Plac Na Rozdrożu w Warszawie
| Śródmieście Południowe | |
.jpg) Plac Na Rozdrożu (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
 52°13′10,2″N 21°01′29,5″E/52,219500 21,024852
| |
Plac Na Rozdrożu – plac w śródmieściu Warszawy.
Układ
[edytuj | edytuj kod]Zbiegają się tutaj ulice:
- aleja Armii Ludowej – część Trasy Łazienkowskiej;
- Koszykowa;
- aleja Jana Chrystiana Szucha;
- aleja Wyzwolenia;
- Aleje Ujazdowskie.
Układ dwupoziomowego placu został podporządkowany poprowadzonej tędy Trasie Łazienkowskiej. Biegnie ona dolnym poziomem w tunelu pod placem, natomiast górnym poprowadzono al. Jana Chrystiana Szucha i Al. Ujazdowskie oraz pozostałe dwie ulice, mające jednak charakter w całym układzie drugorzędny. Obydwa poziomy łączy ze sobą system zjazdów, który nie jest jednak kompletny – tj. ruch nie we wszystkich kierunkach jest w obrębie placu możliwy.
W czasie modernizacji plac został wyposażony w liczne połączenia podziemne dla pieszych, w zachodniej jego części powstał również placyk z fontanną.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Plac powstał w 1768 jako część Osi Stanisławowskiej[1] i wielkiego założenia, tzw. Ujazdowskiego, w ramach którego powstać miał system gwiaździstych placów z główną osią przecinającą Zamek Ujazdowski. Autorem jego założenia był August Moszyński. Od wyznaczonego na przecięciu Traktu Królewskiego z Drogą Królewską (ob. aleja Wyzwolenia i ulica Nowowiejska) placu wytyczono cztery aleje, z których trzy przetrwały do dziś (al. Wyzwolenia, ul. Koszykowa i al. Szucha).
W wieku XIX plac, znajdujący się poza ścisłą zabudową miejską, był wraz z placem Ujazdowskim miejscem zabaw i wystaw. Pod koniec wieku wzniesiona tam cerkiew św. Michała Archanioła, służąca rosyjskiemu garnizonowi, stacjonującemu w rozległym zespole koszarowym u podnóża skarpy. Cerkiew została rozebrana w latach 20. XX wieku.
Po 1935 na placu planowano wznieść monumentalny pomnik Józefa Piłsudskiego będący elementem projektowanej na Polu Mokotowskim Dzielnicy Marszałka Józefa Piłsudskiego[2]
Przed wybuchem II wojny światowej plac nosił nazwę placu Wolności[3].
Wraz z budową w latach 1971–1974 Trasy Łazienkowskiej układ placu uległ istotnym zmianom. Na potrzeby stworzenia nowoczesnego węzła komunikacyjnego uzyskał obecną, dwupoziomową formę wraz z placykiem z fontanną w części zachodniej. Pod placem przebito tunel o długości 46 metrów[4]. Skośna w stosunku do placu Trasa zniekształciła czytelność Osi Stanisławowskiej[5].
Na placu planowano wzniesienie pomnika Józefa Piłsudskiego i w 1990 wmurowano tam stosowną tablicę informacyjną[6].
10 listopada 2006 u zbiegu alei Szucha i Alei Ujazdowskich odsłonięto pomnik Romana Dmowskiego, który stał się przedmiotem protestów[7][8].
W 2018 na placu urządzono miejski ogród warzywny[9].
W 2021 na placu miał zostać odsłonięty pomnik Bitwy Warszawskiej 1920[10].
4 czerwca 2023 na placu rozpoczął się tzw. „Wielki Marsz” w proteście przeciwko działaniom rządu PiS[11]. W czasie przebudowy placu w 2023 zlikwidowano przejście podziemne dla pieszych pod Alejami Ujazdowskimi[12].
Ważniejsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]- Pomnik Ignacego Daszyńskiego
- Pomnik Romana Dmowskiego
- Trasa Łazienkowska
- Park Ujazdowski
- Ogród Botaniczny
- Gmach Ministerstwa Sprawiedliwości
Obiekty nieistniejące
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 167.
- ↑ Bolesław Stelmach, Karolina Andrzejewska-Batko (red.): Tożsamość. 100 lat polskiej architektury. Warszawa: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2019, s. 130. ISBN 978-83-951542-7-0.
- ↑ Jerzy S. Majewski, Warszawa tuż przed wojną: rosną potężne gmachy [online], warszawa.gazeta.pl [dostęp 2012-05-06] (pol.).
- ↑ Wszystko o Trasie „Ł”. Wywiad z Wiesławem Rososińskim. „Stolica”. 27, s. 3, 7 lipca 1974.
- ↑ Jan Zachwatowicz: Problemy zachowania historycznych budynków [w:] Warszawa współczesna. Geneza i rozwój. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 289. ISBN 83-01-02892-0.
- ↑ Stanisław Józef Łagowski: Cytadela Warszawska 1832–2007. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks“, 2009, s. 171. ISBN 97883-88773-94-5.
- ↑ Pomnik Dmowskiego wzbudza kontrowersje, „Gazeta Wyborcza” 18.10.2006.
- ↑ Jan Żaryn. Nie wyrzucajmy Dmowskiego na śmietnik historii. „Rzeczpospolita”, 2006-10-24. Warszawa.
- ↑ Tomasz Demiańczuk: Plac Na Rozdrożu z Miejskim Ogrodem Warzywnym. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 10 maja 2018. [dostęp 2018-11-02].
- ↑ Pomnik Bitwy Warszawskiej 1920. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 13 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-27].
- ↑ "Było bardzo bezpiecznie". Policja podsumowała marsz [online], TVN Warszawa, 4 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-05] (pol.).
- ↑ Jarosław Osowski. Ostatnia łopata Na Rozdrożu. „Gazeta Stołeczna”, s. 12, 15 grudnia 2023.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Plac Na Rozdrożu na stronach Urzędu m.st. Warszawy. um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-11)].