Peruka
Peruka (fr. perruque) – włosy umocowane na imitującej skórę głowy bazie zakładanej na głowę, ułożone na kształt fryzury[1][2]. Obecnie peruki najczęściej nosi się w celu zakrycia braku włosów, bądź jako element ubioru. Peruki mogą być wykonane z włosów naturalnych lub syntetycznych[1][3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Peruki noszone były już w starożytnym Egipcie. Egipcjanie golili sobie głowy i zastępowali włosy perukami, głównie ze względów estetycznych. Peruki były popularne w XVI i XVII wieku, jednak największy ich okres popularności przypadł na wiek XVIII. Rozpropagował je głównie Ludwik XIV. Peruka świadczyła wtedy o zamożności właściciela. W imperium brytyjskim w XVIII wieku peruki były jednym z elementów strojów prawników oraz wyższego duchowieństwa (w niektórych krajach tradycja ta przetrwała do dziś). Pod koniec XIX wieku jedyną grupą społeczną, wśród której ich noszenie było na porządku dziennym, były ortodoksyjne żydowskie mężatki. Wedle żydowskiego prawa ich włosy nie powinny być widoczne, co związane było z wymogami skromności. W Polsce za Władysława IV zaczęto peruki nosić w Warszawie. Były wtedy także tradycyjnym elementem stroju sędziego[4].
Obecnie
[edytuj | edytuj kod]
Powody medyczne
[edytuj | edytuj kod]W dzisiejszych czasach peruki noszone są najczęściej z powodów medyczno-estetycznych, na przykład utraty włosów w wypadku lub łysienia. Może być konsekwencją terapii antynowotworowej, łysienia plackowatego, zaburzeń hormonalnych, problemów z tarczycą, przebytego COVID-19, czy też stosowania niektórych leków. To także nieodwracalny rezultat starzenia się organizmu[5][6].
Kultura popularna i moda
[edytuj | edytuj kod]Peruki są także popularne jako ozdoba wśród artystów i celebrytów, takich jak Cher, Tina Turner, Lady Gaga, czy Nicki Minaj[7]. Mogą też być elementem strojów na balach kostiumowych oraz, w ramach tzw. cosplay’u, na konwentach fanów fantastyki[8].
Budowa peruk
[edytuj | edytuj kod]Peruki według typu włosów użytych do produkcji[1][3]:
- Peruki naturalne – wykonane z włosów ludzkich (lub obecnie rzadziej zwierzęcych),
- Peruki syntetyczne – wykonane z materiałów sztucznych, m.in. kanekalonu[9],
- Peruki z włosów mieszanych – wykonane zarówno z włosów ludzkich, jak i materiałów sztucznych.
Rodzaje baz peruk[2]:
- koronkowe (z siatki),
- silikonowe,
- elastyczne,
- z monofilamentu.
Do częściowego zagęszczenia włosów, lub zakrycia mniejszego przerzedzenia stosuje się toppery (ang. topper, extension)[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c peruka - definicja, synonimy, przykłady użycia [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2022-08-27] (pol.).
- ↑ a b Types of wig bases & foundations [online], Cancer Hair Care, 13 czerwca 2018 [dostęp 2022-08-27] (ang.).
- ↑ a b c The Worldwide Hair Wigs and Extensions Industry is Expected to Reach $12.2 Billion by 2027 - ResearchAndMarkets.com [online], www.businesswire.com, 24 października 2022 [dostęp 2022-12-26] (ang.).
- ↑ Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska. [dostęp 2017-06-02].
- ↑ Mahadi i inni, Association Between Hair Diseases and COVID-19 Pandemic-Related Stress: A Cross-Sectional Study Analysis, „Frontiers in Medicine”, 0, 2022, DOI: 10.3389/fmed.2022.876561/full, ISSN 2296-858X [dostęp 2022-08-27] (ang.).
- ↑ Hair loss: Who gets and causes [online], www.aad.org [dostęp 2022-08-27] (ang.).
- ↑ Adrian Wesołowski, Trzy historie o celebrytach, „Kwartalnik Historyczny”, 126 (2), 2019, s. 337–350, DOI: 10.12775/KH.2019.126.2.05, ISSN 2451-1315 [dostęp 2024-02-01] (pol.).
- ↑ What Is a Cosplay Wig? (A Beginner’s Guide) [online], WigReports.com, 27 lipca 2021 [dostęp 2022-08-27].
- ↑ About Kanekalon｜Kaneka’s fibers for Hair Attachments [online], 頭髪装飾 [dostęp 2022-08-27] (ang.).