Henryk Stażewski
| Data i miejsce urodzenia |
9 stycznia 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 czerwca 1988 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
| Odznaczenia | |
 
| |
Henryk Stażewski (ur. 9 stycznia 1894 w Warszawie, zm. 10 czerwca 1988 tamże) – polski malarz związany z kierunkami awangardowymi, przedstawiciel konstruktywizmu. W swojej twórczości poświęcił się abstrakcji geometrycznej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Rafała. Studia artystyczne odbył w latach 1913–1919 w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych w pracowni Stanisława Lentza. Związał się z pierwszym polskim ugrupowaniem awangardowym założonym w 1917, nazwanym Ekspresjoniści polscy, zaś w 1919 przemianowanym na Formiści. Zadebiutował w 1920, pokazując swe prace wraz z formistami w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. W 1921 prezentował swe obrazy wraz z Mieczysławem Szczuką w awangardowym Polskim Klubie Artystycznym. W 1922 wziął udział w ekspozycji formistów F 9 w warszawskim Salonie Czesława Garlińskiego. W 1923 uczestniczył w Wystawie Nowej Sztuki w Wilnie i Międzynarodowej Wystawie Nowej Sztuki w Łodzi, które to wydarzenia zainicjowały ruch konstruktywistyczny w Polsce. Był członkiem założycielem grupy kubistów, konstruktywistów i suprematystów „Blok” (1924–1926) oraz ugrupowań, które rozszerzyły założenia programowe Bloku – Praesens (1926–1929) i a.r. (1929–1936); zajmował się też redagowaniem czasopism „Blok” i „Praesens", które utrzymywały liczne międzynarodowe kontakty z innymi awangardowymi ugrupowaniami, m.in. z holenderskim De Stijl. W pracach i teoriach Stażewskiego z okresu międzywojennego widoczne są bezpośrednie wpływy holenderskich artystów, takich jak Piet Mondriaan czy Theo van Doesburg[1]. W 1965 r. brał udział w I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu. Do dzisiaj w przestrzeni miasta można oglądać jego realizację[2].W 1964 r. oraz w 1965 r. brał udział w Plenerach w Osiekach.
Wraz z m.in. Edwardem Krasińskim i Tadeuszem Kantorem był współtwórcą warszawskiej Galerii Foksal. Jego prace znajdują się m.in. w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, Galerii Zachęta, Muzeum Sztuki w Łodzi. Jednym z jego uczniów był Roman Orłow.
Zniszczonemu trzęsieniem ziemi w 1963 Skopje podarował obraz, który stał się częścią stałej międzynarodowej ekspozycji[3].
Od 1970 mieszkał wspólnie z Edwardem Krasińskim w pracowni na ostatnim piętrze bloku przy ul. Świerczewskiego (obecnie al. „Solidarności”) w Warszawie. Po śmierci Stażewskiego, w 1988, Krasiński mieszkał tam do końca swojego życia (2004). Od 2007 mieści się tam Instytut Awangardy[4].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera K-2-23)[5].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[6]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[7]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1987)[8]
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Kompozycja pionowa nieograniczona, Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, kolekcja MWW -
Kompozycja pionowa nieograniczona, Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, kolekcja MWW -
Bez tytułu (1985), zbiory Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michał Wenderski, Cultural Mobility in the Interwar Avant-Garde Art Network: Poland, Belgium and the Netherlands, Routledge, 2018, ISBN 978-1-138-49354-4.
- ↑ OTWARTA GALERIA - BIENNALE FORM PRZESTRZENNYCH – Moje Mapy Google [online], Google My Maps [dostęp 2022-01-22].
- ↑ Agnieszka Sabor, Miasto – mimo wszystko, „Rzeczpospolita”, 32 (1377), dodatek weekendowy „Plus Minus”, 10 sierpnia 2019, s. 27, ISSN 0208-9130.
- ↑ Instytut Awangardy [online], miejsce artysty [dostęp 2022-03-26] (ang.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Odznaczenia dla polskich twórców kultury /w/ "Życie Warszawy", nr 230, 2 października 1987, s. 2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zofia Baranowicz, Polska awangarda artystyczna 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098.
- Henryk Stażewski 1894–1988. W setną rocznicę urodzin, Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 1994.
- Biografia i galeria
- Obrazy Henryka Stażewskiego w Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej [online] [dostęp 2013-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].