Polanka Hallera
49°55′59″N 19°46′06″E/49,933056 19,768333| wieś | |
 Dwór | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
310 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
456[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-052[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0335278 |
Położenie na mapie gminy Skawina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
| 49°55′59″N 19°46′06″E/49,933056 19,768333[1]
| |
| Strona internetowa | |
Polanka Hallera – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Skawina na Pogórzu Wielickim.
Na północ od centrum wsi leży rozległy zespół dworski, składający się z zabudowań gospodarczych i parku. Zespół należy do Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wyraźnie dominuje on w krajobrazie całej okolicy i widoczny jest w promieniu kilkunastu kilometrów, szczególnie od strony północnej. Na zachodnim brzegu wsi znajduje się Las Uniwersytecki (około 20 ha).
Do Uniwersytetu Jagiellońskiego należy ponad dwie trzecie całego obszaru wsi, łącznie z Lasem Uniwersyteckim.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0335284 | Doły | część wsi |
| 0335290 | Gościniec | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
W latach osiemdziesiątych XIX w. wieś powszechnie nazywano Polanką Hallerowską, ponieważ wówczas od około wieku należała do rodziny Hallerów. W 1993 roku po kilku wcześniejszych zmianach nazwy, wieś ostatecznie przyjęła obecną nazwę.
Pierwsza znana wzmianka o wsi pochodzi z 1352 roku.
Była główną siedzibą rodową Hallerów do końca II wojny światowej w 1945 roku. Ostatnim właścicielem majątku w Polance był syn Władysława i Lucyny, generał Stanisław Haller. W okresie międzywojennym Polanka stanowiła jeden z największych majątków ziemskich w okolicy Krakowa, obejmowała bowiem 403 hektary ziemi. Po zakończeniu II wojny światowej i odebraniu majątku Hallerom jest on od 1959 w posiadaniu Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Hallerowie[edytuj | edytuj kod]
Według tradycji, Hallerowie przybyli do Polski w XV w. z Bawarii i tu się zadomowili. W 1795 roku ród uzyskał od Franciszka II szlachectwo z predykatem von Hallenburg oraz herb. Najwybitniejszymi z Hallerów byli: syn Władysława, generał Stanisław Haller z linii Polanka, oraz Józef Haller von Hallenburg.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[6].
- Zespół dworski: dwór, czworak, park, dwa zespoły zabudowań gospodarczych przy wewnętrznych dziedzińcach: kuźnia, stajnia, obora, chlew, stodoła, spichlerz, magazyn oraz teren zwany przylaskiem „Dębina” ze stawem.
Dwór i park krajobrazowy[edytuj | edytuj kod]
Klasycystyczny dwór składa się z dwóch, znacznie różniących się od siebie części. Od południa jest to obszerny, parterowy budynek, z szerokim piętrowym ryzalitem od strony ogrodu, zwieńczonym trójkątnym tympanonem. Ta część dworu pochodzi z połowy XIX wieku. Nieco później od strony północnej do dworu przybudowano galerię, podpartą kilkoma filarami. Galeria połączona jest z portykami, nad którymi wznoszą się tympanony, ozdobione herbami Hallerów.
Nadal dość dobrze prezentuje się park krajobrazowy o powierzchni 1,72 hektara. Założony na początku XIX w., a w około sto lat później poszerzony. Te etapy powstawania parku są widoczne w ogólnym układzie i w wieku drzew. Do najcenniejszych spośród nich należą:
- buk zwyczajny o odmianie purpurowej (obwód 366 cm) i dwa inne;
- dwa ogromne platany we wschodniej części parku (około 365 i 355 cm obwodu).
Od parku na południe, w kierunku stawu w dolinie, biegnie długa na kilkaset metrów aleja starych dębów.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 107220
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 947 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Julian Zinkow – Wokół Tyńca i Skawiny. Przewodnik monograficzny., wydawnictwo "PLATAN", Kraków 1995.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
