Przejdź do zawartości

Poezja śpiewana

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Poezja śpiewana
Instrumenty

fortepian, skrzypce, altówka, gitara akustyczna, kontrabas, akordeon, wiolonczela

Gatunki pokrewne

piosenka poetycka, piosenka autorska, piosenka aktorska

Style regionalne
piosenka francuska, folk, folk-rock

Poezja śpiewana – pojemny i nieprecyzyjnie określony gatunek słowno-muzyczny, w którym utwory składają się z tekstu poetyckiego, który w zamierzeniu twórcy nie był przeznaczony do śpiewu (w przeciwieństwie do piosenki poetyckiej)[1][2]. Najczęściej są to kompozycje o charakterze ballady, głębokiej treści, wyszukanej, często delikatnej melodii oraz skromnej aranżacji (zwykle na gitarę lub fortepian).

Terminy i gatunki pokrewne

[edytuj | edytuj kod]

Poezja śpiewana jest gatunkiem muzyki, którego nazwę spopularyzował krytyk muzyczny i językoznawca Andrzej „Ibis” Wróblewski. Termin ten określa utwór słowno-muzyczny oparty na wierszu lub tekście poetyckim wysokiej próby, z muzyką podkreślającą jego wagę i wzmacniającą przekaz. Poezję śpiewaną charakteryzuje bogata interpretacja. Jest gatunkiem pokrewnym do piosenki autorskiej, granica między tymi dwoma gatunkami jest bardzo trudna do określenia. Termin „poezja śpiewana” łączy się też z określeniem „kraina łagodności”, zaczerpniętym z poezji Jerzego Harasymowicza. Do tej formy artystycznej w swoich piosenkach nawiązywali: Wojciech Belon, Magda Umer, Przemysław Gintrowski oraz Elżbieta Adamiak.

Utwory słowno-muzyczne wykonywane z bogatym wachlarzem aktorskich środków wyrazu są zaliczane do gatunku piosenka aktorska. Poezja śpiewana, piosenka aktorska i piosenka studencka (w ramach tzw. kultury studenckiej), a także tzw. piosenka turystyczna są wobec siebie komplementarne. Gatunki te przenikają się wzajemnie i są błędnie używane zamiennie. Często poezja śpiewana to zarazem piosenka autorska, czyli utwór, którego wykonawca jest jednocześnie autorem słów i muzyki.

Poezja śpiewana jest terminem silnie zakorzenionym w polskiej kulturze i muzyce rozrywkowej. Na świecie podobni wykonawcy są często uznawani za wykonawców folkowych i folk-rockowych (np. Bob Dylan, Simon & Garfunkel, Tom Waits, Leonard Cohen, Suzanne Vega, Jacques Brel czy Georges Brassens). Bliska gatunkowi poezji śpiewanej jest także tzw. piosenka francuska, reprezentowana np. przez Édith Piaf, twórczość bardów, takich jak Bułat Okudżawa, Jacek Kaczmarski czy Jaromír Nohavica, oraz piosenka kabaretowa. Niekiedy także teksty piosenek rockowych oraz z gatunku soul mogą być uznane za poezję śpiewaną, lecz przynależność tej muzyki do gatunku poezji śpiewanej jest kwestionowana.

Historia poezji śpiewanej

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze ślady poezji śpiewanej znajdujemy w przedhomerowej Grecji (ok. 900–700 p.n.e.). Aojdowie – śpiewacy, akompaniujący sobie na formindze lub kitarze (dawne instrumenty strunowe), wykonywali własne, surowe w odbiorze, kompozycje opisujące losy bohaterów i sławiące władców. Prowadzili działalność na dworach władców.

W starożytnym Rzymie muzyka początkowo pełniła funkcje utylitarne, jednak z czasem przejęła wielorakie funkcje społeczno religijne poczynając od rytualnych hymnów ‘carmen’ charakteryzujących się powtarzalnością, rytmem i formalnością zwrotów[3]. Muzyka miała też znaczące miejsce w czasie różnych rytuałów[4], rozrywki, i walk gladiatorów[5].

Festiwale i przeglądy poezji śpiewanej i piosenki literackiej w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Festiwale poezji śpiewanej i piosenki literackiej w Polsce.

Wykonawcy

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Wykonawcy poezji śpiewanej i piosenki literackiej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Piosenka poetycka, [w:] Encyklopedia Wiem [online], Onet.pl [dostęp 2022-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-14].
  2. Piosenka poetycka [online], Encyklopedia Interia [dostęp 2022-04-13].
  3. Frances Hickson Hahn, „Performing the Sacred: Prayers and Hymns”, in A Companion to Roman Religion, Blackwell, 2007, s. 236, ISBN 978-1-4051-2943-5, także Michael C.J. Putnam, Horace’s Carmen Saeculare (London, 2001), s. 133.
  4. Josef Lössl, Nicholas J. Baker-Brian, A Companion to Religion in Late Antiquity., Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons, Inc, 20 kwietnia 2018, s. 611, DOI10.1002/9781118968130, ISBN 978-1-118-96813-0 (ang.).
  5. Paul Christesen, Donald G., eds. Kyle, A Companion to Sport and Spectacle in Greek and Roman Antiquity: Christesen/A Companion to Sport and Spectacle in Greek and Roman Antiquity., Oxford: John Wiley & Sons, Inc., 11 listopada 2013, DOI10.1002/9781118609965, ISBN 978-1-118-60996-5 (ang.).