Pomarańcza gorzka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Pomarańcza gorzka
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny zielone
Nadgromada rośliny telomowe
Gromada rośliny naczyniowe
Podgromada rośliny nasienne
Nadklasa okrytonasienne
Klasa Magnoliopsida
Nadrząd różopodobne
Rząd mydleńcowce
Rodzina rutowate
Rodzaj cytrus
Gatunek pomarańcza gorzka
Nazwa systematyczna
Citrus × aurantium L.
Sp. Pl. 783 1753[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Pomarańcza gorzka, pomarańcza kwaśna (Citrus × aurantium L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny rutowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Krzew lub małe drzewo wysokości do 10 m. Młode pędy cierniste.
Liście
Podługowatojajowate, pachnące, ogonki oskrzydlone.
Kwiaty[4]
Pąki kwiatowe są białe lub żółtawobiałe i mogą osiągać długość do 25 mm. Wolnopłatkowa korona składa się z 5 grubych podłużnych, wklęsłych płatków z gruczołami olejkowymi widocznymi pod lupą w postaci kropek. Krótki, żółtawozielony, trwały, zrosłodziałkowy kielich ma 5 rozpostartych działek, zrośniętych u podstawy i tworzących gwiazdowatą strukturę przyrośniętą do żółtawozielonej szypułki długości około 5–10 mm. Pąki kwiatowe zawierają co najmniej 20 pręcików o żółtych pylnikach zrośniętych w nasadzie nićmi pręcikowymi w wiązki złożone z 4 lub 5. Zalążnia górna brunatnawoczarna, kulista, zbudowana z 8–10 wielozalążkowych komór i otoczona w nasadzie pierścieniowatym, ziarnistym, położonym poniżej zalążni krążkiem. Gruba, walcowata szyjka słupka zakończona jest główkowatym znamieniem.
Owoce
Mięsista jagoda, średniej wielkości, spłaszczona, o grubej, ciemnopomarańczowej skórce.

  • Pokrój

  • Kwiaty

  • Owoce

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Występuje w dwóch podgatunkach:[5]

  • Citrus aurantium ssp. aurantium
  • Citrus aurantium ssp. bergamia (Risso & Poit.) Wight & Arn. ex Engler) – pomarańcza bergamota

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza[edytuj | edytuj kod]

Surowiec zielarski[4]
Owocnia pomarańczy gorzkiej (Aurantii amari epicarpium et mesocarpium) – wysuszona owocnia zewnętrzna i śródowocnia dojrzałego owocu pozbawiona częściowo białej, gąbczastej tkanki śródowocni i owocno wewnętrznej, zawierająca nie mniej niż 20 ml/kg olejku eterycznego, oraz kwiat pomarańczy gorzkiej (Aurantii amari flos) – wysuszone, całe nierozwinięte kwiaty zawierające minimum 8,0% sumy flawonoidów w przeliczeniu na narynginę.
Działanie i zastosowanie
Okłady z oleju prawdopodobnie łagodzą objawy niektórych rodzajów grzybicy; brak dowodów na skuteczność preparatów w jakiejkolwiek innej przypadłości[6]. Zawiera witaminę P, przez co uszczelnia ścianki naczyń włosowatych.

Roślina uprawna[edytuj | edytuj kod]

Uprawiano ją na obszarze śródziemnomorskim już w X wieku. Aktualnie głównym producentem są Hiszpania i Indie.

Owoce

Roślina jadalna[edytuj | edytuj kod]

W smaku owoc jest kwaśny, gorzki i orzeźwiający. Owoce rzadko spożywano na świeżo, raczej w postaci marmolady lub konfitury. Służy również do wyrobu likieru Curaçao. Obsmażone w cukrze okrywy owoców używane są do ozdabiania ciast. Otrzymywany z okrywy olejek pomarańczowy używany jest jako esencja do ciast i słodkich potraw.

Inne zastosowania[edytuj | edytuj kod]

Olejek otrzymywany z pomarańczy gorzkiej znajduje zastosowanie także w:

Siewki pomarańczy gorzkiej są używane jako podkładki pod pomarańczę słodką.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
  3. ↑ Citrus × aurantium L. (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-09-02].
  4. ↑ a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  5. ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Citrus według Reveala
  6. ↑ Bitter Orange | NCCIH, NCCIH [dostęp 2017-02-10] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomarańcza_gorzka&oldid=63620728”