Przejdź do zawartości

Meir Dagan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Meir Dagan
‏מאיר דגן‎
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 stycznia 1945
Chersoń, ZSRR

Data i miejsce śmierci

17 marca 2016
Izrael

Stanowisko

dyrektor

Pracodawca

Mosad

Odznaczenia
Medal za Odwagę (Izrael)
Gabi Aszkenazi, Szef Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela wręcza Me’irowi Daganowi pamiątkowy dyplom z okazji jego odejścia z funkcji szefa Mosadu
Pamiątkowe zdjęcie Me’ira Dagana i oficerów wojska i Mosadu (2011)

Meir Dagan, Me’ir Dagan (hebr. מאיר דגן, ur. jako Meir Huberman 30 stycznia 1945 w Chersoniu, zm. 17 marca 2016 w Izraelu[1]) – izraelski wojskowy, dyrektor Mosadu w latach 2002–2011. Wcześniej komandos i dowódca tajnego oddziału komandosów działającego na terenach arabskich.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Młodość

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny polskich Żydów, większość jego krewnych zginęła podczas Holocaustu. Urodził się jako Meir Huberman w pociągu na przedmieściach Chersonia na dzisiejszej Ukrainie, podczas ucieczki jego rodziny z Syberii do Polski. Do 1950 mieszkał w PRL, kiedy to wraz z rodzicami wyemigrował do Izraela – zamieszkali najpierw w Lod, a następnie w Bat Jam[2][3].

Kariera wojskowa

[edytuj | edytuj kod]

Mając w pamięci śmierć rodziny w Holocauście poświęcił życie obronie nowo powstałego państwa i niedopuszczeniu, aby Szoah się powtórzyło[2]. Od 1963 służył w szeregach Sił Obronnych Izraela. Mimo niezwykłych umiejętności posługiwania się nożem oraz świetnych umiejętności strzeleckich nie dostał się do elitarnego oddziału Sajjeret Matkal i służył w oddziałach spadochroniarzy[4]. Podczas wojny sześciodniowej został ranny po nadepnięciu na minę – od tego czasu utykał i często chodził o lasce[5].

Na początku lat 70. wszedł w skład Rimonu – tajnego oddziału CaHaLu, dowodzonego przez generała Arika Szarona, a operującego w Strefie Gazy – zwłaszcza w opanowanych przez palestyńskie organizacje terrorystyczne obozach dla uchodźców[5]. W styczniu 1971 w Dżabaliji wyrwał odbezpieczony granat z rąk terrorysty Abu Nimira, a następnie zabił go gołymi rękami – za wyczyn ten otrzymał Medal za Odwagę[6].

Latem 1971, już jako kapitan, dowodził kilkuosobowym oddziałem, który w ramach operacji „Kameleon” zlikwidował w Bajt Lahiji przywódców organizacji terrorystycznej Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny[7]. Miał wówczas dwadzieścia sześć lat, ale był już słynny w wojsku jako żołnierz śmiały i nieszablonowy. Jak określił Icchak Rabin: „wykazywał się niezwykłą umiejętnością planowania operacji antyterrorystycznych, które przebiegały jak w filmach sensacyjnych”[4]. W swoich misjach specjalnych wielokrotnie przebierał się w stroje arabskie, ale chodził też po okupowanej Gazie, sam z psem dobermanem, uzbrojony w kilka pistoletów i karabin maszynowy[5].

W 1973 podczas wojny Jom Kipur Dagan był w jednym z pierwszych oddziałów zwiadowczych, które przekroczyły Kanał Sueski[2].

Podczas wojny libańskiej wkroczył na czele swojej brygady pancernej do Bejrutu. Następnie został dowódcą strefy bezpieczeństwa w południowym Libanie, gdzie powrócił do działań pod kamuflażem, czym zyskał przydomek „Króla Cieni”[2]. Podczas intifady został przeniesiony na wybrzeże Izraela jako doradca szefa sztabu Ehuda Baraka, którego również namówił do osobistych akcji pod kamuflażem[8].

W 1995 zakończył służbę wojskową w stopniu allufa (generała dywizji) po trzydziestu dwóch latach służby[8].

Lata 1995–2002

[edytuj | edytuj kod]

Po odejściu z wojska, wraz ze swym przyjacielem – również allufem – Josim Ben Hananem udał się na półtoraroczną wyprawę motocyklową przez Azję, którą przerwał na wieść o zabójstwie premiera Icchaka Rabina. Przez pewien czas kierował działaniami antyterrorystycznymi[8]. Następnie próbował sił w świecie biznesu, pomagał też swemu dawnemu dowódcy – Arielowi Szaronowi – w kampanii wyborczej[8], w pierwszych bezpośrednich wyborach premiera w Izraelu, w lutym 2001 roku[3]. W 2002 odszedł na emeryturę i osiadł w domu na wsi[8].

Dyrektor Mosadu

[edytuj | edytuj kod]

Już w sierpniu tego roku został powołany przez Szarona na stanowisko dyrektora (ramsada) Mosadu zastępując Efraima Halewiego, byłego ambasadora Izraela przy UE[8]. Izraelski wywiad przechodził wówczas kryzys, a Dagan – jako kolejny człowiek z zewnątrz – został początkowo źle przyjęty przez oficerów Mosadu, kilku złożyło nawet rezygnację[9].

W jego gabinecie zawisło zdjęcie starego Żyda w tałesie, klęczącego między dwoma uzbrojonymi esesmanami. Był to dziadek Dagana – Ber Erlich Słuszny – zamordowany w Łukowie kilka sekund po zrobieniu zdjęcia. Dagan opowiadał swoim gościom, że to zdjęcie przypomina mu, jak zdeterminowanym powinien być w walce w obronie Izraela[2]. Dawny Król Cieni odbudował siły operacyjne Mosadu i współpracę z zagranicznymi partnerami, osobiście zaangażował się w przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony Iranu, rozbudowującemu swój program nuklearny[9].

Był określany jako „człowiek, który ocalił honor Mosadu” dzięki przeprowadzeniu serii niezwykłych akcji: zniszczenia syryjskiego programu nuklearnego (operacja Orchard) oraz wielu nieustępliwym akcjom przeciwko irańskiemu programowi budowy broni jądrowej, czy likwidacji najważniejszych przywódców terrorystycznych w Libanie i Syrii[9]. Izraelski wywiad pod jego nadzorem przeprowadził również szereg działań wobec organizacji terrorystycznych, takich jak Hezbollah, Hamas i Islamski Dżihad[10].

Jego następcą został Tamir Pardo, wieloletni agent Mosadu, przyjaciel Jonatana i Binjamina Netanjahu[11][12]. Podczas uroczystości pożegnania Dagana premier Netanjahu podziękował mu „w imieniu narodu żydowskiego”, a członkowie rządu obdarzyli owacją na stojąco[11]. Były szef Mosadu otrzymał również osobisty list z podziękowaniami od prezydenta Busha[10].

Ostatnie lata

[edytuj | edytuj kod]

Po odejściu z Mosadu został członkiem rady nadzorczej organizacji pomocy medycznej Hatzalach[13].

W 2012 media, powołujące się na izraelski serwis Walla!, podały informację, że podczas wizyty Tomasza Siemoniaka w Izraelu Meir Dagan otrzymał honorowe obywatelstwo Polski[14], jednak informacja ta nie została ostatecznie potwierdzona. W tym samym roku poddał się transplantacji wątroby na Białorusi[3]. Zmarł po wieloletniej walce z rakiem 17 marca 2016[13]. Jego śmierć wywołała powszechny smutek w Izraelu, jego zasługi wspominali politycy wszelkich opcji politycznych oraz dawni towarzysze broni[3][13].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie sześciodniowej ożenił się z Binią – pielęgniarką, która opiekowała się nim w szpitalu[5]. Mieli troje dzieci. Był krępej budowy ciała, w młodości był blondynem[4]. Zajmował się malarstwem i rzeźbiarstwem[8].

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
  • Nagroda im. Chaima Herzoga[a] za wybitne zasługi dla Izraela (2011)[15]
  • Nagroda Mosskowiców[b] za zasługi dla syjonizmu (2011)[15]

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  1. ang: The Chaim Herzog Award, nagroda pamięci prezydenta Chaima Herzoga
  2. ang: Moskowitz Prize for Zionism

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Herb Keinon, Gil Hoffman, Josi Melman, Ja’akow Lappin: Former Mossad chief Meir Dagan dies. The Jerusalem Post, 17 marca 2016. [dostęp 2016-03-17].
  2. a b c d e Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 19.
  3. a b c d Former Mossad Chief Meir Dagan Dies at 71. Ha-Arec. [dostęp 2016-03-21]. (ang.).
  4. a b c Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 16.
  5. a b c d Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 17.
  6. a b Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 18.
  7. Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 15–16.
  8. a b c d e f g Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 20.
  9. a b c Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 21.
  10. a b Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 38.
  11. a b Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 37.
  12. Bar-Zohar i Mishal 2012 ↓, s. 341.
  13. a b c Netanyahu praises Meir Dagan as ‘courageous fighter, commander’. The Jerusalem Post. [dostęp 2016-03-21]. (ang.).
  14. Eli Barbur: Szef Mossadu został polskim obywatelem. polskieradio.pl, 23 czerwca 2012. [dostęp 2016-03-21].
  15. a b Meir Dagan. mossad.gov.il. [dostęp 2016-03-17].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]