Przejdź do zawartości

Piaskowiec godulski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia ''Głębiec'' piaskowca godulskiego”
Położenie na mapie Polski
Piaskowiec godulski w miejscu występowania (Godula)

Piaskowiec godulski – rodzaj okruchowej skały osadowej, piaskowca (waki arkozowej), stanowiącego główny składnik warstw godulskich płaszczowiny śląskiej, budującej znaczącą część Beskidów Zachodnich. Piaskowce warstw godulskich w polskich Beskidach budują m.in. blok Beskidu Małego i znaczną część Beskidu Śląskiego, zaś na zachód od Olzy, po stronie czeskiej – północny skraj Beskidu Morawsko-Śląskiego. Od położonego tam szczytu Godula, gdzie zostały w XIX w. po raz pierwszy opisane, wzięły swoją nazwę. Piaskowce te pochodzą z kredy (alb i cenoman).

Wyróżnia się trzy poziomy warstw godulskich, w których występują przedmiotowe piaskowce: dolny, środkowy i górny. Z nich w Polsce eksploatowane są poziomy środkowy i dolny.

W Polsce piaskowiec godulski wydobywany jest aktualnie w kilku lokalizacjach w Brennej i w jej pobliżu, w gminie Brenna, w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim.

Skład mineralogiczny

[edytuj | edytuj kod]

Głównym minerałem budującym piaskowiec godulski jest kwarc. Ponadto występują ortoklaz, plagioklaz, muskowit, biotyt, kalcyt i okruchy skalne oraz sporadycznie glaukonit odpowiadający za specyficzne zielonkawe zabarwienie. Spoiwo ilasto-krzemionkowo-wapniste, ilasto-krzemionkowe, wapniste oraz wapnisto-ilaste.

Cechy fizyczne

[edytuj | edytuj kod]

Piaskowiec godulski posiada strukturę drobno- i średnioziarnistą. Barwa szaroniebieska lub zielonkawa, zwietrzały jest szarozielony. Nosi również zwyczajowe nazwy piaskowiec Brenna oraz piaskowiec breński, które są stosowane w nomenklaturze handlowej. Część piaskowców breńskich można polerować.

Parametry fizyczne złoża Tokarzówka:

  • Gęstość 2,67 g/cm³
  • Gęstość objętościowa 2,44 g/cm³
  • Porowatość 8,5%
  • Nasiąkliwość 2,9%
  • Wytrzymałość na ściskanie 110,5 MPa
  • Wytrzymałość na zginanie 9,4 MPa
  • Ścieralność na tarczy Boehmego 0,61 cm
  • Mrozoodporność całkowita

Parametry fizyczne złoża Głębiec:

  • Gęstość 2,65 g/cm³
  • Gęstość objętościowa 2,47 g/cm³
  • Porowatość 7,1%
  • Nasiąkliwość 2,8%
  • Wytrzymałość na ściskanie 85 MPa
  • Ścieralność na tarczy Boehmego 0,41 cm
  • Mrozoodporność całkowita

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początek eksploatacji sięga co najmniej czasów dwudziestolecia międzywojennego. Wydobywany był w 20 kamieniołomach, z których dziś czynnych jest 6.

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Piaskowiec godulski stosuje się w budownictwie oraz w drogownictwie.

Przykłady zastosowania

[edytuj | edytuj kod]

Wybrane obiekty, w których wykorzystany był piaskowiec Brenna:

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Henryk Walendowski. Minimonografie polskich kamieni budowlanych. Piaskowce z Brennej. „Nowy Kamieniarz”. 2 (52)/2011, marzec 2011. ISSN 1899-3419. 
  • Głębiec. Akademia Górniczo-Hutnicza. [dostęp 2020-01-05]. (pol.).
  • Dominik Łukasiak. Zmienność wytrzymałościowa piaskowców godulskich z Brennej w warunkach jednoosiowego ściskania. „Górnictwo i Geoinżynieria”. 2, 2010. ISSN 1732-6702. 
  • Piaskowiec godulski. brenna.org.pl. [dostęp 2020-01-05]. (pol.).