Patas
| Erythrocebus[1] | |||
| Trouessart, 1897[2] | |||
 Patas rudy (E. patas) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Parvordo | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
patas | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Simia patas von Schreber, 1775 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Patas[3] (Erythrocebus) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w zachodnio-środkowej Afryce[4][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) samic 48–52 cm, samców 60–87,5 cm, długość ogona samic 48–55 cm, samców 63–72 cm; masa ciała samic 4–7 kg, samców 7–13 kg[6][7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1897 roku francuski zoolog Édouard Louis Trouessart w publikacji swojego autorstwa poświęconej spisowi katalogowemu ssaków współcześnie występujących i kopalnych[2]. Trouessart wymienił cztery gatunki – Simia patas von Schreber, 1774, Cercopithecus pyrrhonotus Hemprich & Ehrenberg, 1829 (= Simia patas von Schreber, 1774), Cercopithecus ochraceus W. Peters, 1851 (= Simia cynocephalus Linnaeus, 1766) i Cercopithecus rufo-viridis[a] I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1843 – z których gatunkiem typowym jest Simia patas von Schreber, 1774.
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Erythrocebus: gr. ερυθρος eruthros ‘czerwony’; κηβος kēbos ‘długoogoniasta małpa’[8].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[9][7][4]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[6][4][7] | Rozmieszczenie geograficzne[6][4][7] | Podstawowe wymiary[6][7][b] | Status IUCN[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Erythrocebus patas | (von Schreber, 1775) | patas rudy | 3 podgatunki | na północ od lasów równikowych i na południe od Sahary od zachodniego Senegalu i południowej Mauretanii na wschód do Sudanu Południowego i środkowej Kenii; introdukowany do Portoryko | DC: 48–87 cm DO: 48–72 cm MC: 4–13 kg |
NT |
| Erythrocebus baumstarki | Matschie, 1905 | gatunek monotypowy | Tanzania (Serengeti i równiny Athi oraz zachodnia strona góry Kilimandżaro; wytępiony w południowej Kenii) | DC: 50–87 cm DO: 50–74 cm MC: 7,5–13 kg |
CR | ||
| Erythrocebus poliophaeus | (Reichenbach, 1862) | gatunek monotypowy | obszar pomiędzy rzeką Nil a zachodnią częścią Wyżyny Abisyńskiej (zachodnia Etiopia i południowo-wschodnia Somalia); prawdopodobnie w sąsiednim Sudanie Południowym | DC: 48–87 cm DO: 48–72 cm MC: 4–13 kg |
DD |
Kategorie IUCN: NT – gatunek bliski zagrożenia, CR – gatunek krytycznie zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Podgatunek Chlorocebus pygerythrus.
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Erythrocebus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & Sohn, 1898–1899, s. 19. (łac.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 232. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Erythrocebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
- ↑ a b c d D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 671. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 150–151. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 270, 1904. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-20]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-07]. (ang.).