[edytuj | edytuj kod]
Zajmował się także dziejami i rozwojem komunikacji miejskiej[16][17][18]. Opracował historię autobusowej komunikacji miejskiej w Krakowie w okresie międzywojennym (1927–1939)[19]. Przedstawił analizę komunikacji miejskiej w Krakowie bezpośrednio po zakończeniu okupacji niemieckiej[20]. Zajmował się zarówno historią autobusów, jak i tramwajów w Krakowie[21][22][23]. Był współautorem wystawy „70 lat mobilności”[24] związanej z Jubileuszem 70-lecia Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie w 2016, którego był członkiem[25][26].
Zajmował się kompleksową ochroną zabytków (także infrastruktury) w transporcie[27]. Był współzałożycielem Krajowego Klubu Miłośników Historii i Zabytków Transportu[28][29].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1986)[26],
- Srebrny Krzyż Zasługi (1975),
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984),
- Srebrna Odznaka honorowa „Zasłużony dla transportu Rzeczypospolitej Polskiej” (1995),
- „Honoris Gratia” – odznaczenie przyznawane przez prezydenta Krakowa osobom zasłużonym dla Miasta (2017)[30],
- Złota Odznaka „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”,
- Złota Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów” (2000),
- Medal Im. Aleksandra i Zbigniewa Wasiutyńskich nadawany przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej za osiągnięcia w technice komunikacyjnej[26],
- Medal im. prof. Romana Podoskiego, nadawany przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich za szczególne osiągnięcia naukowe oraz pracę zawodową i społeczną w zakresie rozwoju trakcji elektrycznej,
- Złota Odznaka Honorowa Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej (1995)[26],
- Honorowa Odznaka Politechniki Krakowskiej (1985),
- Odznaka „Przyjaciel Zabytków Transportu” nadana przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej (2005),
- Srebrna Odznaka Honorowa Polskiego Związku Kajakowego (1988),
- Statuetka „Anioła Dobroci” za działalność społeczną na rzecz wsi Zelkowa (2014)[31].
Inne informacje[edytuj | edytuj kod]
Wstąpił w związek małżeński (1964) z Barbarą Stachurską – psycholog, z którą miał dwoje dzieci. Mieszkał w Krakowie i Zelkowie. Był instruktorem turystyki kajakowej, uprawiał narciarstwo i turystykę górską.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Julian Kozera, Kronika Zelkowa 1900–2000, Kraków: Wydawnictwo AA, 2005, s. 34, ISBN 978-83-7864-028-8.
- ↑ śp. Marian Dudek, „Dziennik Polski” (249), 23 października 2020, s. 31, ISSN 0137-9089 [dostęp 2020-10-23]., także nekrologi.net dostęp [2020-10-23].
- ↑ 4 miliardy dotacji dla komunikacji miejskiej, „Dziennik Polski” (257), Kraków, 5 listopada 1986, s. 6 [dostęp 2016-06-28].
- ↑ Przyszłość dla pojazdów szynowych – rozmowa z Prezesem MZNT [Miejski Zakład Naprawy Tramwajów w Krakowie] mgr Marianem Dudkiem, [w:] Księga Małopolski, Kraków: Kurier Press, 2001, s. 72–73, Cytat: (...) W Europie Zachodniej i w USA można zaobserwować nawet renesans tramwaju. Po prostu zatłoczone centra wielkich miast są odciążane z ruchu samochodowego dzięki pojazdom szynowym. Przyszłość dla szyn.
- ↑ Marian Dudek, Przyczynek do zarządzania komunikacją miejską na przykładzie rozwiązania przyjętego w Krakowie, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Materiały Konferencyjne”, 51, 1997, s. 191–198 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ Marian Dudek, Odnowa zabytkowego taboru w Miejskim Zakładzie Naprawy Tramwajów w Krakowie [online], portal Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej, 10 kwietnia 1999 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ a b Marian Dudek, Rekonstrukcja zabytkowych tramwajów wykonana przez Miejski Zakład Naprawy Tramwajów Sp. z o.o. w Krakowie w latach 1991–2001, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Materiały konferencyjne.”, 51 (100), 14 października 2002, ISSN 1231-9155, Cytat: str. 190: (...) Włączenie z dniem 1 stycznia 2002 roku [Spółki] Miejskiego Zakładu Naprawy Tramwajów do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Krakowie zmarginalizowało obszar i zakres działania obecnej stacji obsługi tramwajów oraz skutkowało rozbiciem skonsolidowanej Spółki i zwolnieniami załogi. Zamiast przeciąć węzeł, który hamował jej rozwój – zlikwidowano Spółkę, w okresie, gdy tendencje światowe w tym i polskie preferują wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.
- ↑ Zabytek na sprzedaż, „Dziennik Polski”, 19 października 2000 [dostęp 2023-04-26].
- ↑ Marian Dudek, Rekonstrukcja wagonu tramwajowego „Sanok SN1", „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie”, 43 (2), 1996, s. 141–147.
- ↑ Marian Dudek, Tramwaj 102N, Klaudiusz Słowikowski (red.) [online], portal Moon Tech, 2010 [dostęp 2020-10-24].
- ↑ Triebwagen Tw 103 [online], Braunschweiger Interessengemeinschaft Nahverkehr e. V. [dostęp 2017-06-30] (niem.).
- ↑ Oldies fur: Geburstag, Hochzeit, Klassentreffen ... [online] [dostęp 2017-06-30].
- ↑ Nie chcą się połączyć, „Dziennik Polski”, 7 kwietnia 2001 [dostęp 2017-06-30].
- ↑ Marian Dudek, Modernizacja taboru tramwajowego – potrzeby przedsiębiorstw komunikacyjnych, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie”, 25 (62), 1998, s. 53–69, ISSN 1231-9155.
- ↑ Marian Dudek, Dylematy związane z zabezpieczeniem taboru tramwajowego na przykładzie Krakowa, [w:] Modernizacja taboru tramwajowego, Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej, 1–3 października 1997, Gorzów Wielkopolski: Oddział Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji, s. 87–103.
- ↑ Marian Dudek, Pierwszy tramwaj elektryczny we Lwowie – okruchy historii [online], seminarium Krajowego Klubu Miłośników Historii i Zabytków Transportu w Krakowie w dniach 7–8 kwietnia 2014 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ Osman i Koźmic 2008 ↓.
- ↑ Gierdziewicz i in. 1975 ↓.
- ↑ Marian Dudek, Janusz Kucharski, Autobusowa komunikacja miejska w Krakowie w okresie międzywojennym w latach 1927–1939, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Materiały Konferencyjne”, 81 (135), 2007, s. 33–63.
- ↑ Marian Dudek, Komunikacja tramwajowa i autobusowa w Krakowie w pierwszym półroczu 1945 roku, tuż po zakończeniu okupacji niemieckiej, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie, Materiały Konferencyjne.”, 81 (135), 2007, s. 17–32 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ Marian Dudek, Zabytkowe tramwaje wywiezione za granicę, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Materiały konferencyjne”, 81 (135), 2007, s. 333–335.
- ↑ Osman i Koźmic 2008 ↓.
- ↑ Gierdziewicz i inni 1975 ↓.
- ↑ Janina Mrowińska, Walne zebranie sprawozdawcze członków Oddziału SITK RP w Krakowie za rok 2016 [online], portal Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie, 31 marca 2017 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ Otwarcie wystawy „70 lat mobilności w Krakowie” [online], portal Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie, 10 października 2016 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ a b c d Dariusz Więch, Marian Dudek [online], Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Oddział w Krakowie, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-24].
- ↑ Marian Dudek, Próba klasyfikacji zabytków w transporcie, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Transportu w Krakowie”, 74 (125), 2005, s. 33–43, ISSN 1231-9155.
- ↑ Tadeusz Pasierb, Relacja ze spotkania Krajowego Klubu Miłośników Historii i Zabytków Transportu w Krakowie [online], 1 listopada 2007 [dostęp 2017-06-28].
- ↑ Marian Dudek, Zabytkowe obiekty techniki transportowej – prezentacja zeszytu naukowo-technicznego, wydanego w okazji X lecie działalności Krajowego Klubu Miłośników Historii Zabytków, w SITK RP, „Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie”, 74 (125), 2005, s. 45–51.
- ↑ Janina Mrowińska, Jubileusze w Klubie Seniora i Kole Grodzkim [online], portal Stowarzyszenia inżynierów i Techników Komunikacji (SITK), Oddział w Krakowie, 21 listopada 2017 [dostęp 2018-04-22].
- ↑ Anioły za działalność na rzecz wioski, „Dziennik Polski”, Kraków, 23 stycznia 2014 [dostęp 2017-06-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Osman, Jan Koźmic, Kronika krakowskich linii tramwajowych 1882–2007, Kraków: Muzeum Inżynierii Miejskiej, 2008, s. 440, ISBN 978-83-926408-1-3.
- Zenon Gierdziewicz i inni, Historia komunikacji miejskiej w Krakowie 1875–1975, Kraków: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, 1975, s. 100.
- Komunikacja miejska w Krakowie
- Historia transportu w Polsce
- Polscy ekonomiści
- Absolwenci Szkoły Głównej Handlowej
- Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Ludzie związani z Zelkowem
- Urodzeni w 1937
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Medalem 40-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni odznaką „Honoris Gratia”
- Odznaczeni odznaką honorową „Zasłużony dla transportu RP”
- Zmarli w 2020