Rezerwat przyrody Przełom Białki pod Krempachami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Przełom Białki
{{{Opis_zdjęcia}}}
Przełom Białki – widok z Obłazowej
Rodzaj rezerwatu krajobrazowy, florystyczny
Charakter częściowy
Państwo  Polska
Mezoregion Pieniny
Data utworzenia 1959
Akt prawny M.P. z 1959 r. Nr 85, poz. 453
Powierzchnia 8,51 ha
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa lokalizacyjna województwa małopolskiego
Przełom Białki
Przełom Białki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Przełom Białki
Przełom Białki
Ziemia49°25′42″N 20°07′44″E/49,428333 20,128889
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Przełom Białki pod Krempachami – rezerwat przyrody koło miejscowości Krempachy, Nowa Biała i Trybsz w województwie małopolskim na terenie obszaru Natura 2000 PLH120024 Dolina Białki[1].

Dane ogólne[edytuj | edytuj kod]

Rezerwat obejmuje krótki przełom rzeki Białki, pomiędzy skałkami Kramnicą (688 m n.p.m., wysokość względna 65 m) na prawym brzegu i Obłazową (670 m n.p.m., wysokość względna 47 m) na lewym. Prócz tych dwóch większych skał występują jeszcze dwie mniejsze (m.in. Okrągła Skałka). Formalnie rzecz biorąc rezerwat należy do dwóch mezoregionów geograficznych: Kramica znajduje się w Pieninach Spiskich, Obłazowa w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej. Granicą między tymi mezoregionami jest Białka. Faktycznie jednak obydwie te skały są tego samego pochodzenia i stanowiły kiedyś jeden masyw, zostały rozcięte przez Białkę, która utworzyła w nich przełom o szerokości 100 m. Jej koryto wyścielone jest przyniesionymi z Tatr i obrobionymi podczas tego transportu otoczakami granitowymi. Po raz pierwszy utworzono tutaj rezerwat przyrody w 1931 na powierzchni 7,5 ha, w 1959 potwierdzono jego status prawny, zwiększając powierzchnię do 8,51 ha. Rezerwat utworzono ze względu na wielkie walory przyrodnicze, krajobrazowe i naukowe tego miejsca. Występuje tutaj reliktowa roślinność naskalna i zabytki archeologiczne.

Przełom Białki i widok na Tatry
Przełom Białki – Kramnica
Przełom Białki – jedna z jaskiń w Obłazowej

Geologia i archeologia[edytuj | edytuj kod]

Skały zbudowane są z białych wapieni krynoidowych i czerwonych wapieni bulastych poprzetykanych ceglastoczerwonymi marglami. Występują w nich 3 jaskinie: Jaskinia Obłazowa, Schronisko w Obłazowej I i Schronisko w Obłazowej II[2]. Podczas badań archeologicznych prowadzonych w latach 1985-92 w Jaskini Obłazowej odkryto ślady człowieka z różnych epok: od środkowego i górnego paleolitu po średniowiecze. Są to najstarsze ślady człowieka w Pieninach – pochodzą sprzed 40 tys. lat. Podczas badań prowadzonych w latach 1989-1995 w jaskini znaleziono m.in. dobrze zachowany, pochodzący sprzed 30 tys. lat bumerang z ciosu mamuta, jest to najstarszy bumerang na świecie. Znaleziono także szczątki zwierząt z owego okresu, m.in: nosorożca włochatego, lwa jaskiniowego, hieny jaskiniowej. Wejście do jaskini jest zamknięte. Ponadto na ścianach Obłazowej widoczne są skamieniałości, głównie amonity jurajskie.

Flora[edytuj | edytuj kod]

W rezerwacie występuje bogata flora. Naliczono tutaj 105 gatunków roślin wapieniolubnych i liczne gatunki górskie, w tym aż 10 gatunków alpejskich, które przybyły tutaj z Tatr z wodami Białki. Według Krystyny Grodzińskiej, autorki monograficznego opracowania flory Spiszu, miało to miejsce głównie w okresie polodowcowym, o czym świadczy fakt, że kolonia tych roślin występuje również na Cisowej Skale (woda z Białki wówczas płynęła u jej podnóża)[3].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Okolice rezerwatu są atrakcyjne dla turystów i wczasowiczów. W pobliżu znajdują się inne jeszcze wapienne skały (Skałki Dursztyńskie, Cisowa Skała). Białka to jedna z najczystszych i najzimniejszych rzek w Polsce, podczas upałów daje ochłodę, a jej kamieniska są wykorzystywane jako plaża[4]. Z wierzchołka Kramnicy i Obłazowej widać całą okolicę od Jeziora Czorsztyńskiego po Tatry. Skały te są atrakcyjne dla wspinaczy skałkowych. Jest tu około 30 dróg wspinaczkowych o różnym stopniu trudności: od 30 m wysokości w ścianie Kramnicy (ringi, spity, stanowiska z dwóch punktów połączonych łańcuchami ze stalowym karabinkiem zakręcanym) po krótsze i słabiej ubezpieczone w Obłazowej[5].

Na terenie rezerwatu kręcono niektóre sceny do filmów Janosik, Trzecia granica oraz Karol. Człowiek, który został papieżem[6].

Zagrożenia ekologiczne[edytuj | edytuj kod]

Duża atrakcyjność turystyczna rezerwatu powoduje, że ściągają tutaj licznie turyści, wspinacze skałkowi i weekendowi wczasowicze, nowożeńcy robią zdjęcia ślubne. Tak duży ruch stanowi zagrożenie dla unikatowego rezerwatu. Mimo zakazu palone są ogniska, teren jest zaśmiecany, niszczona jest roślinność, w tym gatunki chronione prawnie, podłoże rozjeżdżane jest przez pojazdy, skały i porastająca je roślinność rozdeptywana przez wychodzących na nie ludzi, do rzeki wypuszczane są zanieczyszczenia[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rejestr Rezerwatów Przyrody prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (stan na 15.01.2016 r.). [dostęp 19-01-2015].
  2. ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).
  3. ↑ Zwierzęta w Pieninach. [dostęp 2011-04-].
  4. ↑ a b Zagrożenia ekologiczne przełomu Białki. [dostęp 2009-05-21].
  5. ↑ Przełom Białki. [dostęp 2009-05-21].
  6. ↑ Rezerwat Przyrody przełom Białki. odkryj.pl. [dostęp 2012-05-14].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  1. Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
  2. Tablica informacyjna przy rezerwacie

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rezerwat_przyrody_Przełom_Białki_pod_Krempachami&oldid=51559305”