49°25′42″N 20°07′44″E/49,428333 20,128889Rezerwat przyrody Przełom Białki pod Krempachami
|
||
 Przełom Białki – widok z Obłazowej |
||
| Rodzaj rezerwatu | krajobrazowy, florystyczny | |
| Charakter | częściowy | |
| Państwo |  Polska |
|
| Mezoregion | Pieniny | |
| Data utworzenia | 1959 | |
| Akt prawny | M.P. z 1959 r. Nr 85, poz. 453 | |
| Powierzchnia | 8,51 ha | |
|
Położenie na mapie województwa małopolskiego
 Przełom Białki
|
||
|
Położenie na mapie Polski
Przełom Białki
|
||
| 49°25′42″N 20°07′44″E/49,428333 20,128889 |
||
| Rezerwaty przyrody w Polsce | ||
Przełom Białki pod Krempachami – rezerwat przyrody koło miejscowości Krempachy, Nowa Biała i Trybsz w województwie małopolskim na terenie obszaru Natura 2000 PLH120024 Dolina Białki[1].
Spis treści
Dane ogólne[edytuj]
Rezerwat obejmuje krótki przełom rzeki Białki, pomiędzy skałkami Kramnicą (688 m n.p.m., wysokość względna 65 m) na prawym brzegu i Obłazową (670 m n.p.m., wysokość względna 47 m) na lewym. Prócz tych dwóch większych skał występują jeszcze dwie mniejsze (m.in. Okrągła Skałka). Formalnie rzecz biorąc rezerwat należy do dwóch mezoregionów geograficznych: Kramica znajduje się w Pieninach Spiskich, Obłazowa w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej. Granicą między tymi mezoregionami jest Białka. Faktycznie jednak obydwie te skały są tego samego pochodzenia i stanowiły kiedyś jeden masyw, zostały rozcięte przez Białkę, która utworzyła w nich przełom o szerokości 100 m. Jej koryto wyścielone jest przyniesionymi z Tatr i obrobionymi podczas tego transportu otoczakami granitowymi. Po raz pierwszy utworzono tutaj rezerwat przyrody w 1931 na powierzchni 7,5 ha, w 1959 potwierdzono jego status prawny, zwiększając powierzchnię do 8,51 ha. Rezerwat utworzono ze względu na wielkie walory przyrodnicze, krajobrazowe i naukowe tego miejsca. Występuje tutaj reliktowa roślinność naskalna i zabytki archeologiczne.
Geologia i archeologia[edytuj]
Skały zbudowane są z białych wapieni krynoidowych i czerwonych wapieni bulastych poprzetykanych ceglastoczerwonymi marglami. Występują w nich 2 groty oraz 9–metrowej długości Jaskinia Obłazowa. Podczas badań archeologicznych prowadzonych w latach 1985-92 odkryto w niej ślady człowieka z różnych epok: od środkowego i górnego paleolitu po średniowiecze. Są to najstarsze ślady człowieka w Pieninach – pochodzą sprzed 40 tys. lat. Podczas badań prowadzonych w latach 1989-1995 w jaskini znaleziono m.in. dobrze zachowany, pochodzący sprzed 30 tys. lat bumerang z ciosu mamuta, jest to najstarszy bumerang na świecie. Znaleziono także szczątki zwierząt z owego okresu, m.in: nosorożca włochatego, lwa jaskiniowego, hieny jaskiniowej. Wejście do jaskini jest zamknięte. Ponadto na ścianach Obłazowej widoczne są skamieniałości, głównie amonity jurajskie.
Flora[edytuj]
W rezerwacie występuje bogata flora. Naliczono tutaj 105 gatunków roślin wapieniolubnych i liczne gatunki górskie, w tym aż 10 gatunków alpejskich, które przybyły tutaj z Tatr z wodami Białki. Według Krystyny Grodzińskiej, autorki monograficznego opracowania flory Spiszu, miało to miejsce głównie w okresie polodowcowym, o czym świadczy fakt, że kolonia tych roślin występuje również na Cisowej Skale (woda z Białki wówczas płynęła u jej podnóża)[2].
Turystyka[edytuj]
Okolice rezerwatu są atrakcyjne dla turystów i wczasowiczów. W pobliżu znajdują się inne jeszcze wapienne skały (Skałki Dursztyńskie, Cisowa Skała). Białka to jedna z najczystszych i najzimniejszych rzek w Polsce, podczas upałów daje ochłodę, a jej kamieniska są wykorzystywane jako plaża[3]. Z wierzchołka Kramnicy i Obłazowej widać całą okolicę od Jeziora Czorsztyńskiego po Tatry. Skały te są atrakcyjne dla wspinaczy skałkowych. Jest tu około 30 dróg wspinaczkowych o różnym stopniu trudności: od 30 m wysokości w ścianie Kramnicy (ringi, spity, stanowiska z dwóch punktów połączonych łańcuchami ze stalowym karabinkiem zakręcanym) po krótsze i słabiej ubezpieczone w Obłazowej[4].
Na terenie rezerwatu kręcono niektóre sceny do filmów Janosik, Trzecia granica oraz Karol. Człowiek, który został papieżem[5].
Zagrożenia ekologiczne[edytuj]
Duża atrakcyjność turystyczna rezerwatu powoduje, że ściągają tutaj licznie turyści, wspinacze skałkowi i weekendowi wczasowicze, nowożeńcy robią zdjęcia ślubne. Tak duży ruch stanowi zagrożenie dla unikatowego rezerwatu. Mimo zakazu palone są ogniska, teren jest zaśmiecany, niszczona jest roślinność, w tym gatunki chronione prawnie, podłoże rozjeżdżane jest przez pojazdy, skały i porastająca je roślinność rozdeptywana przez wychodzących na nie ludzi, do rzeki wypuszczane są zanieczyszczenia[3].
Przypisy
- ↑ Rejestr Rezerwatów Przyrody prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (stan na 15.01.2016 r.). [dostęp 19-01-2015].
- ↑ Zwierzęta w Pieninach. [dostęp 2011-04-].
- ↑ a b Zagrożenia ekologiczne przełomu Białki. [dostęp 2009-05-21].
- ↑ Przełom Białki. [dostęp 2009-05-21].
- ↑ Rezerwat Przyrody przełom Białki. odkryj.pl. [dostęp 2012-05-14].
Bibliografia[edytuj]
- Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
- Tablica informacyjna przy rezerwacie
