Porażajuszczij (1898)

Porażajuszczij (Поражающий)
	; „Porażajuszczij”
Klasa	niszczyciel
Typ	Sokoł
	Historia
Stocznia	Zakłady Iżorskie(inne języki), Kołpino
Położenie stępki	1896
Wodowanie	3 listopada?/15 listopada 1898
	Rosyjska Carska MW
Nazwa	„Nyrok” (1898); „Porażajuszczij” (1902)
Wejście do służby	maj 1902
	Flota Czerwona
Nazwa	„Porażajuszczij”
Wejście do służby	1918
Wycofanie ze służby	21 listopada 1925
Los okrętu	złomowany
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	normalna: 220 ton; pełna: 240 t
Długość	57,91 metra
Szerokość	5,64 m
Zanurzenie	2,29 m
	Napęd
	2 maszyny parowe potrójnego rozprężania; 8 kotłów Yarrow; moc 3800 KM; 2 śruby
Prędkość	26,5-27,5 węzła
Zasięg	450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów
	Uzbrojenie
	1 działo 75 mm; 3 działa kal. 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe	2 x 381 mm (2 x I)
Załoga	51-58
	Multimedia w Wikimedia Commons

Porażajuszczij (Поражающий) – rosyjski niszczyciel z końca XIX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z 27 jednostek typu Sokoł. Okręt zwodowany został jako „Nyrok” w 1898 roku w stoczni Zakładów Iżorskich(inne języki) w Kołpino, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w maju 1902 roku, pod nazwą „Porażajuszczij”, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Od 1914 roku jednostkę wykorzystywano jako okręt łącznikowy, a w 1917 roku został opanowany przez bolszewików. Od kwietnia do maja 1918 roku był internowany przez Niemców, a następnie został zwrócony Rosji Radzieckiej, gdzie przeklasyfikowano go na torpedowiec i skierowano na Morze Kaspijskie. Ze służby wycofano go w 1925 roku i złomowano.

Projekt i budowa

„Porażajuszczij” był jednym z pierwszych niszczycieli typu Sokoł, który został wykonany przez rodzimy przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii prototypu – „Sokoła”^[1]. Na skutek szybkiego rozwoju tej klasy okrętów na świecie i opóźnień rosyjskich stoczni, w chwili wejścia do służby, okręty te z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadały już klasie torpedowców^[2]. Początkowo okręty klasyfikowane były też jako torpedowce i dopiero w 1907 roku zaliczono je do nowo wyodrębnionej w Rosji klasy niszczycieli (dosłownie: torpedowców eskadrowych, ros. eskadriennyj minonosiec)^[3].

Okręt zbudowany został w Zakładów Iżorskich(inne języki) w Kołpino pod nazwą „Nyrok” (Нырок, pol. hełmiatka)^[4]. Był jednym z dwóch pierwszych zbudowanych tam niszczycieli tego typu, jeszcze według oryginalnych planów, bez przedłużonego o 2 metry kadłuba^[4]. Budowę prowadzono pod numerami stoczniowymi 15 i 16^[5]. Prace konstrukcyjne, podawane jako data położenia stępki, rozpoczęły się jesienią 1896 roku, lecz faktycznie budowę kadłuba rozpoczęto wiosną 1897 roku^[6]. Okręt został zwodowany 3 listopada^?/15 listopada 1898 roku^[7]. W latach 1899–1900 prowadzone były jego próby morskie, po których przerobiono kotły okrętu z opalania paliwem płynnym na węgiel, co spowodowało opóźnienia^[4]. 9 marca 1902 roku zmieniono pierwotne „ptasie” nazwy okrętów i do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go w maju 1902 roku, już pod nazwą „Porażajuszczij”^[7].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem^[8]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej(inne języki) kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra^[9]^[10]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, a pełna 240 ton^[11]^[12]^[a]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, do których parę dostarczało osiem kotłów Yarrow^[1]^[11]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5-27,5 węzła^[1]^[11]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 58-80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów^[1]^[b].

Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze obrotowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone w osi podłużnej na pokładzie na rufie, z zapasem sześciu torped^[13]. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pojedyncze działo kal. 75 mm Canet o długości 50 kalibrów (L/50), umieszczone na platformie nad pomostem bojowym, strzelające pociskami o masie 4,9 kg, z zapasem 160 pocisków przeciwpancernych^[14]. Uzbrojenie uzupełniały trzy pojedyncze działa kal. 47 mm Hotchkiss M1885 L/40 (dwa umieszczone na burtach za pomostem bojowym i jedno na samej rufie)^[14]. Strzelały pociskami o masie 1,5 kg, a zapas amunicji wynosił 800 sztuk^[14].

Załoga okrętu liczyła początkowo 52 osoby, w tym czterech oficerów, później stan wzrastał do 55 osób^[15]. Do początku I wojny światowej załoga wzrosła do 61 osób, w tym czterech oficerów^[16].

Służba

Niszczyciel wszedł w skład Floty Bałtyckiej^[12]^[17]. W 1909 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano obie wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm^[c] oraz drugą armatę kal. 75 mm (usytuowaną w pobliżu rufy) i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm^[1]. Prócz tego okręt przystosowano do przenoszenia 10 min^[1]^[11]. W 1914 roku „Porażajuszczij” został pozbawiony uzbrojenia torpedowego i stał się okrętem łącznikowym^[1]^[18]. Został następnie oficjalnie przeklasyfikowany na okręt łącznikowy (ros. posylnoje sudno) i był wykorzystywany do zabezpieczenia działań wodnosamolotów^[19]^[d].

W wyniku rewolucji październikowej okręt został przejęty przez bolszewików, a 12 kwietnia 1918 roku został internowany przez Niemców^[1]. Zwrócony po zawarciu pokoju brzeskiego w maju 1918 roku Rosji Radzieckiej, został w sierpniu ponownie wyposażony w wyrzutnie torped i przeklasyfikowany na torpedowiec^[1]. Jednostkę wysłano w październiku 1918 roku na Morze Kaspijskie, w celu wsparcia wojsk Armii Czerwonej, w składzie Astrachańsko-Kaspijskiej Flotylli Wojennej^[19]. Okręt służył tam bojowo przez kolejne dwa lata, a w 1921 roku został wycofany do rezerwy w Baku^[19]. Został następnie wycofany ze służby 21 listopada 1925 roku, po czym złomowany^[19].

Uwagi

↑ Według Navypedii wyporność normalna wynosiła 250 ton, a pełna 305 ton^[1].
↑ Według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 zapas węgla wynosił 60 ton^[11].
↑ Według Afonin 2009 ↓, s. 79, kaliber wyrzutni torpedowych pozostał ten sam (381 mm)
↑ Według innych źródeł, w marcu 1917 roku jednostka była przydzielona do sił podwodnych (Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 512)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).
↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 32.
↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 4.
↑ ^a ^b ^c Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 5.
↑ Afonin 2009 ↓, s. 11.
↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 5-9.
↑ ^a ^b Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 9.
↑ Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205.
↑ Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205-206.
↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: 2012, s. 247.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 206.
↑ ^a ^b T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: 1905, s. 330.
↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11-12.
↑ ^a ^b ^c Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11.
↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 12.
↑ Afonin 2009 ↓, s. 82.
↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 573
↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 490
↑ ^a ^b ^c ^d Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 29.

Bibliografia

T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1905. (ang.).
Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).
Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.

Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
Nikołaj Afonin, Siergiej Bałakin. Minonoscy tipa «Sokoł». „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2(59)/2004, 2004. (ros.).
Nikołaj Afonin: Minonosiec «Sokoł» i «sokoły». Sankt Petersburg: Gangut, 2009, seria: Midel-Szpangout. nr 18. ISBN 978-5-904180-07-2. (ros.).

[13] Według Navypedii wyporność normalna wynosiła 250 ton, a pełna 305 ton^[1].

[14] Według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 zapas węgla wynosił 60 ton^[11].

[20] Według Afonin 2009 ↓, s. 79, kaliber wyrzutni torpedowych pozostał ten sam (381 mm)

[23] Według innych źródeł, w marcu 1917 roku jednostka była przydzielona do sił podwodnych (Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 512)

[nav-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).

[CITEREFAfoninBałakin200432-2] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 32.

[CITEREFAfoninBałakin20044-3] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 4.

[CITEREFAfoninBałakin20045-4] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 5.

[CITEREFAfonin200911-5] Afonin 2009 ↓, s. 11.

[CITEREFAfoninBałakin20045-9-6] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 5-9.

[CITEREFAfoninBałakin20049-7] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 9.

[con1905-205-8] Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205.

[con1905-205_206-9] Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205-206.

[ole247-10] Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: 2012, s. 247.

[con1905-206-11] Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 206.

[bra1905-330-12] T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: 1905, s. 330.

[CITEREFAfoninBałakin200411-12-15] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11-12.

[CITEREFAfoninBałakin200411-16] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11.

[CITEREFAfoninBałakin200412-17] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 12.

[CITEREFAfonin200982-18] Afonin 2009 ↓, s. 82.

[goz573-19] Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 573

[goz490-21] Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 490

[CITEREFAfoninBałakin200429-22] Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 29.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[b]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[c]

[18]

[19]

[d]

Carska MW	„Sokoł” („Prytkij”) „Krieczet” („Pyłkij”) „Korszun” („Posłusznyj”) „Procznyj” (ex-„Jastrieb”) „Porażajuszczij” (ex-„Nyrok”) „Pronzitielnyj” (ex-„Bierkut”) „Prozorliwyj” (ex-„Gagara”) „Riezwyj” (ex-„Woron”) „Rietiwyj” (ex-„Filin”) „Rjanyj” (ex-„Sowa”) „Podwiżnyj” (ex-„Albatros”) „Strogij” (ex-„Lebied´”) „Smietliwyj” (ex-„Pielikan”) „Swiriepyj” (ex-„Pawlin”) „Striemitielnyj” (ex-„Fazan”) „Rieszytielnyj” (ex-„Kondor”) „Sierdityj” (ex-„Biekas”) „Smiełyj” (ex-„Gorlica”) „Storożewoj” (ex-„Gracz”) „Stierieguszczij” (ex-„Kulik”) „Raziaszczij” (ex-„Drozd”) „Rastoropnyj” (ex-„Diatieł”) „Silnyj” „Skoryj” „Strasznyj” „Strojnyj” „Statnyj”
Nippon Kaigun	„Yamabiko” (ex-„Akatsuki”) „Fumizuki”
Merivoimat	S1 S2 S3 S4 S5