Stanisław Haller

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Stanisław Haller
Ilustracja
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia 26 kwietnia 1872
Polanka Hallera, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci kwiecień 1940
Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby 1892–1926
1939–1940
Siły zbrojne Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Stanowiska członek Rady Obrony Państwa – 1920,
szef SG WP
Główne wojny i bitwy I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Order Lwa Białego III Klasy (Czechy) Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Wielki Krzyż Orderu Korony (Belgia) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia) Order Krzyża Wolności za bohaterstwo na polu walki (Estonia) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii Krzyż Kawalerski Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Haller de Hallenburg (ur. 26 kwietnia 1872 w Polance Hallera, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – pułkownik artylerii C.K. Armii oraz generał dywizji Wojska Polskiego. Dwukrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Służba wojskowa[edytuj | edytuj kod]

C.K. Armia[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu własnego. Był synem Władysława Hallera de Hallenburg i Lucyny z domu Urbańskiej oraz kuzynem gen. Józefa Hallera[1]. W 1892, po zdaniu matury w Bielsku, wstąpił jako ochotnik do jednorocznej szkoły oficerów rezerwy. W maju 1893 podporucznik rezerwy artylerii. Złożył podanie o podjęcie zawodowej służby wojskowej, do której został przyjęty w kwietniu 1894. W latach 1894–1918 w służbie cesarskiej, początkowo jako dowódca plutonu. W 1901 ukończył studia w Wyższej Szkole Wojennej w Wiedniu. Kolejno: dowódca batalionu, oficer sztabu korpusu, oficer Sztabu generalnego. W okresie listopad 1912 – grudzień 1915 w stopniu majora, a później podpułkownika szef sztabu Twierdzy Kraków. W styczniu 1916 na froncie włoskim, dowódca pułku artylerii. W 1917 pułkownik. Koniec wojny zastał go na froncie włoskim, skąd wrócił do Krakowa i zgłosił się do Wojska Polskiego.

Wojsko Polskie[edytuj | edytuj kod]

Początkowo objął funkcję zastępcy komendanta miasta Krakowa, a 18 listopada 1918 został szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego "Kraków".

7 lutego 1919 Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Józef Piłsudski powierzył mu pełnienie obowiązków Szefa Sztabu Generalnego WP, a 1 stycznia 1920 awansował go na stopień generała-podporucznika.

Od sierpnia do września 1920 podczas wojny polsko–bolszewickiej dowodził 13. Dywizją Piechoty i Grupą Operacyjną. 10 września tego roku został mianowany generałem porucznikiem z 1 kwietnia 1920[2]. W tym samym miesiącu objął dowodzenie 6. Armią we Lwowie, prowadząc ciężkie boje do zawieszenia broni 12 października 1920. Przyczynił się do pokonania 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego i wyparcia jej za Bug. Był członkiem Rady Wojennej. W styczniu 1921 przewodniczył delegacji polskiej na rokowania w Bukareszcie w sprawach polsko–rumuńskiej konwencji wojskowej. Po powrocie do kraju Inspektor Armii nr VI we Lwowie. Od 9 lipca 1923 do 16 grudnia 1925 (złożył dymisję) szef Sztabu Generalnego. Dymisja nie została przyjęta i formalnie nadal pozostawał szefem Sztabu Generalnego, jednak obowiązki pełnił gen. Edmund Kessler. W maju 1926 wyznaczony przez ministra spraw wojskowych, gen. Juliusza Malczewskiego, szefem sztabu wojsk rządowych. W czasie przewrotu majowego 1926 roku brał udział w walkach po stronie władz legalnych[3]. Po przewrocie majowym, jako przeciwnik Józefa Piłsudskiego, podał się do dymisji. Przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w rodzinnym majątku. Zajmował się pracą społeczną m.in. jako aktywny członek Akcji Katolickiej. We wrześniu 1939, po wybuchu II wojny światowej oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza.

W 1939 został aresztowany przez Sowietów i uwięziony w obozie w Starobielsku. 6 kwietnia 1940 został wywieziony ze Starobielska do Charkowa, gdzie jeszcze w tym samym miesiącu został zamordowany przez NKWD. Figuruje na Liście Straceń poz. 711.

Był wytypowany przez premiera Władysława Sikorskiego (nieświadomego wówczas zbrodni katyńskiej) na przyszłego dowódcę Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gdy na przełomie lipca i sierpnia 1941 uzgodniono z ZSRR ich powstanie.

Pochowany został na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie[4].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Polskie
Zagraniczne

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Maria Bruchnalska: Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym. Miejsce Piastowe: 1934, s. 276.
  2. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 38 z 06.10.1920
  3. ↑ Stanisław Haller, Wypadki warszawskie od 12 do 15 maja 1926 r., Kraków 1926, s. 4.
  4. ↑ Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Warszawa 2003, s. 158.
  5. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 1 z 17.01.1920 r.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 246.
  7. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2763 z 15 marca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 13, poz. 409)
  8. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 123 z 20.11.1925
  9. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
  10. ↑ „Za męstwo okazane w walce z nieprzyjacielem w obronie Ojczyzny”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1863 z 28 lipca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 31, poz. 1298)
  11. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2030 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 41, s. 1612)
  12. ↑ a b c Pamiętnik Historyczny Bojowników o Niepodległość Śląska Zaolzańskiego. Cieszyn: 1938, s. 7.
  13. ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid (est.). president.ee. [dostęp 2014-10-28].
  14. ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid (est.). president.ee. [dostęp 2014-10-28].
  15. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 80 z 31.07.1925
  16. ↑ Zarządzenie Prezydenta RP G.M.I.L. 3149/1926 z 30 stycznia 1926 r. (Dziennik Personalny z 1926 r. Nr 12, s. 69)
  17. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208)
  18. ↑ Andrzej Suchcitz. Generał dywizji Stanisław Haller: przyczynki do życiorysu. „Niepodległość”. nr 20, s. 180, 1987. Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. 
  19. ↑ Monitor Polski Nr 85 z dnia 16 listopada 2007 r., poz. 885
  20. ↑ Odsłonięcie w Ossowie popiersi gen. Andrzeja Błasika i abp. Mirona Chodakowskiego. blogpress.pl/, 18 sierpnia 2015. [dostęp 4 marca 2015].
  21. ↑ Piotr Czartoryski-Sziler. naszdziennik.pl/, 16 sierpnia 2015. [dostęp 4 marca 2015].
  22. ↑ Bohaterowie. Stanisław Haller. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2018-05-09].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Stanisław Haller, Naród a armja, Księgarnia Krakowska, 1926
  • Wypadki warszawskie 12 do 15 V 1926
  • Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991
  • H. P. Kosk, Generalicja polska, t. 1, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1998
  • Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego 1918–2003, Tadeusz Panecki (red.) i inni, Warszawa: Bellona, 2003, ISBN 83-11-09781-X, OCLC 830534497.
  • Marian Zgórniak: Stanisław Haller. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2018-05-06].
  • Stanisław Haller. sejm-wielki.pl. [dostęp 2018-05-06].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Rada Obrony Państwa (1920)
Z urzędu Godło Polski
Reprezentanci kół poselskich
Przedstawiciele rządu
Niestali przedstawiciele wojska
  • pogrubienie – członkowie rady przez cały okres jej istnienia; kursywa – członkowie rady odwołani przed końcem jej istnienia
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Haller&oldid=56634630”