Przytór

Przytór
	Część miasta Świnoujścia
	; Kościół w Przytorze
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Miasto	Świnoujście
W granicach Świnoujścia	1 stycznia 1972
SIMC	0979892
Kod pocztowy	72-605
Tablice rejestracyjne	ZSW
	Położenie na mapie Świnoujścia Przytór
	Położenie na mapie Polski Przytór
	Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Przytór
	53°53′10″N 14°20′30″E/53,886111 14,341667
	Strona internetowa

Przytór (do 1945 niem. Pritter) – część miasta Świnoujścia, stanowiące część Osiedla Przytór-Łunowo; dawna wieś rybacko-letniskowa, od 1960 w granicach miasta. Położona we wschodniej części miasta na wyspie Wolin (Półwysep Przytorski), około 7 km na południowy wschód od centrum miasta, przy drodze krajowej nr 93, nad kanałem Wielka Struga, rozlewisk Świny Wolińskiego Parku Narodowego.

Historia

Istniał tu gród obronny Wolinian, a następnie władcy Pomorza Zachodniego wybudowali tu zamek. Pełnił on rolę znienawidzonej przez mieszczan szczecińskich komory celnej i dlatego w 1458 zaatakowali go i zniszczyli^[2]. Na początku XIX wieku Przytór był największą wiejską osada powiatu. W ówczesnej wsi mieszkało 1068 osób tj. 200 rodzin. W tym czasie znaczny był połów ryb, zwłaszcza węgorzy. Wielu młodych ludzi ze wsi podejmowało prace na morzu w roli jungów lub marynarzy, do czego zachęcały przedsiębiorstwa żeglugowe w Świnoujściu i Szczecinie.

Nazwę Przytór wprowadzono urzędowo rozporządzeniem w 1946 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Pritter^[3].

W latach 1945-54 istniała gmina Przytór.

Zabudowa

We wsi znajduje się zabytkowy^[4] neogotycki kościół parafialny Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1895 roku, z wieżą o wysokości 43 m. Stoi na miejscu wcześniejszej budowli ryglowej.

Obok kościoła rośnie pomnik przyrody dąb „Szyper”, o obwodzie 295 cm^[5].

W Przytorze oraz w pobliskim lesie na północnym zachodzie od dzielnicy, na rozległym obszarze, znajdują się ruiny schronów baterii Goeben, ciężkiej artylerii nadbrzeżnej, z okresu II wojny światowej.

Kultura

W dzielnicy swoją siedzibę ma filia nr 1 miejskiego Domu Kultury w Świnoujściu. W ramach zajęć ćwiczy tam zespół wokalno-instrumentalny „Malwy”, koło turystyczno-krajoznawcze i kółko plastyczne. Odbywa się tam także aerobik i nauka gry na instrumentach muzycznych^[6].

Mapa wyspy Wolin z zaznaczonym Przytorem

Przez Przytór prowadzą dwa znakowane szlaki turystyczne:

Szlak Nadmorski im. dr. Czesława Piskorskiego (Świnoujście→ Międzyzdroje)
Szlak Rowerowy Dookoła Zalewu Szczecińskiego (Świnoujście→ Międzyzdroje)

Samorząd mieszkańców

Świnoujście utworzyło jednostkę pomocniczą miasta – „Osiedle Przytór-Łunowo”, którego granice stanowią jednostki obszarowe miasta: Przytór i Łunowo. Organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców. Organem wykonawczym jest zarząd osiedla, który składa się z 5 do 7 członków. Ogólne zebranie mieszkańców wybiera zarząd osiedla^[7].

Komunikacja

Znajduje się tu przystanek osobowy Świnoujście Przytór (1,5 km na północ-północny zachód, przy linii kolejowej Szczecin Dąbie-Świnoujście i drodze krajowej nr 3) oraz przystanek autobusowy PKS. Kursują tu także autobusy miejskie linii nr 7,77,7T,5 i 10. Znajduje się tutaj port morski Przytór.

Przypisy

↑ Dz.U. z 1971 r. nr 32, poz. 297
↑ Czesław Piskorski "Pomorze Zachodnie, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1980 s. 287 ISBN 83-217-2292-X
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262, s. 6)
↑ Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. A-284
↑ Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 119. ISBN 83-7200-583-4.
↑ Filia MDK Świnoujście-Przytór. Miejski Dom Kultury w Świnoujściu. [dostęp 2009-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-30)]. (pol.).
↑ Uchwała Nr XI/93/2003 Rady Miasta Świnoujścia z dnia 3 lipca 2003 r. ws. utworzenia jednostki pomocniczej Osiedla Przytór-Łunowo (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 103, poz. 1737)

[1] Dz.U. z 1971 r. nr 32, poz. 297

[pomorze1-2] Czesław Piskorski "Pomorze Zachodnie, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1980 s. 287 ISBN 83-217-2292-X

[3] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262, s. 6)

[4] Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. A-284

[5] Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 119. ISBN 83-7200-583-4.

[6] Filia MDK Świnoujście-Przytór. Miejski Dom Kultury w Świnoujściu. [dostęp 2009-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-30)]. (pol.).

[7] Uchwała Nr XI/93/2003 Rady Miasta Świnoujścia z dnia 3 lipca 2003 r. ws. utworzenia jednostki pomocniczej Osiedla Przytór-Łunowo (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 103, poz. 1737)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Części miasta	Bożyce Chorzelin Czajczyn Dalimierz Grębice Karsibór Klicz Kwarantanna Lubiewo (leśniczówka) Łunowo Ognica Osiecze Paprotno Płachcin Przytór Śpikorz Smogorze Ulno Warszów
Jednostki planistyczne	Śródmieście Dzielnica Nadmorska Osiedle Matejki Osiedle Posejdon Osiedle Zachodnie
Dawniej w granicach miasta	Gosań (1972–84) Jaromin (Grodno) (1972–84) Kępieńce (1972–84) Lubiewo (1972–84) Lubin (1972–84) Międzyzdroje (1972–84) Rozkolnik (1972–84) Wapnica (1972–84) Wicko (1972–84)