Podskoczek egipski
Jaculus jaculus[1] | |||||
(Linnaeus, 1758) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Infrarząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Rodzaj | |||||
Gatunek |
podskoczek egipski | ||||
| |||||
Podgatunki | |||||
| |||||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[27] | |||||
Podskoczek egipski[28], skoczek pustynny[29], skoczek egipski[29] (Jaculus jaculus) – gatunek ssaka z podrodziny skoczków (Dipodinae) w rodzinie skoczkowatych (Dipodidae), najmniejszy z rodzaju Jaculus[30].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Podskoczek egipski występuje w zachodnio-północnej i północnej Afryce oraz na Bliskim Wschodzie zamieszkując w zależności od podgatunku[31]:
- J. jaculus jaculus – Maroko, Algieria, Tunezja, Libia, Egipt, Sahara Zachodnia, Mauretania, północny Senegal, Mali, Niger, północno-wschodnia Nigeria, Czad i Sudan.
- J. jaculus schlueteri – północno-wschodni Egipt (północna część półwyspu Synaj), Strefa Gazy i Izrael; prawdopodobnie również skrajnie zachodnia Jordania.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Mus jaculus[2]. Holotyp pochodził z Piramid w Gizie, w Egipcie[32].
We wcześniejszych ujęciach systematycznych J. hirtipes i J. loftusi były zaliczane do J. jaculus[32]. Filogenetycznie J. jaculus należy do podrodzaju Jaculus i jest taksonem siostrzanym kladu J. hirtipes + J. loftusi[31]. Taksonomia dotycząca podgatunków powinna zostać zrewidowana, ponieważ poprzednie analizy opierały się na mieszanych próbkach J. hirtipes i J. jaculus[31]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[31].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Jaculus: łac. iaculus „to, co jest rzucane, strzałka”, od iacio „rzucać”[33].
- schlueteri: Wilhelm Schlüter, Jr., (1866–1938), niemiecki sprzedawca specjalizujący się w historii naturalnej[9].
Budowa ciała
[edytuj | edytuj kod]Podskoczek egipski jest najmniejszym spośród gatunków rodzaju Jaculus. Ma bardzo długi ogon, a jego tylne łapy są silne, masywne i bardzo sprężyste. Umożliwiają gryzoniowi skuteczną ucieczkę przed drapieżnikami[30].
Część ciała | Zakres wymiarów |
---|---|
tułów z głową | 119–130 mm |
ogon | 191–197 mm |
tylne łapy | 60–67 mm |
ucho | 19–22 mm |
masa ciała | 64–74 g |
Genetyka
[edytuj | edytuj kod]Garnitur chromosomowy podskoczka egipskiego tworzy 48 par chromosomów[35].
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Prowadzi nocny tryb życia[27], dzięki czemu chroni organizm przed przegrzaniem i odwodnieniem. Okres letni stara się przetrwać w estywacji. Obniżeniu ulega aktywność życiowa i spowalniają się procesy metaboliczne zwierzęcia. Podskoczek egipski spędza dnie w norach. Na powierzchni porusza się na tylnych łapach, wykonując długie, nawet kilkumetrowe skoki. Na wolności może żyć do około 4 lat[30].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Siedlisko podskoczka egipskiego jest znacznie zróżnicowane. Mieszka zarówno wśród pustynnych wydm, jak i w terenie skalistym. Zawsze jednak szuka miejsc, w których można odnaleźć roślinność, stanowiącą jego pożywienie[27].
Podskoczek egipski żywi się korzeniami, trawami, nasionami, a także owadami. Gryzoń ten nie pije wody. Pozyskuje ją wyłącznie z pokarmu stałego – zielonych części roślin i z owadów. Polują na niego: lis blady (Vulpes pallida), lis rudy (Vulpes vulpes), wąż Malpolon moilensis, zorilla paskowana (Ictonyx striatus) i efa piaskowa (Echis carinatus)[30].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jaculus jaculus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 63. (łac.).
- ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. v, 25. (łac.).
- ↑ M.H.C. Lichtenstein. Über die Springmäuse oder die Arten der Gattung Dipus. „Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1825, s. 153, 1828. (niem.).
- ↑ V. Loche: Catalogue des mammifères et des oiseaux observés en Algérie. Paris: Bertrand, 1858, s. 21. (fr.).
- ↑ W.T. Blanford. Descriptions of new Mammalia from Persia and Balúchistan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 16, s. 312, 1875. (ang.).
- ↑ F. Lataste. Les gerboises d’Algérie description d’une espèce nouvelle (Dipus Darricarrerei). „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 18, s. 661, 1883. (fr.).
- ↑ A. Reichenow. Neue Wirbelthiere des Zoologisches Museums in Berlin. „Zoologischer Anzeiger”. 10, s. 369, 1887. (niem.).
- ↑ a b A. Nehring. Über Dipus Schlüteri n. sp. und einige andere Nager aus Palästina. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1901 (8), s. 163, 1901. (niem.).
- ↑ O. Thomas. On some mammals collected by Capt. H. N. Dunn, R. A. M. C., in the Soudan. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1903 (1), s. 299, 1903. (ang.).
- ↑ Thomas 1913 ↓, s. 483.
- ↑ Thomas 1913 ↓, s. 485.
- ↑ Thomas i Hinton 1921 ↓, s. 10.
- ↑ Thomas i Hinton 1921 ↓, s. 10, 11.
- ↑ Thomas i Hinton 1921 ↓, s. 11.
- ↑ O. Thomas. The forms of Jaculus jaculus in Egypt and Syria. „The Annals and Magazine of Natural History”. Night series. 9, s. 296, 1922. (ang.).
- ↑ Cheesman i Hinton 1924 ↓, s. 556.
- ↑ Cheesman i Hinton 1924 ↓, s. 557.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 226.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 228.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 230.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 234.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 236.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 238.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 240.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 242.
- ↑ a b c G. Amori i inni, Jaculus jaculus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-04] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 329–330, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b c d Theresa Keeley: Jaculus jaculus. Animal Diversity Web (On-line), 2004. [dostęp 2012-12-22]. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 232. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Jaculus jaculus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-04].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 355, 1904. (ang.).
- ↑ J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 99. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ G. Dobigny, A. Nomao, J.C. Gautun. A cytotaxonomic survey of Rodents from Niger. Implications for systematics, biodiversity and biogeography. „Mammalia”. 66 (4), s. 495–523, 2009. DOI: 10.1515/mamm.2002.66.4.495. ISSN 1864-1547. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- O. Thomas. New African Epimys and Jaculus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight-series. 11, s. 482–485, 1913. (ang.).
- O. Thomas & M.A.C. Hinton. Captain Angus Buchanan's Aïr Expedition. II. On the mammals (other than ruminants) obtained during the expedition to Aïr (Asben). „Novitates zoologicae”. 28 (1), s. 1–13, 1921. (ang.).
- R. Cheesman & M.A.C. Hinton. On the mammals collected in the desert of Central Arabia by Major R. E. Cheesman. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 14, s. 548–558, 1924. (ang.).
- G.L. Ranck. The rodents of Libya: taxonomy, ecology, and zoogeographical relationships. „Bulletin of the United States National Museum”. 275, s. 1–264, 1968. (ang.).