Pokrytki
52°56′23″N 20°20′41″E/52,939722 20,344722| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
06-445[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WML |
| SIMC |
0126994[5] |
Położenie na mapie gminy Strzegowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mławskiego  | |
| 52°56′23″N 20°20′41″E/52,939722 20,344722[1]
| |
Pokrytki – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mławskim, w gminie Strzegowo[6][5].
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Mikołaja w Niedzborzu.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0127002 | Aleksandrowo | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o Pokrytkach pochodzi z 1349 r. Dokument wymienia nazwę Pokrite Wodi (dzisiejsze Pokrytki) i dotyczy odgraniczenia przez księcia płockiego Bolesława III dóbr uprawnych jego matki, księżnej Elżbiety. Wymienia on dziesięć miejscowości należących do kasztelanii wyszogrodzkiej, a wśród nich Pokrytki. W XVI w. wchodziły one w skład powiatu niedzborskiego, na pograniczu ziemi płockiej i zawkrzeńskiej (Zawkrze).
W 1502 roku Mikołaj Bartnicki kustosz katedry płockiej, sekretarz wielki koronny i właściciel Pokrytek wystąpił z prośbą o nadanie swej posiadłości praw miejskich. W 1503 r. król Aleksander Jagiellończyk dozwala księdzu Mikołajowi z Bartnik, swemu dworzaninowi lokować miasto w miejscu 2 wsi dziedzicznych Pokrytki, przyległych do siebie. 21 maja 1505 r. Pokrytki otrzymały miejskie prawo chełmińskie (Myedzyborze ex villa Pokrythy 1505). Nowe miasto nosiło nazwę Międzyborze (Myedziborze 1551 r.). W II połowie XVI w. nastąpiła zmiana w Niedzbórz (Niedzborz 1570 r. 1578 r.). Lokacja z 1503 r. wyraźnie dotyczyła 2 wsi Pokrytki, ale wbrew literze dokumentu jedna z tych wsi nie została włączona do nowo lokowanego miasta.
20 sierpnia 1944 r. w Pokrytkach oddziały partyzanckie wchodzące w skład Brygady Armii Ludowej "Synowie Ziemi Mazowieckiej" pod dowództwem mjr. Władysława Marchoła "Mazura" stoczyły największą bitwę partyzancką na wcielonych do Rzeszy ziemiach polskich[8]. 2 bataliony AL starły się z dwoma batalionami Waffen SS wspieranymi przez własowców i żandarmerię wyposażonymi m.in. w artylerię lekką, broń pancerną i wspartymi przez lotnictwo. Po ciężkiej, całodniowej walce oddział partyzancki wyrwał się z okrążenia. Hitlerowcy stracili sześciu żołnierzy SS (20 zostało rannych). Po stronie partyzanckiej padło siedmiu zabitych i pięciu rannych. W wyniku walk spłonęła połowa miejscowych zabudowań[9].
W bitwie polegli m.in.:
- Szef wydziału operacyjnego — kpt. Czesław Wiśniewski („Wicher”)
- Dowódca 2 Batalionu im. Ziemi Rypińskiej por. Józef Gumiński („Dąb”)
- Dowódca plutonu — ppor. Eugeniusz Kopka („Jaszczur”).
18 września 1939 roku w Pokrytkach urodziła się posłanka na sejm II i III kadencji Anna Zalewska.
W Pokrytkach urodził się Franciszek Cieślak „Wilczur”, „Szatan” – żołnierz antykomunistycznego podziemia, aresztowany w 1946 roku, skazany na karę śmierci, wyrok w wyniku amnestii zamieniono na karę więzienia, w którym spędził 22 lata.
Grodzisko[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Pokrytek istniało grodzisko. Była to średniowieczna lokalizacja osady o nazwie „Międzyleś”, zlokalizowane ok. 300 m od zabudowań obecnej miejscowości. Na powierzchni terenu występują tam ślady zabudowy jak i wykopalisk archeologicznych.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 106950
- ↑ Wieś Pokrytki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-09-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-05-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 947 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 200
- ↑ Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 477
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik Historyczno-Geograficzny Ziem Polskich W Średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk
- Adam Wolff: Studia nad urzędami mazowieckimi 1370-1526, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk
- Jerzy Antonowicz: Studia i materiały do dziejów ziemi zawkrzeńskiej, PWN 1971 r.
- Antoni J. Nowowiejski: Płock: monografia historyczna, 1917 r.
- Kwartalnik historii kultury materialnej, PAN 1953 r.
- Atlas historyczny Polski, Komisja Atlasu Historycznego Polski, PAN 1930 r.
- Miasta polskie w tysiącleciu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965 r.
- Jan Pietka: Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, 1975 r.
- Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987 r.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pokrytki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 545.
- Siedziba gminy: Strzegowo
