42°24′N 12°52′E/42,400000 12,866667Rieti
| miasto i gmina | |||||
 Katedra Santa Maria | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Prowincja | |||||
| Kod ISTAT |
057059 | ||||
| Powierzchnia |
206 km² | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
221 os./km² | ||||
| Numer kierunkowy |
0748 | ||||
| Kod pocztowy |
02100 | ||||
Położenie na mapie Lacjum  | |||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||
| 42°24′N 12°52′E/42,400000 12,866667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Rieti (wym. [ˈrjɛti], starożytne Reate) – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum, w prowincji Rieti.
Miasto jest stolicą prowincji.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Rieti, którego powierzchnia wynosi 206,46 km², znajduje się na wysokości 405 m n.p.m., w południowo-wschodnim narożniku Doliny Reatyńskiej (wł. Conca Reatina[a]), na obu brzegach rzeki Velino. Nad równiną od strony północno-wschodniej dominuje masyw Monti Reatini w Apeninach Środkowych. Starożytna Reate zlokalizowana była na trawertynowym wzgórzu. W średniowieczu nastąpiła rozbudowa miasta w kierunku południowym, gdzie przebiegała antyczna rzymska droga Via Salaria. W XX wieku miasto rozbudowano w kierunku północnym i północno-zachodnim, wzdłuż szosy do Terni, przekraczając linię kolejową łączącą Terni z Sulmoną. Po stronie wschodniej powstała dzielnica robotnicza Villa Reatina[1][2].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według danych na rok 2004 gminę zamieszkiwały 41 394 osoby, 200,9 os./km². W 2018 roku liczba mieszkańców wzrosła do 47 tysięcy[2]. W 2020 roku Rieti zamieszkiwało 46 604 osób[1]. W styczniu 2022 w Rieti mieszkały 45 624 osoby, 221 os./km²[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Starożytna Reate była jednym z ważniejszych miast zamieszkanych przez Sabinów. Rzymianie zdobyli je w 290 r. p.n.e. W okresie rzymskim Reate otaczały mury miejskie. Stolica biskupia została ustanowiona w V wieku. Miasto przyłączono do Księstwa Spoleto. Od IX do XII zarządzana była przez hrabiów (wł. conte). Była kilkukrotnie zdobywana: w IX w. przez Saracenów, w 1149 roku przez żołnierzy Rogera II i w 1239 roku przez wojska cesarza Fryderyka II. W 1198 roku miasto złożyło hołd papieżowi Innocentemu III, odnowiony w 1354 roku w okresie niewoli awiniońskiej papieży. Było miastem Państwa Kościelnego[1]. Dolina Reatyńska i samo Rieti były miejscem rozwoju ruchu franciszkańskiego (Greccio, Fonte Colombo[4], Poggio Bustone, La Foresta). Franciszek z Asyżu przebywał w Rieti w 1226 roku[5].
W późnym średniowieczu miasto otoczono nową linią murów. W latach 1378–1425 Rieti zarządzała rodzina Alfanich. W latach 1798–1799 zależne od Clitunno, w latach 1808–1814 od Tronto. Zostało zajęte przez armię powstającego Królestwa Włoch w dniu 23 września 1860 roku[1].
W Rieti urodził się kard. Nicola Canali.
1 marca 2003 r. odsłonięto w tej miejscowości Pomnik Lira. Jedyny tego typu monument w strefie euro.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
W mieście znajdują się następujące zabytki[1]:
- mury rzymskie i średniowieczne
- katedra ukończona w 1229 roku, dzieła Berniniego, Antoniazza Romano
- łuk Bonifacego VIII z 1298 roku
- pałac biskupi z 1288 roku, przebudowany w latach 1532-1535
- kościół S. Agostino z XIII w.
- kościół S. Francesco z XIII w.
- palazzo Vecchiarelli (arch. Carlo Maderno)
- palazzo del Governo (arch. G.D.Bianchi)
- Palazzo Comunale z XIII–XVIII w. (Biblioteca Comunale Paroniana)
- muzeum miejskie
- muzeum diecezjalne
Miasta i gminy partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Rzeka Velino płynąca przez miasto
Palazzo Comunale
Sklepienia parteru Palazzo Vescovile
Piazza San Rufo z umownym „Środkiem Włoch”
Fontana dei delfini
Monte Terminillo latem
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Rieti. treccani.it. [dostęp 2022-08-29]. (wł.).
- ↑ a b Rieti, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-08-29].
- ↑ Comuni in provincia di Rieti per popolazione. tuttitalia.it. [dostęp 2022-08-29]. (wł.).
- ↑ Raimondo Sbardella: Fontecolombo. W: Leksykon Duchowości Franciszkańskiej. Jędrzej K. Lietzau (tłum. rozd.). Kraków • Warszawa: Wydawnictwo M • Franciszkańskie Centrum dla Europy Wschodniej i Azji Północnej, 2006, s. 411–423. ISBN 83-7221-766-1. (pol.).
- ↑ Heribert Holzapfel: Podręcznik historii Zakonu Braci Mniejszych. Pius Antoni Urbański (tłum.). Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, s. 25–26. ISBN 978-83-7354-426-0. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Źródło danych: Istituto Nazionale di Statistica
- Strona internetowa gminy