Milton Obote
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 28 grudnia 1924 Akokoro | |
Data i miejsce śmierci | 10 października 2005 Johannesburg | |
![]() | ||
Okres | od 15 kwietnia 1966 do 25 stycznia 1971 | |
Przynależność polityczna | Ugandyjski Kongres Ludowy | |
Poprzednik | Edward Mutesa II, król Bugandy | |
Następca | Idi Amin | |
Okres | od 17 grudnia 1980 do 27 lipca 1985 | |
Poprzednik | Komisja Prezydencka Ugandy | |
Następca | Bazilio Olara-Okello | |
![]() | ||
Okres | od 30 kwietnia 1962 do 15 kwietnia 1966 | |
Przynależność polityczna | Ugandyjski Kongres Ludowy | |
Poprzednik | Benedicto Kiwanuka | |
Następca | urząd zniesiony do 1980 |
Apollo Milton Opeto Obote (ur. 28 grudnia 1924 w Akokoro, zm. 10 października 2005 w Johannesburgu) – premier Ugandy od 1962 do 1966 oraz prezydent kraju w latach 1966–1971 i 1980–1985, doprowadził do niepodległości Ugandy w 1962[1][2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się jako trzecie z dziewięciorga dzieci w rodzinie rolniczej w północno-środkowej Ugandzie[1]. Jego ojciec był niewiele znaczącym wodzem plemiennym Langø. W młodości uczęszczał do szkół misyjnych. W 1948 roku rozpoczął edukację na Uniwersytecie Makerere w Kampali. Ze stacjonarnych studiów wydalono go po tym jak zorganizował strajk studencki. Studia zakończył w trybie zaocznym[1][2]. Dorywczo pracował jako robotnik i sprzedawca w południowym regionie Buganda. Następnie przeniósł się do sąsiedniej Kenii ogarniętej wówczas antykolonialnym powstaniem Mau Mau. Obote przystąpił do ugrupowania Afrykański Narodowy Związek Kenii założonej przez Jomo Kenyatta. W Kenii nabył umiejętności politycznych, które przydały mu się w walce o niepodległość własnej ojczyzny[2].
Po powrocie do Ugandy w 1957 roku i dołączył do Narodowego Kongresu Ugandy. W 1958 roku został wybrany w skład Rady Legislacyjnej Ugandy. Był jednym z nielicznych delegatów afrykańskich którzy nie wahali się krytykować rządów kolonialnych. W 1960 roku utworzył odrębny Ugandyjski Kongres Ludowy (UPC) który to przyjął lewicową ideologię. Przed wyborami parlamentarnymi w 1962 roku zawarł umowę z Bugandą na mocy której mieszkańcy tego regionu zagłosują na UPC w zamian za to że tamtejszy król Edward Mutesa (dla poddanych Mutes II) obejmie stanowisko prezydenta. Umowa opłaciła się a UPC odniosło sukces w wyborach. Władzę w kraju objęła koalicja UPC i stronników króla Mutesa II. Obote został zaprzysiężony na premiera, Mutesa z kolei został prezydentem[2][1][3]..
Relacje pomiędzy Mutesą a Obote nie były najlepsze. Mutesa dążył do uznania Bugandy jako oddzielnego królestwa, co Obote zdecydowanie odrzucał. Jednocześnie Obote zraził do siebie innych przywódców plemiennych przez realizacje socjalistycznego programu gospodarczego i osłabiania władzy lokalnych wodzów[2]. Sytuację w kraju skomplikowała nacjonalistyczna postawa Obote który dążąc do ograniczenia wpływów hinduskiej mniejszości kontrolującej duży sektor gospodarki doprowadził do znacznego wzrostu cen[4]. W kwietniu 1966 roku zawiązał spisek z głównodowodzącymi armii ugandyjskiej Idi Aminem na mocy której ten drugi zadeklarował się zmusić Mutesę do ustąpienia. 23 maja tego samego roku oddziały Amina zaatakowały pałac Mutesy. Mutesa uciekł z kraju i formalnie ustąpił ze stanowiska. Po tych wydarzeniach Obote zawiesił konstytucję i ogłosił się prezydentem. Wkrótce w życie weszła nowa konstytucja która likwidowała federalizm[2][5]. Siłowe rozprawienie się z Mutesą przyczyniło się do coraz większej niepopularności rządu Obote na południu. Obote zareagował na to zaostrzeniem kursu względem tamtejszej ludności[1][2].
Pod koniec lat 60. udało się doświadczyć krótkiego okresu politycznej stabilności i wzrostu gospodarczego. W 1969 roku Obote ogłosił „Kartę zwykłego człowieka”. Karta promowała klasyczne ideały socjalistyczne (w tym własność pracowników nad środkami produkcji). Dokument wyobcował Ugandę wobec mocarstw zachodnich. W tym samym roku utworzono system jednopartyjny. Przywódcy zachodni obawiali się że Obote pójdzie w ślady innych afrykańskich liderów i utworzy sojusz ze Związkiem Radzieckim. W rzeczywistości obawy Zachodu nie były uwierzytelnione, Uganda bowiem prowadziła politykę niezaangażowania a o ile jej relacji z ZSRR były pozytywne to nie było mowy o ściślejszej współpracy między państwami[2][3].
Gdy 25 stycznia 1971 roku w trakcie gdy przebywał na konferencji w Singapurze, w kraju odbył się wojskowy zamach stanu. Wojskowi z Idi Aminem przejęli władze w kraju co zmusiło Obote do szukania schronienia w Tanzanii. Dyktatorskie i brutalne rządy Amina przyczyniły się do powszechnej niechęci wobec niego wśród Ugandyjczyków. Obote wielokrotnie potępiał reżim, zyskując przy tym poparcie wielu tysięcy mieszkańców Ugandy. Wielu z nich uciekło przed reżimem do Tanzanii. W 1979 roku wojska Tanzanii wsparły antyrządowych rebeliantów i obaliły Amina drogą zbrojnej interwencji. Obote po obaleniu Amina powrócił na urząd prezydenta[2][1].
Pozycję Obote w Ugandzie potwierdziły wybory w 1980 roku. W trakcie drugiego etapu rządów ponownie prowadził represyjną politykę względem mieszkańców Ugandy co doprowadziło do wybuchu wojny domowej. W 1985 roku armia odsunęła go od władzy drogą zamachu stanu. Obote zbiegł do Kenii, a następnie otrzymał azyl w Zambii. Zmarł 10 października 2005 roku w trakcie leczenia w RPA[2][1].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- afrik.com – Milton Obote est mort (fr.) [dostęp 2012-09-28]
- BBC News – Former Ugandan leader Obote dies (ang.) [dostęp 2012-09-28]
- „The Guardian” – Milton Obote Obituary
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Milton Obote (ang.). britannica.com.
- ↑ a b c d e f g h i j Apollo Milton Obote (ang.). encyclopedia.com.
- ↑ a b Ugand (pol.). portalwiedzy.onet.pl.
- ↑ Phares Mukasa Mutibwa (1992). Uganda since independence: a story of unfulfilled hopes. United Kingdom: C. Hurst & Co. s. 65–70. ISBN 1-85065-066-7.
- ↑ Erich Schaake: Kobiety dyktatorów. Tłumaczenie Roman Niedballa. Katowice: Videograf II, 2004.
|
|