Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Petroglify nad jeziorem Onega w 2013 roku | |
Państwo | |
---|---|
Republika | |
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
III |
Numer ref. | |
Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
2021 |
61°40′22,6″N 36°01′26,1″E/61,672944 36,023917 | |
Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym[1] (ros. Петроглифы Онежского озера и Белого моря – trb. Pietroglify Onieżskogo oziera i Biełogo moria) – obiekt kulturowy z listy światowego dziedzictwa UNESCO obejmujący 33 stanowiska petroglifów znajdujących się we wschodniej Karelii (jedna z republik Federacji Rosyjskiej).
Obiekt został wpisany na listę 28 lipca 2021 roku podczas odbywającej się w Fuzhou 44. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa[2].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym to jedno z największych skupisk rytów naskalnych w Europie[1]. Po raz pierwszy zostały odkryte w 1848 roku na wschodnim brzegu jeziora Onega, na półwyspie Biesow Nos , przez estońskiego mineraloga i geologa, Constantina von Grewingka[3][4]. 28 lipca 2021 roku podczas odbywającej się w Fuzhou 44. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa rysunki te zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2].
Obiekt obejmuje co najmniej 4500[5] petroglifów wykutych w skałach w okresie późnego[6] neolitu, ok. 6–7 tysięcy lat temu[1][7]. Znajdują się one w Republice Karelii w północno-zachodniej części Rosji, na 33 stanowiskach w dwóch oddalonych od siebie o ok. 300 km lokalizacjach[1][7]:
- 22 stanowiska nad jeziorem Onega, w rejonie pudożskim – obejmujące obszar 6 944,14 ha (strefa buforowa 15 100 ha), na którym wzdłuż 18,5-kilometrowego odcinka wschodniego brzegu jeziora znajduje się ponad 1200 rysunków naskalnych[5], które przedstawiają głównie zwierzęta, w tym ptaki, renifery, białuchy i łosie[6], wizerunki pół ludzi, pół zwierząt oraz figury geometryczne mogące być symbolami solarnymi i lunarnymi[1][7].
- 11 stanowisk nad Morzem Białym, w rejonie biełomorskim – na obszarze o powierzchni 105,4 ha (strefa buforowa 457 ha) znajdującym się 6–8 km od Biełomorska, w delcie rzeki Wyg, wyrytych jest 3411 rysunków przedstawiających głównie sceny myśliwskie i rybołówcze oraz związane z nimi narzędzia, odciski stóp ludzi i zwierząt[5][1][7], a także wizerunki ludzi na nartach[6].
Rysunki wykonywano przy pomocy kwarcowych młotków, co było żmudną i trudną pracą (wyrycie zaledwie 10 cm linii zajmowało ok. pół godziny)[6]. Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym stanowią dokumentację kultury neolitycznej w Fennoskandii, a ich występowanie jest ściśle związane z osadami ludzkimi i cmentarzyskami z tego okresu. Wyryte w skałach rysunki wykazują wysokie walory artystyczne i są świadectwem twórczości ludzi epoki kamienia[1][7].
W Biełomorsku znajduje się muzeum petroglifów (ros. Беломорский районный краеведческий музей «Беломорские петроглифы»[8] – trb. Biełomorskij rajonnyj krajewiedczeskij muziej «Biełomorskije pietroglify»)[6].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Petroglify nad Morzem Białym – wizerunek renifera oraz pięciu ludzi na nartach (2016)
-
Petroglify nad Morzem Białym – wizerunek trzech narciarzy (2016)
-
Petroglify nad Morzem Białym (2013)
-
Petroglify nad jeziorem Onega (2005)
-
Petroglify nad jeziorem Onega (2013)
-
Petroglify nad jeziorem Onega (2021)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Federacja Rosyjska. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-05-23].
- ↑ a b UNESCO World Heritage Centre , World Heritage Committee inscribes four cultural and one natural site on UNESCO’s World Heritage List [online], whc.unesco.org, 28 lipca 2021 [dostęp 2023-05-23] (ang.).
- ↑ Petroglify sprzed 6 tys. lat nad brzegiem jeziora Onega [online], Nauka w Polsce [dostęp 2023-05-23] (pol.).
- ↑ Filatelistyka – antropogeneza i archeologia epoki kamienia [online], www.archeofil.pl [dostęp 2023-05-23] .
- ↑ a b c Petroglyphs of Lake Onega and the White Sea – Executive Summary. [w:] UNESCO World Heritage Centre [on-line]. 2021. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e Rosyjska sensacja sprzed 7 tys. lat. Chcą wpisania jej na Listę Światowego Dziedzictwa [online], wideo.wp.pl, 15 lipca 2021 [dostęp 2023-05-23] (pol.).
- ↑ a b c d e UNESCO World Heritage Centre , Petroglyphs of Lake Onega and the White Sea [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-05-23] (ang.).
- ↑ Краеведческий музей «Беломорские петроглифы» – Главная [online], brkm-museum.ru [dostęp 2023-05-23] .