Muhammad Chuna uld Hajdalla
 Muhammad Chuna uld Hajdalla (w ramce), 1983 | |
| Data i miejsce urodzenia |
1940 |
|---|---|
| Premier Mauretanii | |
| Okres |
od 8 marca 1984 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Wojskowego Komitetu Zbawienia Narodowego | |
| Okres |
od 4 stycznia 1980 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Mauretanii | |
| Okres |
od 31 maja 1979 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Muhammad Chuna uld Hajdalla, arab. محمد خونه ولد هيداله (ur. 1940 w regionie Dachlat Nawazibu), przywódca Mauretanii od 4 stycznia 1980 do 12 grudnia 1984, jako przewodniczący Wojskowego Komitetu Zbawienia Narodowego (CMSN, Comité Militaire de Salut National). Dwukrotny premier w latach 1979–1980 oraz w 1984. Kandydat w wyborach prezydenckich w 2003 i w 2007.
Młodość i kariera wojskowa
[edytuj | edytuj kod]Muhammad Chuna uld Haidalla urodził się w 1940 w regionie Dachlat Nawazibu. Ukończył szkołę średnią w Rossa przy granicy z Senegalem. W 1961 otrzymał tytuł baccalauréat w Dakarze. W 1962 wstąpił da armii mauretańskiej. W czasie służby uczył się we francuskim kolegium wojskowym w Saint-Cyr[1].
Po 1975 dowodził wojskami na północy Mauretanii w czasie wojny z siłami Frontu Polisario w regionie miast Bir Umm Karajn i Zuwirat. W 1978 uczestniczył w zamachu stanu, który obalił prezydenta Muchtara wuld Daddę. Jako członek junty wojskowej, Wojskowego Komitetu Uzdrowienia Narodowego (CMRN, Comité Militaire de Redressement National), został awansowany na stanowisko szefa Sztabu Generalnego[1].
Szef państwa i rządu
[edytuj | edytuj kod]31 maja 1979 objął stanowisko premiera, kilka dni po śmierci poprzednika w katastrofie lotniczej[1].
4 stycznia 1980 zastąpił Muhammada Mahmuda uld Luliego na stanowisku szefa państwa, pozostając jednocześnie premierem do grudnia 1980. Objął funkcję przewodniczącego Wojskowego Komitetu Zbawienia Narodowego (CMSN)[2].
16 marca 1981 w kraju miał miejsce nieudany zamach stanu przeciw władzy Hajdalli. Hajdalla o jego przygotowanie oskarżył Maroko, które jednak zaprzeczyło wszelkim oskarżeniom[2]. W marcu 1984 po raz drugi objął funkcję szefa rządu po tym, jak ze stanowiska został usunięty Maawija uld Sid’Ahmad Taja[2].
W czasie jego rządów w Mauretanii zakończyła się oficjalnie epoka niewolnictwa. W lipcu 1980 Hajdalla ogłosił zniesienie niewolnictwa, a w listopadzie 1981 wydał stosowny dekret w tej sprawie[1]. W latach 1980–1983 w kraju obowiązywało prawo szariatu[3].
W polityce zagranicznej jego głównym osiągnięciem było zakończenie wojny z Frontem Polisario na północy kraju. Hajdalla wycofał wojska z południowego Rio de Oro i uznał Polisario za reprezentanta ludności Sahrawi. Doprowadziło to do zaognienia stosunków z Marokiem. Z drugiej strony poprawie uległy stosunki z Algierią, popierającą niepodległość Sahary Zachodniej. W 1984 rząd Hajdalli uznał niepodległość Sahary Zachodniej[2][4].
12 grudnia 1984 Hajdalla został usunięty z urzędu szefa państwa i rządu na skutek zamachu stanu przeprowadzonego pod przywództwem Maawiji Taji. W tym czasie przebywał w Burundi na Szczycie Francusko-Afrykańskim i dowiedział się o zamachu dopiero w drodze powrotnej w czasie międzylądowania w Kongu. Powrócił jednak do Mauretanii, gdzie został aresztowany[5]. Z aresztu zwolniony został dopiero w grudniu 1988.
Działalność po utracie władzy
[edytuj | edytuj kod]Po zwolnieniu z aresztu w 1988, Hajdalla przez długi czas nie angażował się w działalność polityczną. Dopiero 7 listopada 2003 wziął udział w wyborach prezydenckich. Przegrał jednak z urzędującym prezydentem Tają, zdobywając 18,77% głosów[6]. 8 listopada 2003, razem z innymi kandydatami opozycji Ahmadem uld Daddahem oraz Massaudem uld Bu al-Chajrem, oskarżył władze o fałszerstwa wyborcze i wezwał mieszkańców kraju do odrzucenia wyników wyborów[7]. Tego samego dnia został aresztowany i oskarżony o oskarżony o próbę zamachu[8]. 28 grudnia 2003 otrzymał wyrok pięciu lat więzienia w zawieszeniu. Pozostał na wolności, ale ciążył na nim zakaz pełnienia funkcji publicznych przez pięć lat[9].
3 listopada 2004 razem z Daddahem został aresztowany i oskarżony o udział w planowaniu kolejnego zamachu stanu[10]. W czasie procesu groziło mu 5 lat więzienia, jednak ostatecznie 3 lutego 2005 został uniewinniony[11].
Po zamachu wojskowym przeciw władzy prezydenta Taji w sierpniu 2005, wyrok sądu został anulowany, a Hajdalla oczyszczony z zarzutów[12]. W grudniu 2006 zapowiedział udział w wyborach prezydenckich w marcu 2007[13]. W wyborach 11 marca 2007 zajął jednak dopiero 10. miejsce z wynikiem 1,73% głosów poparcia[6].
Po zamachu stanu z sierpnia 2008 przeciw władzy prezydenta Sidi uld Szajcha Abdallahiego, Hajdalla wyraził poparcie dla junty wojskowej i skrytykował negatywne reakcje zachodnich rządów wobec wydarzeń[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Haidalla, Mohamed Khouna Ould. rulers.org. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
- ↑ a b c d THE HAIDALLA REGIME. Library of Congress Country Studies. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
- ↑ Mauritania History. Encyclopædia of the Orient. [dostęp 2009-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-03)]. (ang.).
- ↑ Mauritania: Regional Security Concerns. Library of Congress Country Studies.. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
- ↑ AROUND THE WORLD; Mauritania's President Arrested by Coup Leader. The New York Times, 14 grudnia 1984. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
- ↑ a b Elections in Mauritania, African Elections Database.
- ↑ „MAURITANIA: Opposition leader arrested after president re-elected”, IRIN News, 9 listopada 2003.
- ↑ „Top Mauritanian politician held|, BBC News, 9 listopada 2003.
- ↑ „Haidalla walks free with suspended sentence”, IRIN News, 29 grudnia 2003.
- ↑ „MAURITANIA: Three opposition leaders arrested in connection with coup plots”, IRIN News, 4 listopada 2004.
- ↑ „MAURITANIA: Coup plotters get life in prison but escape death sentence”, IRIN News, 3 lutego 2005.
- ↑ Political exiles flocking back to Mauritania [online], Middle East Online, 12 września 2005 [dostęp 2009-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-30] (ang.).
- ↑ Ch'Bih Ould Cheikh Melainine retire sa candidature à la présidentielle de mars 2007 [online], AMI, 3 lutego 2007 [dostęp 2009-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2007-03-27] (fr.).
- ↑ L’ancien président Ould Haidalla défend le nouveau pouvoir en Mauritanie [online], C.R.I.DE.M, 30 sierpnia 2008 [dostęp 2017-11-01] (fr.).
|
