Praesens
Praesens (łac. czas teraźniejszy) – istniejące w latach 1926–1930 ugrupowanie architektów i plastyków, głoszących program zerwania z tradycyjnymi formami w architekturze i sztukach plastycznych. W dziedzinie budownictwa propagowano uprzemysłowienie i standaryzację budownictwa w celu zapewnienia tanich, wygodnych mieszkań dla przeciętnie zarabiających. Program ten wykazywał wiele podobieństw z weimarskim Bauhausem, holenderskim De Stijl[1] i moskiewskim Wchutiemasem.
Idee grupy Praesens zostały zrealizowane w latach trzydziestych w osiedlu mieszkaniowym Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na warszawskim Rakowcu. Członkowie grupy zrealizowali też wiele innych obiektów, które dziś stanowią klasykę modernizmu polskiego.
Członkowie grupy[edytuj | edytuj kod]
Inicjatorzy powstania grupy Praesens wywodzili się głównie spośród absolwentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Do nich przyłączyli się też młodzi artyści-plastycy. Przewodnictwo grupy objął Szymon Syrkus, sekretarzem została Helena Syrkusowa. W roku 1928 Praesens stał się polskim przedstawicielstwem Congrés Internationaux d’Architecture Moderne (CIAM).
Członkami grupy byli m.in. (w kolejności alfabetycznej):
- Barbara Brukalska (1899–1980) architekt
- Stanisław Brukalski (1894–1967) architekt
- Karol Kryński (1900–1944) malarz
- Jan Golus (1895–1964) scenograf
- Witold Kajruksztis (1890–1961) malarz
- Katarzyna Kobro-Strzemińska (1898–1951) rzeźbiarka
- Bohdan Lachert (1900–1987) architekt
- Marian Jerzy Malicki (1895–1946) malarz
- Józef Malinowski architekt
- Maria Łucja Nicz-Borowiakowa (1896–1944) malarka
- Roman Piotrowski (1895–1988) architekt
- Andrzej Pronaszko (1888–1961) malarz
- Aleksander Rafałowski (1894–1980) malarz i scenograf
- Henryk Stażewski (1894–1988) malarz
- Władysław Strzemiński (1893–1952) malarz
- Szymon Syrkus (1893–1964) architekt
- Helena Syrkusowa (1900–1982) architekt
- Józef Szanajca (1902–1939) architekt
- Rudolf Świerczyński (1883–1943) architekt
- Stanisław Zalewski (1896–1958) malarz i grafik
Po zakończeniu działalności grupy Praesens niektórzy jej członkowie stworzyli w roku 1931 ugrupowanie „a.r.” („Artyści Rewolucyjni” lub „Awangarda Rzeczywista”).
W jego skład weszli:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michał Wenderski, Cultural Mobility in the Interwar Avant-Garde Art Network: Poland, Belgium and the Netherlands, Routledge, 2018, ISBN 978-1-138-49354-4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Eric Paul Mumford, Kenneth Frampton: The CIAM discourse on urbanism, 1928-1960, MIT Press, Cambridge, Mass, 2002 ISBN 978-0-262-63263-8
- Helena Syrkusowa: Ku idei osiedla społecznego 1925-1975, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976
- Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098.
- Izabella Wisłocka: Awangardowa Architektura Polska 1918–1939, Arkady, 1968
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Praesens : kwartalnik modernistów. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa