Maxillopoda
| Maxillopoda[1] | |
| Dahl, 1956 | |
| Okres istnienia: kambr–dziś | |
 Różne wąsonogi; pośrodku krab spasożytowany przez worecznice | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada |
Maxillopoda |
Maxillopoda – wyróżniana przez część autorów gromada skorupiaków. Przedstawiciele znani od kambru[2].
Należą tu skorupiaki wolno żyjące, prowadzące osiadły tryb życia oraz pasożytnicze[3], których tułów zbudowany jest z sześciu segmentów (tylko niekiedy z pięciu lub czterech), a odwłok z pięciu[2]. Dobrze wykształcone aparaty gębowe, często służą do odfiltrowywania cząstek pokarmowych. Odnóża tułowiowe pełnią funkcję lokomotoryczną lub powodują wytwarzanie prądów wodnych podprowadzających pokarm do otworu gębowego, nigdy nie pełnią funkcji oddechowych i nie mają wyrostków żujących. Odnóży odwłokowych brak.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Zakres grup wchodzących w skład Maxillopoda oraz monofiletyczność takiego taksonu są od początku przedmiotem kontrowersji. Dane morfologiczne i molekularne wspierające ich monofiletyzm są skąpe i od każdej z proponowanych synapomorfii znajduje się wyjątki, co może być jednak wynikiem miniaturyzacji i przystosowania do pasożytnictwa. Na korzyść Maxillopoda jako grupy naturalnej argumentowali m.in.[4]: w 1983 Newman[5] i Grygier[6], Walossek w 1993[7] i Wills w 1997[8]. Z wyróżniania Maxillopoda zrezygnowali m.in.: Grygier w 1996[9] i Gruner w 1993[10]. Martin i Davis w 2001 podtrzymali wyróżnianie tej gromady ze względu na jej użyteczność, jednak z zastrzeżeniami co do monofiletyzmu[4]. Maxillopoda w randze gromady wyróżnia również praca systematyczna Ahyonga i 12 innych autorów z 2011[11]. Z wyróżniania Maxillopoda zrezygnowali autorzy polskich podręczników: Jura (2005)[3], Jażdżewski i inni w: Błaszak (2011)[12] oraz Komosiński w: Boroń i Szlachciak (2013)[13]. Rezygnacja z Maxillopoda oznacza, że zaliczane doń podgromady uzyskują rangę gromad[4]. Zasadność tego kroku potwierdzają najnowsze analizy filogenetyczne. Według publikacji Oakleya i innych z 2012 poszczególne grupy Maxillopoda należą do dwóch różnych linii ewolucyjnych: Multicrustacea i Oligostraca[14]. Zgodnie z tą publikacją baza World Register of Marine Species zrezygnowała z Maxillopoda na rzecz Multicrustacea i Oligostraca w randze nadgromad, traktując jako gromady dawne podgromady Maxillopoda[15].
W przypadku uznawania Maxillopoda ich systematyka była różna w zależności od autora[4]. Newman w 1992 zaliczał tu 6 podgromad: widłonogi (Copepoda), wąsonogi (Cirripedia), workowce (Ascothoracica), tarczenice (Branchiura), wąsoraczki (Mystacocarida) i małżoraczki (Ostracoda)[2].
Martin i Davis w 2001 oraz Ahyong i inni w 2011 zaliczali tu 6 inaczej zdefiniowanych podgromad: Thecostraca, Tantulocarida, tarczenice, wrzęchy (Pentastomida), wąsoraczki, widłonogi[4][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Maxillopoda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c William Anderson Newman. Origin of Maxillopoda. „Acta Zoologica”. 73, s. 271–392, 1992.
- ↑ a b Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
- ↑ a b c d e Joel W. Martin, George E. Davis: An Updated Classification of the Recent Crustacea. Natural History Museum of Los Angeles County, 2001. [dostęp 2016-04-03].
- ↑ William Anderson Newman: Origin of the Maxillopoda; urmalacostracan ontogeny and progenesis. W: Crustacean issues 1. Crustacean phylogeny. F. R. Schram (red.). Rotterdam: A. A. Balkema Press, 1983, s. 105–119.
- ↑ M .J. Grygier: Ascothoracida and the unity of Maxillopoda. W: Crustacean issues 1. Crustacean phylogeny. F. R. Schram (red.). Rotterdam: A. A. Balkema Press, 1983, s. 73–104.
- ↑ D. Walossek. The Upper Cambrian Rehbachiella kinnekullensis and the phylogeny of Branchiopoda and Crustacea. „Fossils and Strata”. 32, s. 1–202, 1993.
- ↑ M. A. Wills. A phylogeny of recent and fossil Crustacea derived from morphological characters. In Arthropod relationships. „Systematics Association Special Volume Series”. 55, s. 189–209, 1997. London: Chapman and Hall.
- ↑ M .J. Grygier: Sous-classe des Facetotecta (Facetotecta Grygier, 1985). W: In Traite´ de Zoologie. Anatomie, Syste´matique, Biologie. Crustace´s. Tome VII, Fascicule II. Ge´ne´ralite´s (suite) et Syste´matique. J. Forest (red.). Paris: Masson, 1996, s. 425–432.
- ↑ H. E. Gruner: Lehrbuch der Speziellen Zoologie begru ¨ ndet von Alfred Kaestner. Band. 1:Wirbellose Tiere. Teil 4: Arthropoda (ohne Insecta). Jena: Gustav Fischer Verlag, 1993.
- ↑ a b Shane T. Ahyong i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772, [w:] Z.-Q. Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, grudzień 2011, s. 165–191.
- ↑ Krzysztof Jażdżewski: Podtyp: skorupiaki — Crustacea. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
- ↑ Karol Komosińsk: Podtyp: skorupiaki (skrzelodyszne) Crustacea (Branchiata). W: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt Tom 1. Charakterystyka i systematyka zwierząt. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2013.
- ↑ Todd H. Oakley, Joanna M. Wolfe, Annie R. Lindgren, Alexander K. Zaharoff. Phylotranscriptomics to Bring the Understudied into the Fold: Monophyletic Ostracoda, Fossil Placement, and Pancrustacean Phylogeny. „Mol. Biol. Evol.”. 30 (1), s. 215-233, 2013. DOI: 10.1093/molbev/mss216.
- ↑ Maxillopoda. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-04-03].