Order Skrzydła Świętego Michała

Order Skrzydła Świętego Michała
Ordem da Asa de São Miguel

Awers
Awers gwiazdy
Baretka
Ustanowiono	1171

Insygnia komandorii orderu

Order Skrzydła Świętego Michała (łac. Ordo Equitum S. Michaelis siva de Ala, por. Ordem da Asa de São Miguel) – pierwotnie zakon rycerski założony w 1171 roku w czasie panowania króla Portugalii Alfonsa I, później przekształcony w order i jako taki jest najstarszym odznaczeniem portugalskim. Obecnie dynastyczny order dynastii królewskiej Braganza, którego głowa – książę Duarte Pio nie jest wielkim mistrzem ani suwerenem, lecz patronem, w przeciwieństwie do dwóch pozostałych domowych orderów (Niepokalanego Poczęcia z Vila Viçosa i Świętej Elżbiety).

Historia

W średniowieczu

Pierwszą grupę braci-rycerzy stanowili członkowie zakonu Santiago z León, którzy pomogli pierwszemu królowi Portugalii wygrać bitwę z Maurami pod Santarém. Oddawali oni szczególną cześć św. Michałowi Archaniołowi, który stał się ich patronem, a wiązało się to z widokiem czerwonego warkocza przelatującej komety na tle tarczy słonecznej, widzianej podczas zwycięskiej dla nich bitwy. Widok ten utożsamiali z ognistym skrzydłem św. Michała Archanioła. Kometa była dla nich symbolem opieki boskiej, dobrą wróżbą oraz widzialnym przejawem patronatu św. Michała.

Order znajdował się pod przewodnictwem duchowym opactwa cysterskiego w Alcobaça. Kwatera główna orderu mieściła się w Porto w Portugalii. Początkowo występował jako Rycerskie Skrzydło św. Michała w Zakonie św. Jakuba od Miecza (Santiago), co tłumaczy też fakt, że jego członkowie używali jako swojego symbolu krzyża Santiago, wzbogaconego o obraz skrzydła anielskiego otoczonego złotymi promieniami słońca. Taki też symbol nosili oni na swoich białych płaszczach.

W 1191 roku powstała gałąź hiszpańska orderu utworzona na bazie rycerzy, którzy powrócili z Portugalii do Leónu i otrzymali od króla Leónu nadanie w postaci 5 wiosek (Trujillo, Santa Cruz, Zuferola, Lianoba i Albalá). Gałąź ta utrzymała się jednak tylko przez 5 lat, w 1196 roku została bowiem włączona do orderu Kalatrawy.

W epoce nowożytnej

Pierwsze statuty Orderu Skrzydła św. Michała zostały opublikowane przez cystersów w 1630 roku. Order przechodził podobną drogę jak inne zakony rycerskie w Portugalii. Został włączony do korony portugalskiej, a w 1834 roku zlikwidowany w Portugalii, wraz z wygnaniem przez królową Marię II króla Michała I oraz cystersów i pozostałych zakonów rycerskich. Michał I dostał pozwolenie od papieża Grzegorza XVI na przywrócenie zakonu na wygnaniu w 1848. Już 1859 wszelkie tajne zakony (nie tylko katolickie), zostały rozwiązane decyzją Piusa IX. W akcie nieposłuszeństwa wobec papieskiego orzeczenia Michał I przekształcił zakon w order domowy, honorowe odznaczenie nadawane za lojalność. Kwatera główna nowego orderu została umieszczona w Porto. Po jego śmierci w 1866 grupa odznaczonych rycerzy działała jeszcze nieformalnie do 1868.

Współczesność

1980 roku, podczas renowacji budynku dawnej kwatery orderu, odnaleziono jego tajne archiwum. Według tych dokumentów przetrwał on w osobach spadkobierców Michała I. W rok później order został odnowiony jako tajna organizacja przez grupę Portugalczyków. W połowie lat 80. dowiedział się o tym książę Duarte Pio i był zaskoczony tym, że w jego najbliższym otoczeniu znajduje się tak wielu jego członków. Nie zgodził się jednak na akceptację prawną zgromadzenia i zawiesił całą ich działalność. Na początku lat 90. książę powołał specjalną komisję w celu odnowienia statutu orderu, na której czele postawił swojego brata Michała, księcia Viseu. W 2001 nastąpiło podpisanie nowego statutu orderu, wraz z potwierdzeniem poprzednich statutów z lat 1630, 1848 i 1981, przez księcia Duarte Pio.

Obecnie dzieli się na cztery klasy: Łańcuch, Krzyż Wielki, Komandor i Kawaler/Dama oraz dodatkowo Medal Zasługi.